کشاورزی> مرکبات شمال از یک‌ماه دیگر روی شاخه درختان شروع به رسیدن می‌کند اما حساب و کتاب اقتصادی و پیش‌بینی‌های هواشناسی باعث می‌شود باغدارها و واسطه‌ها، یک تا یک‌ماه و نیم زودتر میوه را به‌دست انباردار‌ها برسانند.

پرتقال سبز طي چند ساعت تا چندروز با گاز اتيلن زرد و نارنجي مي‌شود و مصرف‌كننده خوشحال از خريد نوبرانه به تن خود سم مي‌رساند. ميوه‌هاي كال كه با گاز اتيلن به شكل ميوه رسيده درمي‌آيند و در فرايند رنگ‌آوري در دماي بالا (حدود ۷۵درجه) ظاهر خوشرنگ مي‌گيرند، مزه دلچسبي ندارند، ولي مشتري پاي ميوه نوبرانه پول مي‌دهد.

البته سال گذشته هم موضوع استفاده از اتيلن و همچنين « واكس ميوه» هم براي زود رسيدن ميوه ها و خوشرنگي آنها مطرح شده بود كه وزیر بهداشت (Health)در پاسخ به اين نگراني ها گفت: واکس میوه نوعی آفت‌کش و ضدقارچ است که البته در تمام دنیا هم استفاده می‌شود. به دلیل اینکه برخی از سموم و آفت‌کش‌ها در پوست میوه‌ها ذخیره می‌شوند، توصیه وزارت بهداشت آن است که میوه‌ها قبل از مصرف به خوبی شسته شده و با مواد ضدعفونی کننده ضدعفونی شوند.

يكي از مغازه‌داران درباره ميوه‌هاي نارس گفت: من براي اينكه مشتري‌ام را از دست ندهم، از اين پرتقال‌ها نمي‌آورم چون اين ميوه‌ها اصلا طعم خوبي ندارند. اين وقت از سال اگر پرتقال رنگ سبز داشته باشد يعني رنگ نشده است و بعد از چيده‌شدن در گرمخانه نگه مي‌دارند كه پوستش زرد شود.

مغازه‌دار ديگر از طعم بد پرتقال‌هاي نارس گفت كه مثل پرتقال آخر سال پوك و توخالي است. احمد گفت: ميوه در ۲۰روز آخر پيش از رسيدن به قند مي‌افتد و مزه مي‌گيرد، چيدن زودهنگام آن مزه را از ميوه مي‌گيرد و نگهداري (keeping)آن در گرمخانه‌ها هم باعث نمي‌شود پرتقال مزه بگيرد. مردم علاوه بر رنگ پرتقال از روي قيمت هم مي‌توانند تشخيص دهند؛ پرتقال گرمخانه‌اي ارزان‌تر از پرتقال «خودرنگ» است.

پرتقال رسيده رنگي زرد با پوستي نرم و بافتي آبدار دارد. يكي از كاركنان بازار ميوه و تره‌بار شهران كه نخواست نامي از او در گزارش آورده شود،درمورد راه‌هاي شناخت ميوه رنگ‌آوري شده، گفت: معمولا قسمتي از پرتقال كه به شاخه وصل مي‌شود در ميوه‌هايي كه رنگ‌آوري شده باشد، رنگ قهوه‌اي سوخته دارد و مثل ميوه آخر فصل كم آب است. به اعتقاد برخي از انبار‌دارها، اگر گاز و دماي استاندارد در اين اتاق‌ها به‌كار گرفته شود، ميوه‌هاي فرآوري‌شده با كيفيت خواهد بود اما انبارداران غالبا دانش كافي براي انجام اين فرايند را نداشته و از گاز‌هاي غيراستاندارد و دماي بسيار بالا استفاده مي‌كنند.

چيدن پرتقال پيش از رسيدن بر سر درخت روش قديمي و مرسومي است. باغداران شمال كشور مركبات را بعضا يك‌ماه زودتر از موعد مي‌چينند و در سردخانه‌هاي سنتي و يا مدرن نگهداري مي‌كنند. در روش سنتي براي اينكه پرتقال رطوبت خود را از دست ندهد، به روش دستي ميوه را خيس مي‌كنند و با موم مانع ازدست رفتن رطوبت پرتقال مي‌شوند. اين روش همزمان باعث مي‌شود پرتقال از درون كال بماند و از بيرون نارنجي شود. در روش جديد، تجهيزات به‌گونه‌اي است كه رطوبت از ميوه خارج نمي‌شود و نياز به خيس‌كردن ندارد ولي كماكان مزه ميوه كال مي‌ماند.

