دنیای‌اقتصاد : با جنگ اوکراین، بازار کالاهای اساسی با اختلال مواجه شد و بهای اکثر کالاها افزایش یافت که در رأس آن حامل‌های انرژی قرار دارد. نهادهای بین‌المللی پیش‌بینی می‌کنند که میانگین قیمت نفت‌خام برای سال ۲۰۲۲، حدود ۱۰۷دلار در هر بشکه است؛ اما با اینکه طی سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ روند نزولی خواهد داشت، ارقام همچنان در سطحی بالاتر از سال۲۰۲۱ قرار می‌گیرد. پیش‌بینی می‌شود بهای محصولات کشاورزی رشد قیمت را در سال جاری میلادی تجربه کند؛ اما در دو سال بعد قیمت‌ها تعدیل می‌شود. جنگ اوکراین بر بهای اکثر فلزات نیز اثر داشته و قیمت آنها را در بازار افزایش داده است. پیش‌بینی می‌شود با رفع نگرانی‌ها، بهای اکثر فلزات اساسی در سال۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ کاهش یابد. این گزارش با ارزیابی قیمت فلزات گرانبها از جمله طلا، قیمت این کالا را تحت تاثیر عواملی چون وضعیت رونق یا رکود اقتصاد جهانی می‌داند.
چشم‌انداز بهای کالاهای اساسی در ماه‌های باقی‌مانده از سال۲۰۲۲ و دو سال‌آینده میلادی بررسی شد. آمار صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی نشان از افت قیمت کالاهای اساسی در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ می‌دهد. درحالی که در سال‌جاری میلادی به‌دنبال جنگ اوکراین، اقتصاد جهان با کسادی مواجه شد، اما آمارهای جهانی نشان می‌دهد این بحران به سال‌های آتی کشیده نخواهد شد. بدین ترتیب بهای اکثر کالاهای اساسی به‌ویژه حامل‌های انرژی نفت‌خام و گاز طبیعی که به دلیل کاهش عرضه و اعمال محدودیت‌های صادراتی افزایش یافته‌اند؛ در سال‌های آتی افت قیمتی را تجربه خواهند کرد. براساس این تحلیل که معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران با استناد به داده‌های بین‌المللی منتشر کرده انتظار می‌رود با تضعیف بحران‌ها در گام نخست با افزایش عرضه و تعدیل تقاضا، از سرعت افزایش قیمت‌ها در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ کاسته شود.
چشم‌انداز تورم
براساس گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی پیش‌بینی می‌شود، نرخ تورم جهان در سال۲۰۲۲ به ۴/ ۷درصد برسد که بعد از سال۱۹۹۶ با نرخ تورم ۳/ ۹درصد، بالاترین نرخ تورم طی ۲۵ سال‌گذشته محسوب می‌شود. نرخ تورم برای اقتصادهای پیشرفته در سال۲۰۲۲ کمتر از میانگین تورم جهان و حدود ۷/ ۵درصد و برای اقتصادهای درحال توسعه و بازارهای نوظهور بالاتر از میانگین جهان و حدود ۷/ ۸درصد پیش‌بینی شده است. درضمن انتظار می‌رود با تضعیف بحران‌ها، افزایش عرضه و تعدیل تقاضا، از سرعت افزایش قیمت‌ها در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ کاسته شده و نرخ تورم در جهان به ترتیب به ۸/ ۴درصد و ۸/ ۳درصد در سال‌های مزبور کاهش یابد که تقریبا مشابه تورم سال۲۰۱۹ است.
روند نزولی قیمت انرژی
با شروع جنگ اوکراین، بازار کالاهای اساسی دچار اختلال شد و بهای انرژی نیز به‌شدت افزایش یافت. صندوق بین‌المللی پول میانگین بهای نفت‌خام در بازارهای جهانی را برای سال۲۰۲۲ حدود ۱۰۷ دلار در هر بشکه پیش‌بینی کرده که اگرچه طی دو سال۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ روند نزولی خواهد داشت، ولی ارقام همچنان در سطحی بالاتر از سال۲۰۲۱ قرار خواهند گرفت. پیش‌بینی‌ها از قیمت نفت‌خام در سال۲۰۲۳ معادل ۶/ ۹۲دلار به ازای هر بشکه و برای سال۲۰۲۴ معادل ۲/ ۸۴دلار به ازای هر بشکه است. درضمن به دلیل اختلال در تامین گاز طبیعی موردنیاز اروپا از طریق کشور روسیه، پیش‌بینی شده است که بهای گاز طبیعی اروپا که در اسل ۲۰۲۱ به ۱۶ دلار در هرمیلیون BTU رسیده بود، در سال۲۰۲۲ با بیش از ۱۱۰درصد افزایش به ۳۴ دلار به ازای هرمیلیون BTU برسد. همین اتفاق برای گاز طبیعی آمریکا هم البته با ۳۳درصد افزایش، رخ خواهد داد. بهای گاز طبیعی مایع شده (LNG) نیز افزایشی حدود ۷۶درصدی را در سال۲۰۲۲ خواهد داشت. با کاسته‌شدن از شدت بحران‌ها، کاهش نگرانی‌ها و یافتن منابع جایگزین برای تامین انرژی، بهای گاز طبیعی طی سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ کاهش خواهد یافت، ولی همچنان بالاتر از ارقام سال۲۰۲۱ خواهد بود.
