میر اسلام تیموری - رئیس هیات ‌مدیره انجمن صنایع لبنی

قیمت‌گذاری کالاها و خدمات براساس عرضه و تقاضا، معقول‌ترین و منطقی‌ترین روشی است که می‌توان ادعا کرد حداقل مشکلات و تبعات را برای زنجیره‌های تولید، اقتصاد و جامعه به همراه دارد. هر زمان در هر اقتصاد و کشوری که قیمت‌گذاری اجباری در دستور کار سیاست‌گذاران اقتصادی قرار گرفته، در کوتاه‌مدت به عدم شفافیت، ایجاد فساد و رانت منجر شده و در بلندمدت کاهش بهره‌وری در بنگاه‌های تولیدی، افول رقابت‌پذیری و درنهایت کاهش صادرات را به همراه داشته است.

در حال حاضر آنچه در بازار صنعت لبنیات می‌گذرد دور از تبعات قیمت‌گذاری دستوری که برشمرده‌ایم نیست. امسال نیز به دنبال افزایش هزینه‌های تولید ازجمله افزایش قیمت نهاده‌های دامی، دامداری‌ها از مراجع ذی‌ربط درخواست افزایش قیمت شیر خام را داشته‌اند و کار کارشناسی برای تعیین قیمت شیر خام در حال انجام است. قیمت‌گذاری دستوری شیر خام و برخی اقلام پرمصرف فرآورده‌های لبنی اگرچه به‌عنوان یک‌رویه معمول دست‌کم در دو دهه در دستور کار بوده و اجرایی شده است، اما منجر به جلب رضایت هیچ‌یک از ذی‌نفعان زنجیره ارزش فرآورده‌های لبنی از تولیدکنندگان نهاده‌های دامی تا دامداری‌ها و شرکت‌های تولید محصولات لبنی و درنهایت مصرف‌کنندگان، نشده است.  قیمت‌گذاری دستوری رابطه ذی‌نفعان را از وضعیت تجاری شفاف خارج و در چارچوب‌های دستوری غیرقابل اجرایی قرار داده است با این ‌حال هیچ‌گاه عرضه و تقاضا در چارچوب دستورات محدود نشده و در نهایت به ضرر یک حلقه از زنجیره در جریان بوده است. از تبعات قیمت‌گذاری دستوری عدم فعالیت پایدار، کاهش بهره‌وری و زوال جذب سرمایه در بخش‌هایی از زنجیره است که بیشترین بار قیمت‌گذاری دستوری را بر دوش می‌کشد.  درسی که از دو دهه اعمال سیاست قیمت‌گذاری دستوری برای شیر خام و محصولات لبنی می‌توان آموخت، آن است که قیمت شیر خام و محصولات لبنی را به منطق بازار و نظام عرضه و تقاضا واگذار کنیم و به استقبال یک رابطه شفاف و سالم در کل زنجیره این صنعت برویم. گرچه قانون عرضه و تقاضا برای همه محصولات باید اعمال شود، ولی محصولات کشاورزی از جمله شیر خام به جهت اهمیتی که در تامین امنیت غذایی مردم ‌دارند باید همواره مورد حمایت حاکمیت باشد و اگر رابطه عرضه و تقاضا به هر دلیلی جوابگوی هزینه‌های تولید این محصولات نبود، دولت می‌تواند از طریق خرید تضمینی شیر خام نسبت به جبران زیان احتمالی تولیدکننده و اصلاح رابطه عرضه و تقاضا اقدام کند. همچنین دولت می‌تواند با حذف یارانه‌ها از ابتدای زنجیره و انتقال آن به مصرف‌کننده نهایی در قالب اعتبار خرید کالای لبنی و احیای شیر رایگان مدارس، دهک‌ها و گروه‌هایی از جامعه را که واقعا مستحق دریافت یارانه هستند به شکل هدفمند حمایت کند. انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی به‌عنوان نماینده بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات لبنی بارها طرح‌های حمایتی از اقشار آسیب‌پذیر را به دولت و مجلس ارائه کرده است که امید است روزی مورد توجه مسوولان قرار گیرد.

تدوین راهبرد توسعه بلندمدت زنجیره ارزش صنعت لبنیات، حضور موثر و پایدار در بازارهای صادراتی، ایفای مسوولیت‌های اجتماعی تولیدکنندگان، افزایش سرانه مصرف لبنیات به‌خصوص در دهک‌های محروم، پیشگیری از افزایش هزینه‌های درمان خانوار و... همه و همه در گرو حذف قیمت‌گذاری دستوری و ایجاد رابطه منطقی و پایدار بین همه حلقه‌های زنجیره ارزش صنعت غذا به‌خصوص صنایع لبنی است که می‌تواند به کاهش بیکاری، افزایش درآمد سرانه و حمایت از سلامت خانوار و درنهایت افزایش امید در جامعه ایرانی بینجامد.