وحید زندی فخر- حال و هوای کشور در روزهای اخیر، تنها به فضای مدارس و شروع فصل تحصیلی دانش‌آموزان اختصاص یافته است. تقریبا تمام رسانه‌ها به این امر پرداخته‌اند و از کم و کیف باز شدن مدرسه‌ها و شهریه‌های گوناگون سخن می‌گویند. اما همگی در این میان، شاید مهم‌ترین و ارزشمندترین جشن باستانی خود را فراموش کرده‌ایم. فلسفه این جشن که بیش از 4هزار سال قدمت دارد، بر اصل سپاسگزاری از خداوند به خاطر نعمت‌هایی است که به ما ارزانی داشته است و چه نعمتی بزرگ‌تر از زراعت و کشاورزی؟

سال زراعی یا سال تحصیلی؟
این جشن به مناسبت آغاز سال زراعی در فصل پاییز برپا می‌شد و مردم به همین دلیل جشن و پایکوبی می‌کردند. امروز نه تنها «مهرگان» به فراموشی سپرده شده، بلکه کمتر کسی از مردم شهرنشین، از سال زراعی و دوره آن خبر دارد. امروز، سال زراعی جای خودش را به سال تحصیلی داده و کودکان ما کشاورزی را نمی‌شناسند؛ این در حالی است که محصولات همین بخش، روزی سه بار سفره مردم را رنگین می‌کند.
گذشته از اینها گویا دولت هم نزدیک شدن به سال زراعی را فراموش کرده و موقعی برای نرخ خرید تضمینی تصمیم‌گیری می‌کند که دست کشاورز برای انتخاب، کاملا بسته است. زمین‌هایی که برای کشت گندم در نظر گرفته شده، معمولا در اوایل مهرماه برای کشت آماده می‌شوند و در این زمان است که کشاورز نسبت به نوع کشت خود تصمیم‌گیری می‌کند.
در سال گذشته به دلیل اعلام به موقع قیمت خرید تضمینی گندم، کشاورزان رغبت بیشتری برای تولید نشان دادند و به‌رغم کاهش منابع آبی و مشکلات ناشی از آن، تولید کشور به بیش از 10میلیون تن افزایش یافت. از این مقدار 7میلیون تن از کشاورزان خریداری و مابقی نیز در بخش‌های دیگری مانند مرغداری‌ها، صنایع و غیره به مصرف رسید.

حمایت از تولید؛ از شعار تا عمل
در سال جاری با توجه به وعده‌های دولت برای حمایت از تولید، اما هنوز این نرخ از طرف نهادهای مربوط اعلام نشده و کشاورزان برای کشت و کار مردد هستند. این درحالی است که قرار بود نرخ مورد نظر تا پیش از پایان شهریورماه اعلام شود. بنابراین بهترین زمان تعیین قیمت، همین چند روز آینده است که اگر چنین اتفاقی بیفتد، شعار حمایت از تولید عملی می‌شود؛ البته به شرطی که قیمت آن هم منطقی باشد.
در حالی که برخی کارشناسان عقیده دارند نرخ تعیین شده پارسال (1050 تا 1080 برای هرکیلوگرم گندم) که تقریبا به موقع اعلام شد، منطقی و قابل قبول بود اما بسیاری از کشاورزان معتقدند نرخ اعلام شده کفاف مخارج زندگی را نمی‌دهد. یکی از کشاورزان منطقه کرمانشاه می‌گوید: «اگرچه آخرین نرخ اعلام شده حدود 200 تا 250تومان نسبت به سال قبل از آن افزایش یافت و همین رغبت کشاورزان را برای کشت گندم بالا برد اما باز هم این قیمت جوابگوی ما نیست.»

به خواست کشاورزان احترام بگذارید
متاسفانه در 15سال اخیر تقریبا این نرخ زمانی اعلام شده که مدت زیادی از زمان کشت گذشته و در عمل، کشاورز چاره‌ای ندارد جز قبول راهی که در پیش پایش گذاشته‌اند. اما خواست کشاورزان چیز دیگری است؛ نامه‌نگاری تشکل‌های مربوط با مسئولان دولتی برای اعلام به موقع نرخ خرید گندم گویای همین مطلب است.
ایرج کاشفی با اشاره به اینکه هم‌اکنون قیمت یک کیلوگرم کود شیمیایی تقریبا با یک کیلوگرم گندم برابر است، می‌افزاید: «ما گندم‌کاران خرده‌پا به اندازه‌ای درآمد داریم که از گرسنگی نمیریم. به همین دلیل مجبوریم زمین‌های دیگری به جز زمین خودمان را اجاره کنیم و در آن محصولات دیگری بکاریم بلکه درآمدمان افزایش یابد.»
غلامرضا امیری، یکی دیگر از کشاورزانی که در منطقه قصرشیرین فعالیت دارد، در ارتباط با کشت گندم اظهار می‌کند: «مطمئنا سطح زیر کشت گندم برای هر سال به مقدار و زمان تعیین نرخ تضمینی بستگی دارد. به عنوان مثال اگر کشاورز ببیند سود بیشتری نسبت به سال گذشته نصیبش خواهد شد به طوری که کفاف هزینه‌های افزایش یافته را بدهد، به جای 5هکتار، در صورت امکان 7هکتار کشت می‌کند و 5تن محصول بیشتر تولید خواهد کرد.»
وی معتقد است که به ازای هر 100تومان افزایش نرخ خرید گندم برای هر کیلوگرم، یک میلیون تومان در سطح کلان، در واردات این محصول استراتژیک صرفه‌جویی می‌شود. بنابراین بهتر است دولت علاوه بر اعلام به موقع، قیمت آن را طوری تعیین کند که جبران افزایش هزینه‌ها را نیز بکند. اینکه هزینه‌های جاری 10برابر می‌شود اما نرخ گندم 50تومان بالاتر می‌رود، دردی از کشاورز دوا نخواهد کرد.
طبق برآوردی که از فعالان این حوزه به عمل آمد، به نظر می‌رسد نرخ تضمینی امسال باید حدود هزار و 200 تا هزار و 300 تومان برای هر کیلوگرم گندم باشد. بر این اساس اگر کشت محصول استراتژیکی مانند گندم برای دولت مهم است و سعی دارد کشور را در تولید آن خودکفا کند، باید دو مقوله زمان و قیمت را مد نظر داشته باشد. در غیر این صورت کشاورزی که اختیار زمین خود را دارد، به جای گندم، به کشت جو روی می‌آورد که هم آب کمتری می‌خواهد و هم زحمت کمتر. بنابراین باید منتظر بود و دید که جشن مهرگان کشاورزان در سال زراعی جدید با نرخ تضمینی گندم برپا خواهد شد یا نه؟