نوسان قیمت غلات و شکر
کشورهای روسیه و اوکراین جزو عرضه‌کنندگان و صادرکنندگان مهم برخی از کالاهای کشاورزی اساسی در جهان هستند و جنگ اخیر موجب شد تا به دلیل ایجاد اختلال در سمت عرضه توام با برقراری برخی محدودیت‌های صادراتی، بهای کالاهای مزبور با افزایش قابل‌توجهی مواجه شود. پیش‌بینی می‌شود، بهای جهانی محصولات کشاورزی جو، ذرت و گندم در سال۲۰۲۲ به ترتیب با افزایش ۴۰، ۱۹ و ۴۳درصدی مواجه شوند؛ در مقابل بهای برنج تایلندی روند کاهشی خود را ادامه داده و با افت ۷درصد در سال۲۰۲۲ به ۴۲۵ دلار در هر تن برسد. روندی که در سال۲۰۲۳ ادامه دارد ولی در سال۲۰۲۴ مجدد دنیا با رشد قیمت برنج تایلندی مواجه می‌شود. موضوعی که برای گندم، جو و ذرت دیده نشده است، زیرا پیش‌بینی می‌شود، این سه محصول در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ روند کاهشی را در قیمت تجربه خواهند کرد. در سال۲۰۲۱ بهای شکر با ۳۹درصد افزایش به ۳۹۰ دلار در هر تن رسیدکه پیش‌بینی می‌شود، در سال۲۰۲۲ درهمان سطح باقی بماند و در سال۲۰۲۳ با افت ۵/ ۲درصدی به ۳۸۰ دلار درهرتن برسد که حدود ۱۰۰ دلار در هر تن بالاتر از رقم مشابه در سال۲۰۲۰ خواهد بود.
آینده روغن خام و کنجاله
اختلال ناشی شده از عرضه محصولات کشاورزی به‌ویژه روغن‌های خام خوراکی، موجب شده تا بهای این گروه کالاها به واسطه کاهش عرضه یا صادرات یا اثرات جایگزینی برخی روغن‌های خام، افزایش قابل‌توجهی داشته باشند. در سال۲۰۲۱ با مهار نسبی همه‌گیری کرونا و برگشت رونق به اقتصاد جهان، تقاضا برای برخی کالاهای اساسی کشاورزی افزایش یافت و بهای اکثر اقلام عمده از جمله دانه روغنی، روغن خام و کنجاله افزایش یافت. تهاجم روسیه به اوکراین موجب شد که عامل کاهش عرضه نقش مسلط را در رشد قیمت ایفا کند و از این منشأ شاهد افزایش مجدد بهای روغن‌های خام باشیم. انتظار می‌رود در سال۲۰۲۲ میزان افزایش قیمت برای روغن نارگیل حدود ۳۴ درصد، برای روغن پالم حدود ۴۶ درصد، برای روغن سویا حدود ۳۰ درصد، برای کنجاله سویا حدود ۲۳درصد و برای دانه سویا نیز حدود ۲۰درصد باشد که باتوجه به افزایش قیمت‌ها در سال۲۰۲۱، سطوح قیمت این کالاها در سال۲۰۲۲ تقریبا به دوبرابر ارقام سال۲۰۲۰ خواهند رسید. طی سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ نیز با وجود انتظار افت قیمت انواع روغن خام و محصولات دیگر زنجیره تولید آن، پیش‌بینی می‌شود همچنان سطح قیمت‌های بالاتر از سال۲۰۲۰ باقی بمانند.
