مهری بهزادپور - نوسان شدید قیمت ارز همزمان با اعمال تحریم های اقتصادی اخیر مشکلات زیادی را برای بسیاری از تولیدکنندگان در بخش های مختلف ایجاد کرده است . اما این مهم در بخش صنایع غذایی از اهمیت بیشتری برخوردار است، چرا که امنیت غذایی و سلامت  جامعه را با خطر مواجه ساخته است. 

البته در این بین هنوز تولیدکنندگان برتر محصولات غذایی که همچنان به تولید منطبق با استانداردهای جهانی وفادار هستند وجود دارند که به سلامت جامعه و حفظ جایگاه مطلوب خود در این عرصه پایبند می باشند تا جای خود را سبد خانوار خانواده های ایرانی محفوظ نگاه دارند.

تیتر۲۰ در این گزارش سعی دارد موانع و مشکلات در این زمینه را بررسی کند  و به ارائه راهکار توسط یکی از فعالان این صنعت در بخش خصوصی و دولتی بپردازد.

 

صنایع غذایی و محصولات جانبی آن مانند ادویه جات به عنوان  یکی از چاشنی هایی اصلی مواد غذایی،  تاثیر بسزایی در سبد خانوار دارد و از تحریم های اخیر و نوسانات بازار ارز مصون نمانده است.  

نبود بازار رقابتی در سایه کمبود شدید مواد اولیه با کیفیت مطلوب

 مهدی کریمی تفرشی رییس هیات مدیره اتحادیه تعاونی های توزیع و فروش محصولات غذایی در گفت و گو با خبرنگار ما نیز  نوسانات شدید بازار ارز و تحریم ها را یکی از مهم‌ترین عواملی می داند که دسترسی تولیدکنندگان به مواد اولیه با کیفیت و مطلوب را دجار مشکل ساخته و این امر  مسلماَ شرایط مناسب برای توسعه رقابت‌پذیری صنایع غذایی در ایران را با مشکل مواجه ساخته است .

وی که خود مدیر عامل یکی از شرکت های تولید کننده مواد غذایی است یکی  از تاثیرات تحریم را الزام در سرمایه گذاری های کلان و پرداخت به شکل نقدی با توجه به افزایش لحظه ای نرخ مواد اولیه ذکر کرد و افزود :‌ از آنجا که مواد اولیه این صنعت محصولات فصلی است، در زمان خاص و کوتاهی باید تمامی مقدار مورد نیاز از کشاورزان که تمایلی به فروش قسطی و نسیه ندارند نقدی خریداری شود و به همین دلیل چرخش سرمایه در این صنعت به زمانی طولانی نیاز دارد. بنابراین یکی از بزرگترین مشکلات تولیدکنندگان به ویژه در صنایع‌غذایی حجم کلان سرمایه مورد نیاز است.

واقعیت این است که سیاست‌های اخیر ارزی کشور به گونه‌ای بوده که واحدهای تولیدی ما در تامین مواد اولیه خود با مشکل جدی مواجه شده‌اند.

کریمی  در ادامه از خطر تعطیلی بنگاه های اقتصادی در صورت عدم تخصیص صحیح ارز به واحدهای تولیدی اشاره کرد و افزود :  اگر واحدهای تولیدی ما نتوانند مواد اولیه خود را تامین کنند، چرخه اقتصاد ما دچار مشکلات بزرگ‌تری خواهد شد. همه واحدهای تولیدی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با مشکل تامین مواد اولیه روبه‌رو هستند. و در صورت  ادامه این روند شاهد تعطیلی واحدهای تولیدی و از دست رفتن اشتغال ایجاد شده خواهیم بود.

از جمله تاثیراتی که تحریم ها بر تامین مواد اولیه و واردات گذاشته این است که به دلیل پرهیز تامین کنندگان خارجی از انعقاد قراردادهای بلندمدت و تمایل آنها به انجام معاملات نقدی، قیمت مواد و تجهیزات از نوسانات بیشتری برخوردار است که این موضوع، سودآوری صنایع داخلی را با تردید بیشتری مواجه کرده است. تاخیر در انجام مبادلات بین المللی  ورود موارد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

ایران بسیاری از ادویه جات خود را که البته نقش مهمی در سفره ایرانی ها دارد از کشورهای دیگر وارد می کند و تولیدکننده تنها چند قلم از ادویه جات در داخل کشور است که البته آن هم با توجه به وضعیت فعلی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست.

کریمی در ادامه  با تاکید بر ناگزیر بودن کشور از واردات ادویه از خارج خاطرنشان کرد: به عنوان مثال مهد ادویه جات کشور هندوستان است و تولیدکنندگان چاره ای جز واردات بسیاری از مواد اولیه تولیدات خود ندارند . ضمن اینکه علیرغم پیشرفتهای بسیاری که در صنعت و تکنولوژی کشور و رشد و خودکفایی تولیدات صورت گرفته ، هنوز ما ناچار به واردات بسیاری از ماشین آلات و دستگاهها از سایر کشورها هستیم . بسته بندی ما هنوز به خودکفایی کامل نرسیده و ما چاره ای جز واردات بسیاری از مواد اولیه بسته بندی خود نداریم .

 تمام این موارد قطعاً متأثر از نوسانات نرخ ارز خواهد بود و افزایش نرخ ارز به شدت تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می دهد ، به ویژه اینکه تولید کننده مجبور است مواد اولیه و ملزومات خود را با نرخ بالای ارز وارد کند و این قطعاً هزینه تولید و قیمت تمام شده محصول را بالا می برد.

