اگرچه مدت‌ها بود که تراز تجاری ایران مثبت شده بود و بالاخره پس از سال‌ها، صادرات برای مدت مدیدی از واردات پیشی می‌گرفت اما آنگونه که آمارهای تجارت خارجی کشور در نیمه اول سال جاری نشان می دهند، کابوس تراز منفی در تجارت خارجی، باز هم بازگشته و واردات کشور از صادرات پیشی گرفته است.

مدت‌ها بود که تجارت خارجی ایران، طعم پیشی گرفتن واردات از صادرات را نچشیده و دولت قبل هم مدعی بود که بالاخره توانسته شرایط را با سیاستگذاری‌های خود به گونه ای پیش برد که تراز تجاری ایران مثبت باشد.

آمارهای رسمی دولت در نیمه اول سال جاری نشانگر این است که میزان صادرات کشور در این مدت، از مرز 23.5 میلیارد دلار عبور کرده و در مقابل، آمار واردات هم به 26 میلیون دلار رسیده است؛ یعنی 2.5 میلیارد دلار تراز تجاری منفی برای ایران.

این ارقام نشان می دهد صادرات غیرنفتی ایران در این مدت 22.5 درصد و واردات 29.54 درصد رشد داشته است. البته به گواه آمارها، بیشترین میزان واردات کالا به کشور را وسایل نقلیه موتوری، برنج، کنجاله سویا و ذرت به خود اختصاص داده است، اما در این میان کالاهای دیگری هم وارد کشور شده اند که نامشان از رده کالاهای اساسی، حساس و ضروری کشور خارج است.

فارغ از اینکه واردات ایران در نیمه اول سال جاری را چه کالاهایی تشکیل داده اند، اما آنچه که مسلم است آن است که این واردات ماه به ماه در حال افزایش است و در ماه آخر این دوره آماری، وضعیت را به گونه ای پیش برده است که واردات کشور تراز منفی را برای تجارت خارجی رقم زده است.

پیشی‌گرفتن حجم واردات از صادرات در شرایط فعلی، یعنی نگرانی برخی صاحبنظران از خرج شدن پول‌های بلوکه شده نفتی ایران در کشورهای دنیا برای واردات کالا حتی اگر کالای اساسی هم باشد، چندان هم بی مورد نبوده است.

در این میان، امارات باز هم به صدر صادرکنندگان کالا به ایران بازگشته است و چین و هند نیز به ترتیب در رده های دوم و سوم قرار دارند، یعنی در واقع، امارات باز هم به نقش اصلی خود برای ایران یعنی یکی از تامین کنندگان بزرگ کالاهای وارداتی ایران بازگشته و چین و هند هم که از جمله کشورهایی هستند که پول نفت ایران را همچنان، با کالا تهاتر می کنند.

تراز تجاری منفی برای ایران البته چندان برای مسئولان تجارت خارجی ایران ناخوشایند نیست و آنگونه که ولی اله افخمی راد، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت می گوید، این تراز تجاری چندان هم منفی نیست و فاصله کمی میان صادرات و واردات ایران وجود دارد.

البته با برنامه جدی که دولت برای تسهیل واردات تدارک دیده است، به نظر می رسد طی ماههای آتی، واردات به ایران سهل تر شده و در مقابل، ایران برنامه جدی و خاصی برای حضور در بازارهای هدف صادراتی نداشته باشد، چراکه هم اکنون نیز کالاهای تولیدی ایران به جز محصولات پتروشیمی، چندان جایی در بازارهای تجاری دنیا ندارند و مسئولان هم می گویند که بودجه ای ندارند که به حمایت از صادرات غیرنفتی کشور بپردازند.

در عین حال، در آمار پنج ماهه ای که از سوی گمرک پیش از انتشار گزارش کامل نیمه اول سال جاری اعلام شد، به صراحت به این نکته اشاره شده بود که تراز تجاری ایران با حداقل 4 کشور از 7 کشور اول شریک تجاری خود یعنی چین، عراق، امارات متحده عربی، افغانستان، هند و ترکیه منفی است.

به عبارت دیگر، تراز تجاری کشور در 5 ماهه ابتدای سال جاری، با با امارات متحده عربی، منفی 4 میلیارد دلار و با چین، منفی 1 میلیارد بوده است که به نظر می رسد در ماه ششم اوضاع از این هم بدتر شده باشد.

البته باید به این نکته اشاره کرد که بالا رفتن آمار واردات همواره غیرمفید نیست بلکه چه بسا کشورهایی که وارداتشان بسیار بیشتر از ایران است، اما در مقابل، صادراتشان نیز آمار و ارقام بسیار بالایی را به خود اختصاص می دهد، در حالی که مرور آمارهای تجارت خارجی ایران در نیمه اول امسال نشانگر افزایش رشد واردات کالا نه مواد اولیه و واسطه ای و ماشین آلات به کشور است؛ بنابراین به نظر می رسد که باید مدیریت مناسبی بر روی تجارت خارجی کشور اعم از واردات و صادرات صورت گیرد تا باز هم صادرات ایران بر واردات پیشی گیرد و به گفته مقام معظم رهبری، روزی فرا رسد که درب چاه‌های نفت را بست و کشور را با صادرات غیرنفتی اداره کرد.

منبع:مهر