کاهش بهای نوشیدنی‌ها
در جریان بررسی قیمت انواع نوشیدنی‌ها نیز دیده می‌شود، مشابه سایر محصولات کشاورزی، بهای اکثر محصولات نوشیدنی به استثنای چای در سال۲۰۲۱ با افزایش قیمت در بازارهای جهانی مواجه شد. بیشترین افزایش قیمت در این سال‌مربوط به رشد حدود ۳۶درصد قهوه عربی بود که به ۵/ ۴ دلار در هر کیلوگرم رسید. پیش‌بینی شده است که قیمت کاکائو در سال۲۰۲۲ افزایش جزئی داشته باشد و روند افزایشی بهای انواع قهوه نیز در سال۲۰۲۲ با نرخ حدود ۲۲درصد برای قهوه عربی و ۱۶درصد برای قهوه روبوستا ادامه یابد، در مقابل انتظار می‌رود، بهای چای با افت جزئی به ۶۵/ ۲دلار در هر کیلوگرم برسد. بهای محصولات منتخب مورداستفاده در تهیه نوشیدنی‌ها در سال۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ کاهش خواهد یافت، با این حال قیمت‌ها به‌خصوص برای قهوه به مراتب بالاتر از سطوح قیمتی در سال۲۰۲۰ باقی خواهد ماند.
نوسان قیمت انواع گوشت
درمیان گروه‌های کالایی غذایی، کمترین افزایش در شاخص قیمت در سال۲۰۲۱ مربوط به گروه گوشت بود که در این سال‌میانگین قیمت انواع گوشت حدود ۸/ ۱۲درصد افزایش یافت. در این سال، در بین اقلام گوشتی، بیشترین افزایش مربوط به بهای گوشت مرغ با ۶/ ۳۸درصد بود که انتظار می‌رود مجددا در سال۲۰۲۲ نیز حدود ۶/ ۴۱درصد افزایش یابد. در سال۲۰۲۰ قیمت گوشت گاو تقریبا ۳ برابر قیمت گوشت مرغ بود که این رقم در سال۲۰۲۲ با افزایش بیشتر تقاضا برای گوشت مرغ، به دوبرابر خواهد رسید. نرخ رشد بهای گوشت گاو برای سال۲۰۲۲ نیز حدود ۱۵درصد پیش‌بینی شده است. در این بین، بهای گوشت گوسفند تقریبا بین قیمت گوشت گاو و مرغ قرار دارد که بعد از رشد ۵/ ۲۶درصدی در سال۲۰۲۱، انتظار می‌رود در سال۲۰۲۲ هم حدود ۸/ ۱۳درصد افزایش قیمت داشته باشد. اما میگو درمیان منابع پروتئینی با منشأ دریایی، قرار دارد که با توجه به میزان کمتر تقاضا برای آن، در سال۲۰۲۱ فقط حدود ۸درصد افزایش قیمت داشت و پیش‌بینی می‌شود، در سال۲۰۲۲ هم بهای آن حدود ۸/ ۵درصد افزایش یابد.
چشم‌انداز نرخ کود
براساس مطالعه حاضر به استثنای کود کلریدپتاسیم، بهای انواع کود در سال۲۰۲۱ افزایش یافت که بیشترین افزایش در این سال‌مربوط به بهای کودهای اوره و تریپل سوپرفسفات با رشد حدود ۱/ ۲برابری بود. در این سال بهای کود دی‌آمونیم فسفات نیز حدود ۹۳درصد افزایش یافت. با بروز جنگ بین روسیه و اوکراین، به علت اعمال محدودیت برای واردات توسط اروپا همچون تحریم واردات کود پتاس روسیه و اختلال در بازار اقلام نهاده‌های کشاورزی، بهای انواع کود به‌ویژه کود پتاس افزایش قابل‌توجهی درماه‌های نخست سال۲۰۲۲ داشت و پیش‌بینی می‌شود، برای کل این سال‌شاهد افزایش ۵/ ۲برابری بهای کود پتاس در بازارهای جهانی باشیم. همچنین انتظار می‌رود، بهای کود اوره اروپا هم ۷۶درصد و بهای کود DAP نیز حدود ۵۰درصد افزایش یابد. برای سال‌های آینده یعنی ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ پیش‌بینی شده است که بهای انواع کود کاهش یابد. اگرچه این افت زیاد نیست و به سطح قیمتی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۰ نخواهد رسید.