 تولید کننده با در نظر گرفتن توان مالی مردم و حفظ رقابت در بازار و حضور در بازار رقابتی نمی تواند قیمت محصول را چندان افزایش دهد. ضمن اینکه تولید کننده با وجدان برای حفظ منافع اقتصادی خود هرگز حاضر به کاستن از کیفیت محصول نخواهد بود.

افزايش هزينه  هاي توليد، کاهش حاشيه سود و کاهش توان رقابتي، کمبود سرمايه در گردش بنگاه ها، اختلال در سيستم خريد و معاملات اقتصادي از مهمترین تاثیرات نوسانات نرخ ارز در اقتصاد کشور می باشد. در چنين شرايطي، توليدکنندگان نيز ملزم به خريد نقدي مواد اوليه هستند که به دليل حجم بالاي نياز آنها با مشکل مواجه مي شوند.

کریمی به نقش مهم صنایع غذایی در اشتغالزایی مطلوب در کشور پرداخت و یادآور شد: با توجه به اینکه کشور ما کشوری چهار فصل است و موقعیت خوبی از لحاظ اقلیمی و جغرافیایی دارد از پتانسیل بالایی در تولید انواع محصولات کشاورزی برخوردار است که باید با اصلاح مناسب زیرساخت های کشاورزی و پاسخگویی به نیازهای کشاورزان از این پتانسیل بالا به نحو مطلوبی بهر برداری نمود. 

بویژه در شرایط حساس اقتصادی کشور که باید مسئله ارز در کشور به نحو بهینه ای مدیریت شود بهره برداری از حداکثر ظرفیت های تولیدات کشاورزی کشور و جلوگیری از واردات غیرضروری کالاهایی که امکان تولید آن ها در کشور فراهم است نقش کلیدی در مدیریت اقتصادی کشور ایفا می کند. ضمن اینکه به این طریق از اشتغال و کارآفرینی و پتانسیل های روستایی کشورمان حمایت می شود و مانع خروج بی رویه ارز از کشور برای کالاهای غیر اساسی خواهد شد.

وی افزود: در ایران حدود 50 میلیون هکتار زمین زراعی مناسب وجود دارد که 20 میلیون هکتار از آن زیرکشت است.  سالانه بیش از صد میلیون تن موادغذایی در کشور تولید می شود.

کشور ما در حال حاضر در تولید بیشتر محصولات استراتژیک مانند برنج، چای، چغندرقند و دانه های روغنی مثل کلزا در مسیر خودکفایی قرار دارد.

اصلاح زیر ساخت های کشاورزی با توجه به شرایط آب و هوایی کشور و کمک هرچه بیشتر به کشاورزان عزیز و فراهم کردن شرایط و تسهیلات مناسب برای فعالیت آنها می تواند به افزایش تولید و متعاقباً بهبود کیفیت و کاهش قیمت مواد اولیه و محصولات کشاورزی منجر شود. استفاده بهینه از نیروی کار متخصص نیز در کاهش هزینه های تولید موثر است .

نائب رئیس هیات مدیره انجمن علوم و فناوری غلات ایران، در پاسخ به دلیل عملکرد ضعیف کشور در صادرات زیره به خارج از کشور با وجود تولید مناسب کمی و کیفی آن گفت: زیره بدلیل خواص شگفت آور دارویی محصولی استراتژیک و مهم بشمار می رود که کشور ما در تولید آن و طبعا صادرات این محصول پتانسیل های بالقوه ای دارد. 

اما آنچه مسلم است کشور ما در بحث بسته بندی مواد غذایی تاکنون ضعیف عمل کرده و لازم است خود را با استانداردها و فناوری های روز دنیا تطبیق دهد تا بتواند به جایگاه موثری در بازارهای جهانی دست یابد.

مدیر عامل شرکت صنایع غذایی گلها ابراز امیدواری کرد تا این شرکت با بهره مندی از دانش و تجربه فنی نیروهای متخصص محصول زیره را در بسته بندی های گریندر (درب آسیابی) ارائه می دهد تا مصرف کننده ضمن اطمینان از خلوص بالای محصول و عطر و طعم بینظیر آن از مزایای یک بسته بندی شکیل مطابق با آخرین فناوری های روز دنیا بهره مند گردد.

رئیس هیات مدیره خانه صنعت، معدن وتجارت جوانان تهران، در ادامه با بهره گیری از تجارب و حضور در عرصه های مختلف دولتی و خصوصی صنایع غذایی حضور موثر کمی و کیفی در عرصه صنایع غذایی را راه ماندگاری در عرصه تولید ذکر کرد و یادآور شد: 

 اشتغالزایی و بهره مندی از پتانسیل، توانمندی ها و دانش فنی نیروهای جوان و تحصیلکرده همواره از اولویت ها و اهداف اصلی ما بوده و هست. 

گسترش اشتغال و کاهش معضل بیکاری با توسعه تولید و چرخاندن پر قدرت چرخ های صنعت تحقق خواهد یافت.

وی برگزاری نمایشگاهی با عنوان جابکس در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی در آینده نزدیک با هدف ایجاد فرصت های شغلی برای جوانان و ایجاد ارتباط موثر و رو در رو بین کارآفرینان و نیروهای جویای کار است که امیدواریم گام موثری در کاهش مضل بیکاری در کشور باشد و با گسترش برنامه های اینچنینی استعدادهای نهفته کشور هر چه بیشتر شکوفا شود و فضای کسب وکار در کشور رونق بیشتری یابد.