تعادل> مي گويند در دنياي امروز، كاميابي از آن جوامعي است كه بين منابع كميابو قابليتهاي مديريتي و كارآفريني منابع انساني خود رابطه معني داريبرقرار سازند. به عبارت ديگر جامعه و سازماني مي‌تواند در مسير توسعه،حركت روبه جلو و با شتابي داشته باشد كه از دستاوردهاي اقتصادي و كارآفريني خود تصوير شفافي را بسازد و انرا در ختيار نسل هاي انساني فردايش قرار دهد تا آنها با استفاده از اين توانمندي ارزشمند، منابع جامعهرا به سوي ايجاد ارزش وحصول رشد و توسعه، مديريت و هدايت كنند.بنابراين يكي از مهمترين برنامه هايي كه براي ارزيابي تحليلي تاريخ اقتصاد و توليد اين سرزمين مي توان انجام داد، گردآوري مجموعه تجاربي است كه صنعتگران و كارآفرينان ايراني در پهنه اقتصاد و معيشت اين سرزمين به يادگار گذاشته اند، افرادي كه دست تقدير (و البته شايستگي هاي فردي شان)آنان را به چنان درجه اي از توفيق رسانده است كه مي توانند در زمينه اقتصاد و توليد دست به نوآوري و ايده پردازي بزنند. سرنوشت هر كدام از اين افراد، كتاب قطوري است كه نبايد از بررسي و موشكافي آن غفلت كرد.بهروز فروتن يكي از همين منابع انساني است كه در آستانه هشتمين دهه از زندگي اش مي توان پاي صحبتهايش نشست و ماجراي كارآفريني ايراني را با همه مصائب و سختي هايش مرور كرد. مردي كه با عبور از توفيق ها و شكست هايش مي تواند ، بخشي از واقعيت هاي اقتصادي ايران را براي علاقه مندان تصوير كند و بايدها و نبايد هاي اين حوزه را نمايان كند. مرديي كه به اوج رسيده، سقوط كرده و دوباره برخاسته و به مسير كارآفريني بازگشته است. قرار ملاقات با مشاور عالي صنايع غذايي كشور براي عصر يك روز بهاري در ارديبهشت ماه در تحريريه تعادل تنظيم شد تا درباره مهمترين اولويت هاي كارآفريني ايران در دوران تازه صحبت كنيم. فروتن معتقد است كه:«براي اقيانوس بي پايان كارآفريني و خلاقيت نهايتي را نمي توان متصور شد، چرا كه خلاقيت مفهومي است، رونده و جاري.» ماحصل گپ و گفت ما با مرد سرد و گرم چشيده توليد و بازرگاني ايران، مصاحبه اي شد كه در پي مي آيد.

 

من بهروز فروتن در سال 1324 در تهران متولد شدم و در امیریه‌ تهران بزرگشدم. در سن ده سالگی پدرم را از دست دادم. ایشان رئیس اداره‌ی آگاهیبود البته زمانی که من به دنیا آمدم بازنشسته شده بودند. مهمترین چیزی کهاز پدرم به یاد دارم این است که می‌گفت انسان باید جوهر کار داشته باشد.در زمانی که ایشان در قید حیات بودند ما از نظر مالی چندان مشکلی نداشتیم با این حال ایشان اصرار داشتند ما در ایام تعطیل کار کنیم. مهمنبود چه کاری انجام می‌دهیم بلکه مهم این بود که با فرهنگ کار آشنا شویم. از بچگی سختی زندگی را ناخواسته حس کردم قبل از اینکه زندگی را ببینم سختی زندگی برایم نمایان شد به همین دلیل احساس می کنم یک حالت خودساختگی خاص دارم. با وجود اینکه بچه ضعیفی بودم، اول کارهای شخصیانجام می‌دادم مثلا تابستان‌ها شکلات و اسباب بازی می‌فروختم. بعد به دنبال کار فنی رفتم و اکثر مواقع درآمدم را برای مسائل تحصیلی یا هزینه‌روزمره مصرف می‌کردم بیشتر درآمدم را هم به مادرم می‌دادم تا برای پس‌انداز کند. پس از فوت پدرم خیلی از امکانات از ما گرفته شد ولی مادرم باگذشت و عاطفه‌ای که داشت سرپرستی ما را به عهده گرفت. مادرم را هم پانزده سال پیش از دست داد.