اثر جنگ بر نرخ فلزات اساسی
با بهبود شرایط اقتصادی جهان و رونق تولیدات صنعتی در اکثر کشورها در سال۲۰۲۱، تقاضا برای فلزات افزایش یافت و بهای آنها نیز رشد کرد. در این سال، بیشترین افزایش قیمت مربوط به بهای فلز قلع با رشد ۸۹درصدی بود که پس از آن فلز مس با رشد ۵۱درصد و آلومینیوم با رشد ۴۵درصدی قرارگرفتند. بهای فلزات سرب و روی نیز در سال۲۰۲۱ به ترتیب حدود ۵/ ۲۰درصد و ۵/ ۳۲درصد افزایش یافت و بهای هر تن سنگ‌آهن با افزایش ۴۸درصدی به ۱۶۲ دلار در هر تن نزدیک شد. با مختل‌شدن زنجیره تامین کالاهای حد واسط در جهان ناشی از جنگ اوکراین در اوایل سال۲۰۲۲، بهای اکثر فلزات نیز با افزایش مواجه شد. به‌استثنای سنگ‌آهن، پیش‌بینی می‌شود افزایش بهای فلزات در سال۲۰۲۲ نیز ادامه یابد و در این سال‌شاهد افزایش ۵/ ۴درصدی فلز سرب تا ۶/ ۵۱درصدی فلز نیکل باشیم. پیش‌بینی شده است که در این سال‌بهای فلزات مس، آلومینیوم و روی نیز به ترتیب حدود ۴/ ۸درصد، ۴/ ۳۷درصد و ۲/ ۲۳درصد افزایش خواهند داشت، ولی درمقابل بهای سنگ‌آهن با افت ۴/ ۱۳درصدی به ۱۴۰ دلار در هر تن خواهد رسید. با احتمال رفع نگرانی‌ها از جنگ اوکراین و برقراری ثبات نسبی، انتظار می‌رود، بهای اکثر فلزات اساسی در سال۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ کاهش یابند؛ اگرچه سطوح قیمتی برای اکثر اقلام به‌استثنای سنگ‌آهن همچنان بالاتر از ارقام سال۲۰۲۰ خواهد بود.
صعود و سقوط فلزات گرانبها
معمولا ارتباط مستقیمی میان تغییرات بهای فلزات گرانبها به‌خصوص بهای طلا با وضعیت رونق با رکود اقتصاد جهانی، تغییر عرضه، نرخ بهره در بانک‌های مرکزی بزرگ از جمله فدرال‌رزرو، تغییرات شاخص دلار و همچنین وضعیت تغییرات بهای سایر دارایی‌ها در بازارهای مالی جهان وجود دارد. برحسب برتری هریک از این عوامل، روند بهای طلا می‌تواند نزولی یا صعودی باشد. افزایش شاخص بهای دلار و انتظار افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو موجب کاهش بهای طلا و در مقابل تقویت احتمال رکود اقتصادی یا بروز بحران‌ها و کاهش سیاست‌های حمایتی باعث افزایش بهای طلا می‌شود. طبق پیش‌بینی بانک جهانی انتظار می‌رود، میزان افزایش بهای طلا در بازار جهانی در سال۲۰۲۲ بعد از رشد ۶/ ۱درصدی در سال۲۰۲۱، حدود ۴/ ۴درصد باشد و طی سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ روند قیمت نزولی شده و به ۱۶۵۰ دلار در هر اونس در سال۲۰۲۴ برسد.
برمبنای این گزارش، قیمت طلا تقریبا ۷۱برابر قیمت نقره است و عوامل اثرگذار بر افزایش یا کاهش قیمت نقره تقریبا مشابه طلاست. بهای هر اونس نقره در سال۲۰۲۱ با حدود ۲۳درصد افزایش به ۲/ ۲۵دلار رسید که انتظار می‌رود برخلاف طلا و به دلیل افزایش عرضه در منطقه آمریکای‌شمالی و جنوبی و اثرگذاری افزایش نرخ بهره فدرال رزرو، در سال۲۰۲۲ شاهد افت حدود ۴درصد بهای آن باشیم. همچنین پیش‌بینی می‌شود، این روند کاهشی تا سال۲۰۲۴ ادامه یافته و در این سال‌بهای نقره به سطح قیمتی سال۲۰۲۰ نیز نزدیک شود. پلاتین همراه با فلزات پالادیوم و رودیوم برای خنثی کردن گازهای خروجی اگزوز در خودروها و همچنین در صنایعی مانند شیشه‌سازی، جواهرات و همچنین به‌عنوان دارایی استفاده می‌شود. اختلال ایجاد شده در تامین پالادیوم و پلاتین از سمت روسیه (به ترتیب با سهم ۴۰ و ۱۰درصدی از عرضه جهانی) موجب شده که با وجود افزایش عرضه پلاتین، شاهد افزایش قیمت به دلیل افزایش تقاضا برای این فلز باشیم. این اتفاق موجب شده تا پیش‌بینی قیمت آن در سال۲۰۲۲ با افزایش تقریبا ۲درصدی و استمرار آن تا سال۲۰۲۴ و رسیدن به سطح هزار و ۲۰۰ دلار در هر اونس همراه شود.
نظر شما