"هاری" بیماری که هر موجود مبتلایی از حیوان وحشی و اهلی تا انسان را به وحشتناک‌ترین مرگ محکوم می‌کند با وجود اقدامات پیشگیری و درمانی صورت گرفته در کشور، شیوع آن همچنان در مناطق مرزی و کوهستانی شنیده می‌شود و سازمان دامپزشکی کمبود اعتبار برای کنترل و مبارزه با این بیماری را مطرح می‌کند.

گرچه برخی دامپزشکان‌ می‌گویند ایران از نظر کنترل بیماری هاری نسبت به بسیاری از کشورها در وضعیت مطلوبی قرار دارد اما سازمان دامپزشکی افزایش اعتبارات برای خرید واکسن و انجام واکسیناسیون بیشتر را در شرایط کنونی ضروری می‌داند.

به گزارش خبرنگار کشاورزی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، هاری بیماری است که در اثر ویروسی از خانواده "رابدو ویریده" ایجاد می‌شود. این ویروس در تمام حیوانات خون‌گرم از جمله در انسان می‌تواند ایجاد بیماری کند که البته از بزاق حیوان هار و محل گازگرفتگی وارد بدن می‌شود و در ماهیچه‌ها به سمت اعصاب انتهایی می‌رود و شروع به تکثیر می‌کند.

تقریبا پس از بروز علائم بیماری، هیچ راه درمانی برای فرار از آن نیست.

گرچه وضعیت این بیماری در کشور در مقایسه با حدود 55 هزار نفری که سالانه در جهان جان خود را از دست می‌دهند یا به گفته برخی دامپزشکان در مقایسه با برخی کشورهای همسایه مانند پاکستان با تلفات انسانی حدود 3000 نفری در سال یا عراق با تلفات انسانی 600 نفر در سال، بسیار بهتر است اما برای کنترل بهتر این بیماری باید ابتدا منشاء بروز آن را در نشخوارکنندگان وحشی شناسایی و معدوم کرد تا بتوان نسبت به ریشه‌کنی نسبی این بیماری خطرناک در کشور امیدوار بود که البته نه بودجه محدود سازمان دامپزشکی اجازه این کار را می‌دهد و نه نیروهای انسانی فرسوده و جایگزین‌نشده‌است.

چراکه محسن مشکات، معاون بهداشت و پیشگیری سازمان دامپزشکی هم به ضرورت افزایش بودجه و اعتبارات سازمان دامپزشکی برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های مشترک بین انسان و دام مانند مشمشه، هاری، تب‌مالت و... تاکید دارد.

همچنین پیام محبی، نایب رییس هیات مدیره جامعه دامپزشکان در این باره به ایسنا گفت: بیماری هاری تقریبا در هیچ جای دنیا ریشه‌کن نیست و نمی‌تواند ریشه‌کن شود چراکه این بیماری تنها در مناطقی از جهان ریشه‌کن شده که وسعت چندانی ندارد و جزیره‌ای است.

وی با بیان این‌که عملکرد سازمان دامپزشکی در زمینه کنترل بیماری هاری نسبت به کشورهای منطقه و همسایه مناسب بوده است، اظهار کرد: بر خلاف تصور برخی که گمان می‌کنند بیماری هاری غالبا از سگ به انسان منتقل می‌شود، راه انتقال این بیماری به ویژه در ایران کمتر از طریق سگ‌ها صورت می‌گیرد و هر حیوان اهلی می‌تواند از طریق گزش، این بیماری را از حیوانات وحشی مانند روباه، گرگ، شغال و ... دریافت و بازهم از طریق گزش به انسان منتقل کند.

ضرورت مراجعه سریع پس از گزش به پزشک

رییس بیمارستان دامپزشکی استان تهران تاکید کرد: مهمترین مساله‌ای که در زمینه کنترل بیماری هاری باید با آن توجه کرد این است که اگر انسان از سوی حیوانی مورد گزش قرار گرفت باید به سرعت ضمن مراجعه به پزشک یا دامپزشک اقدامات لازم را جهت واکسیناسیون و پیشگیری از ابتلاء به این بیماری انجام دهد چراکه در صورت بروز علائم بیماری در انسان یا هر موجود دیگری راه درمان وجود ندارد و فرد مبتلا محکوم به مرگ است.

محبی ادامه داد: اگر انسان به محض گزش اعضای بدن خود توسط حیوانات اهلی یا وحشی به پزشک یا دامپزشک مراجعه کند به سرعت تحت درمان قرار می‌گیرد و از واکسیناسیون پیشگیری و درمانی استفاده می‌کند که با توجه به این که از زمان گزش تا بروز علائم این بیماری در انسان (بسته به محل گزش) از 10 روز تا یک ماه طول می‌کشد، می‌توان طی این مدت آن را درمان کرد.

کنترل هاری در ایران بهتر از پاکستان و عراق!

وی تصریح کرد: شیوع بیماری هاری با توجه به این‌که تنها از طریق گزش قابل انتقال است هیچ گاه اپیدمیک و همگانی نمی‌شود اما ایران نسبت به کشورهای همسایه وضعیت بسیار خوبی را دارد چراکه سالانه تنها حدود پنج تا شش نفر در کشور کشته می‌شوند این در حالی است که میزان تلفات سالانه این بیماری در کشور پاکستان به حدود 3000 و در عراق به حدود 600 نفر می‌رسد.