من کارم را از درون خانه شروع کردم مواد غذایی درست می‌کردم و به فروشگاه‌ها می‌دادم ولی آنها کالاهای من را نمی‌خریدند. بالاخره خانه‌ام رافروختم و با پول آن کار را شروع کردم به تدریج با 11 نفر از بستگانم شریکشدم. در مدت زمان كوتاهي ما نزدیک به 1000 نفر پرسنل داشتيم و ششنقطه از کشور تحت لیسانس صنایع غذایی بهروز کار مي كردند. من در موردصنایع غذایی اطلاعات فنی نداشتم و بدون داشتن سرمایه و امکانات کار راشروع کردم و جلو رفتم و رمز موفقیت من این بود که از سختی کار لذتمی‌بردم و از حضور پر تلاش همکارانم و بودن در بین آنها خوشحال می‌شوم.

اين حرف درستي است. سياست گذاري هاي كلان دولت هاي مستفر نهايتا شمايل كلي توليد و كارآفريني را شكل مي دهند و توليدگران در بستر يك ساختار قانوني و اجرايي مناسب است كه مي توانند به سمت پيشرفت و توسعه حركت كنند. نقش رسانه ها و تحليلگران براي ارزيابي هر كدام از برهه هاي مديريتي تعيين كننده است. مثلا سياست هاي تشويقي دولت سازندگي در اواخر دهه60 و اوايل دهه 70 خورشيدي و روندي كه در دوره اصلاحات نيز با قدرت دنبال شد، باعث شد تا توليد و بازرگاني ايران در مسير توسعه مناسبات بيروني و ارتقاي توان داخلي حركت كند. اين روند صعودي در دوره دولت مهرورز در مسير متفاوتي دنبال شد؛ دوره اي كه در آن اصل رقابت فراموش شد و شخص رئيس جمهور براي كوچكترين موارد اقتصادي تصميم گيري مي كرد. تصميم سازي هايي كه نهايتا باعث شد ايران در دايره تحريم هاي اقتصادي دامنه دار قرار بگيرد و توليد و تجارت هم با ركودي بي سابقه مواجه شود. يكي از مهترين وظايف رسانه ها پرداختن به مجموعه عوامل حاكميتي است كه مي تواند نتايج اقتصادي و بازرگاني متفاوتي را به دنبال داشته باشد.

براي مقايسه هر كدام از اينروش هاي مديريتي بايد از اعداد و ارقام اقتصادي كمك بگيريم تا تحليل ارائه شده، استناد داشته باشد.  واقعيت آن است كه دولت قبلي در شرايطي وضعيت اقتصادي ايران را وارد دوره اي بي سابقه از ركود كرد كه قيمت نفت ركورد بالاي صد دلاري را پشت سر مي گذاشت، اما روش مديريتي آقاي احمدي نژاد و تيم اقتصادي ايشان، درامدهاي بالاي نفتي را در مسيري بر خلاف توسعه اقتصادي ايران سوق داد و مشكلات فراواني را براي اقتصاد كشور ايجاد كرد كه حتي در دوران جنگ نيز بي سابقه بود.

همان آمارهايي كه در بالا ارائه شد، وضعيت اقتصادي اين دولت را نيز شامل مي شود. برخلاف دولت قبلي، دولت تدبير و اميد در شرايطي برنامه هاي اقتصادي خود را پيش مي برد كه قيمت نفت به پايين ترين سطح خود طي يك دهه گذشته رسيده است، اما دولت يازدهم نه تنها آمار رشد اقتصادي دولت قبلي را جبران كرده، بلكه روند مثبتي از رشد را نيز ايجاد كرده است. در كنار اين برنامه ريزي هاي اتصادي حل و فصل نهايي مشكل تحريم ها يكي ديگر از نتايج شيوه مديريت صحيح دولت فعلي است كه توليد و بازرگاني ايران را از زنجيره قطور تحريم ها آزاد كرد. البته براي برداشت ميوه برجام بايد مجموعه اي از برنامه ريزي ها كوتاه مدت، ميان مدت و بلندمدت را تدارك ديد تا در هر برهه زماني بخشي از ظرفيت هاي ارتباطي و اقتصادي برجام استفاده كرد.

من فکر می‌کنم هر کسی خودش را باور داشته باشد موفق می‌شود. اگر بهخودت احترام گذاشتی و برای باورت ایستادگی کردی و در مقابل اشتباهتعذر خواهی کردی خودت را شناخته‌ای. ما باید سعی کنیم نکات منفی و مثبتخودمان را بشناسیم و خودمان را باور داشته باشیم. من زندگی را اول درذهنم ترسیم می‌کنم و اگر ایرادی داشت آنرا تغییر می‌دهم یعنی رویحرف‌هایم متعصب نیستم و پذیرای حرف‌های دیگران هستم تکامل را در خودمنمی‌بینم بلکه در جمع می‌بینم. ما نباید کار را عار بدانیم ارزش کار باید مهمباشد. من در 45 سال پیش کار را بازی می‌دانستم و این کارها را انجاممی‌دادم و امروز هم همین کار را انجام می‌دهم چون امروز هم کار را بازیمی‌دانم. اما نكته اي كه مديران كشور بايد مورد توجه قرار دهند اين است در مواجهه با كارآفرينان بايد از يك رويه مناسب استفاده كنند. افرادي كه در زمينه كارآفريني كارنامه درخشاني دارند بايد مورد حمايت ساختار مديريتي كشور قرار بگيرند. واقعيت آن است كه كارآفرينان ايراني احترام خاصي ندارند و در زماني كه با مشكل مواجه مي شوند بايد به تنهايي گليم خود را از آب بيرون بكشند.