از سوي ديگر حدود 10سال است كه با تغيير ژنتيك و قلمه‌زدن ميوه‌هاي داخلي با ميوه‌هاي وارداتي، گونه‌هاي جديدي از پرتقال‌هاي زودرس در كشور كاشته مي‌شود. نمونه‌هاي تغيير‌يافته پرتقال‌هاي تامسون، واشنگتني، توسرخ واشنگتني و شهسواري نيز در بازار يافت مي‌شود كه در فصول مختلف سال بار مي‌دهد. هر چه پرتقال پوست نازك‌تري داشته باشد، زودتر به بار مي‌نشيند و زودتر نيز فاسد مي‌شود.

استان‌هاي گيلان و مازندران از تأمين‌كنندگان اصلي پرتقال‌ مصرفي داخل كشور هستند. محمدرضا شيران، سرپرست معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي مازندران گفت: استانداردسازي انبارها در استان مازندران از سال94 شروع شده و همچنان ادامه دارد. گاز اتيلن از سال‌ها پيش براي رنگ‌دار كردن پرتقال استفاده مي‌شد ولي بايد به اندازه معين از آن استفاده كرد. هنوز همه انبارها تحت نظارت دانشگاه‌هاي علوم پزشكي قرار نگرفته‌اند.

وي در مورد دلايل زود چيدن مركبات از روي درختان گفت: تغييرات ناگهاني آب و هوا در مازندران و منافع اقتصادي يك عده باعث چيدن زودهنگام ميوه مي‌شود. حدود 20درصد از انبار‌ها هنوز به روش‌هاي قديمي و بدون نظارت ميوه را حرارت مي‌دهند ولي از آنجايي كه استاندار و جهادكشاورزي و وزارت صنعت و معدن به‌دنبال استاندارد‌سازي‌ در اين زمينه هستند، برنامه‌ريزي براي پوشش صددرصدي در حال انجام است.

براي زود چيده نشدن ميوه از درخت بايد همه سازمان‌ها همكاري كنند؛ يعني سازمان هواشناسي به مانند برخي مراكز بين‌المللي كه تا يك‌ماه زودتر مي‌تواند شرايط جوي را پيش‌بيني كند، اوضاع آب و هوا را به باغدار اطلاع دهد. اين باعث مي‌شود باغدار از ترس سرمازدگي ميوه، محصول خود را نچيند. از سوي ديگر شركت‌هاي بيمه كه خريد محصولات را تضمين مي‌كنند بايد بر سر قراردادهاي خود باشند. هم‌اكنون باغدارهايي هستند كه محصول خود را بيمه كرده‌اند ولي بيمه پول خسارت آنها را پرداخت نمي‌كند.

وي در مورد نحوه عملكرد غيرمجاز گفت: آنها نيز از گاز اتيلن استفاده مي‌كنند ولي اين گاز بايد خالص و به ميزان مشخصي استفاده شود. هنوز تحقيقي در مورد عوارض بلندمدت حدمجاز و غيرمجاز استفاده از اين گاز روي بدن انسان نشده است. دانشگاه‌هاي علوم پزشكي در استان‌هاي مازندران و گيلان به‌صورت موردي و هميشه محصولات بازار را آزمايش مي‌كنند تا علاوه بر سنجش ميزان استفاده از گاز اتيلن، درصورت استفاده از قارچ‌كش‌ها و واكس‌هاي غيراستاندارد مانع از فروش و عرضه محصولات به مصرف‌كننده شوند.

پرتقال تنها ميوه‌اي نيست كه نارس چيده و در فرايندي شيميايي زودتر به بازار عرضه مي‌شود. خرمالو نيز از ميوه‌هايي است كه مصرف‌كننده به جاي زمستان در ابتداي پاييز مزه آن را مي‌چشد. گوگردي كه به اين ميوه زده مي‌شود، بافت درون ميوه را به هم مي‌ريزد و فقط كالبد بيروني ميوه را رسيده و خوشرنگ نشان مي‌دهد. به گفته‌ يكي از باغداران، اين روش براي خرمالو‌هاي ريز انجام نمي‌شود و براي دلال‌ها فرآوري خرمالوهاي درشت و مجلسي صرفه اقتصادي دارد.

منبع:همشهری