نایب رییس هیات مدیره جامعه دامپزشکان اظهار کرد: گرچه در ایران وضعیت شیوع بیماری هاری نسبت به بسیاری از کشورهای جهان مناسب است و درمان این بیماری سال‌ها است در کشور به صورت رایگان انجام می‌شود اما سازمان دامپزشکی همواره با کمبود بودجه و ساختار مدیریتی ضعیف در مبارزه با بیماری‌های نوپدید و نوظهور مشترک بین انسان و دام مواجه است که باید به حال آن فکری کرد.

کمبود بودجه برای واکسیناسیون حیوانات مبتلا به هاری

همچنین محسن مشکات، معاون بهداشت و پیشگیری سازمان دامپزشکی در این باره به ایسنا گفت: هاری یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است که مخازن آن در حیات وحش و عمدتا از گرگ، شغال ‌، روباه و سگ‌های ولگرد به انسان منتقل می‌شود.

وی افزود: سازمان‌های مختلفی برای مقابله و کنترل بیماری هاری در کشور موظف هستند که در سال‌های گذشته اقدامات قابل توجه و مناسبی را انجام داده‌اند به عنوان مثال مسئولیت کنترل حیوانات وحشی با سازمان محیط زیست است و سازمان دامپزشکی موظف به کنترل این بیماری در بین سگ‌های صاحب‌دار (خانگی شهری و روستایی) و دام‌های اهلی است. از سوی دیگر وظیفه کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد در شهرها و روستاها بر عهده وزارت کشور و زیر مجموعه‌های آن بوده که درسال‌های اخیر اقدامات مناسبی را انجام داده است.

واکسیناسیون 50 درصد سگ‌ها به دلیل کمبود بودجه

معاون تشخیص و درمان سازمان دامپزشکی تاکید کرد: سازمان دامپزشکی برای کنترل و مبارزه با بیماری هاری در میان جمعیت سگ‌های صاحب‌دار و دام‌های اهلی واکسیناسیون پیشگیری و درمانی قابل توجهی را انجام می‌دهد اما با توجه به کمبود بودجه مناسب نمی تواند همه جمعیت درگیر این بیماری را واکسینه کند.

مشکات افزود: به عنوان مثال هر سال باید حدود 900 هزار قلاده سگ در مناطق شهری و روستایی واکسینه شود اما سازمان دامپزشکی با توجه به محدودیت تامین واکسن (تولیدی و وارداتی) در داخل کشور سالانه حدود 300 تا 400 هزار قلاه سگ را واکسینه می کند که البته باید حدود 20 هزا دام اهلی را نیز به آن اضافه کرد.

وی ادامه داد: سالانه حدود 100 هزار نفر در کشور مورد حیوان گزدیدگی قرار می‌گیرند اما باید به محض وقوع این رخداد به پزشک مراجعه کنند که البته با اقدامات مناسبی که طی سال‌های اخیر انجام شده تعداد تلفات هارگزیدگی در کشور به تعداد اندکی کاهش یافته است.

لزوم اختصاص اعتبارات بیشتر به سازمان دامپزشکی

معاون تشخیص و درمان سازمان دامپزشکی اظهار کرد:‌ از آنجاکه منشاء کنترل بیماری‌های مشترک بین انسان و دام از جمله هاری و سازمان دامپزشکی انجام می‌شود دولت اعتبارات قابل توجهی را به سازمان دامپزشکی اختصاص دهد؛ به عنوان مثال تنها هزینه واکسن هر قلاده سگ در کشور بیش از 6000 تومان است که البته با هزینه‌های جانبی ارسال دامپزشک و انجام واکسیناسیون در مناطق شهری و روستایی به چندین برابر افزایش می یابد.

تست ناموفق واکسن اروپایی هاری روباه روی گرگ‌های ایرانی!

مشکات تصریح کرد: باید برای کنترل بیماری هاری در میان حیوانات وحشی که منشاء انتقال این بیماری هستند فکری کرد؛ به عنوان مثال در اروپا برای این کار واکسن‌های خوراکی را در نظر می گیرند و از طریق هلی کوپتر در مناطق جنگلی و حیات وحش رها می‌کنند تا جمعیت درگیر که عمدتا در اروپا روباه است از آن استفاده کرده و درمان شوند اما علیرغم تهیه این واکسن به صورت موردی از سوی دامپزشکی و تست روی چند قلاده گرگ در اختیار سازمان محیط زیست این واکسن ها روی گرگ موثر نیفتاد و درحال حاضر به دنبال تامین واکسن موثر روی گونه حیوانات وحشی درگیر که در ایران عمدتا گرگ است، هستیم.

به نظر می‌رسد با توجه به وجود این بیماری و احتمال شیوع آن در کشور و این‌که نمی توان آن را در این وسعت سرزمینی ریشه‌کن کرد مسئولان سازمان دامپزشکی باید با بهره‌گیری بیشتر از نیروی انسانی و تامین اعتبار بیشتر از سوی دولت سطح مبارزه خود با این بیماری را افزایش دهند تا بتوان میزان تلفات و مرگ و میر ناشی از آن را تا حد قابل قبولی کاهش داد و البته به قول دامپزشکان برای کنترل این بیماری خطرناک باید برنامه‌های کنترل در ریشه‌کنی هاری شهری، اقدامات کنترل هاری وحوش، مقررات بین المللی در رابطه با نقل و انتقال حیوانات، برنامه‌های واکسیناسیون قبل و بعد از ایجاد مخاطره در انسان در کشور بیش از پیش و جدی‌تر دنبال شود.