درباره فضاي كسب و كار يك اصل اساسي وجود دارد كه بايد به آن توجه داشت. در شرايط حساس فعلي بعضا مشاهده مي شود كه ردپاي برخي جهت گيري هاي سياسي و جناحي، وارد فضاي كسب و كار و بنگاهداري مي شود. سرمايه گذار خارجي كه به فكر مشاركت در بازار اقتصادي ايران است درك درستي از اين جهت گيري هاي سياسي ندارد و مفهومي به نام دلواپسي را اساس درك نمي كند. آنها فراكانس هاي ارسالي از ايران را دريافت مي كنند و زماني كه احساس كنند، ساختار تثبيت شده اي در اتمسفر اقتصادي ايران وجود ندارد، پا پس مي كشند. اين نوع تحركات دلواپسي دقيقا در نقطه مقابل مناع اقتصادي و معيشتي ملت ايران است و آسيبب هاي فراواني را به فضاي كسب و كار كشور وارد مي كند. 20 سال قبل ايران و تركيه هر دو در يك سال اعلام كردند كه چشم انداز جذب گردشگر 20ميليوني را در دستور كار قرار داده اند، با گذشت 20سال تركيه به ركورد 30يليوني از جذب گردشگر رسيده، اما ايران به زحمت 2ميليون توريست را جذب كرده، فكر مي كنيد دليل اين عدم توفيق كجاست؟ اينكه ما ردپاي جهت گيري هاي سياسي و جناحي را وارد اتمسفر اقتصادي و فضاي كسب و كار مي كنيم و آنها با موضوعات اقتصادي با رويكرد كاملا اقتصادي برخورد مي كنند. همين مثال هاي ساده نشان مي دهد كه گره كار كسب و ككار ايراني در بخش هاي گوناگون كجاست و چگونه مي توان تبعات منفي آنرا كاست. بايد با موضوعات اقتصادي كاملا اقتصادي برخورد كرد.

يكي از نقدهاي جدي كه مي توان به عملكرد دولت يازدهم داشت مربوط به كمتر استفاده كردن از نيروهاي جوان در پست هاي عالي مديريتي و و فقدان استفاده از مشاوران كارآزموده است. تلفيق نيروي جواني با آگاهي پيشكسسوتان مي تواند اقتصاد ايراني را به سمت دوره اي از رشد و توسعه پايدار سوق دهد.

همانطور كه گفتم در دولت گذشته كارآفريني تبديل به ابزاري شد كه دولت آنرا به هر سمت كه مايل بود، مي كشاند. مديران دولت قبلي براي فعاليتهاي غير كارآفريني صدها ميلياردها تومان تسهيلات اختصاص مي دادند و براي حوزه هايي كه ارزش افزوده فراواني را براي توليد و اقتصاد به دنبال داشت، سهمي را قائل نمي شدند. اين روش مديريتي بود كه باعث تعطيلي و ورشكستگي بسياري از واحدهاي توليد كوچك و متوسط شد، نشانه هايي كه از روش مديريتي دولت يازدهم به بيرون درز مي كند، نشان دهنده ان است كه اين دولت براي كارآفريني ارزش فراو.اني را قائل است و براي بهبود وضعيت كارآفرينان تلاش مي كند. به نظرم طي سالهاي 95 و 96 اخبار خوشي از اين نوع كسب و كار شنيده مي شد و مردم‌ارام آرام نتايج تصميمات دولت را در بخش معيشت و اشتغال خود مشاهده خواهند كرد.

كساني كه براي برجام اعلام دلواپسي مي كنند، شناخت مناسبي از صحبنه اقتصادي بين المللي ندارند. براي اجراي يك تفاهم نامه بين المللي نياز به زمان است. اگر اين جماعت دلواپس يكبار با مشكلات تحريم ها از نزديك مواجه مي شدند، اينگونه ظهار نظر نمي كردند. بايد به دولت زمان داد تا برنامه هايش را اجرا كند.