بهمن دانايي - دبیر انجمن صنفی صنایع قند و شکر

ه يك عمل ذهني و يك واقعيت همواره در نهاد و ذات بشر وجود داشته است و با سپري شدن زمان و چرخيدن روزگار تنها مصداق‌هاي آن متفاوت خواهد شد.
آدمي همواره در ذهن خود در حال مقايسه امروز خود با ديروزش، مقايسه امروز خود با امروز دوستان، آشنايان و خانواده و همكاران، مقايسه سرزمين خود با ساير سرزمين‌ها و مقايسه سازمان خود با سازمان‌هاي مشابه ديگر است. اين مقايسه‌گري اگر بر پايه انصاف، كارشناسي و براي برطرف كردن كاستي‌ها و كجي‌ها باشد بهبود وضعيت را نويد مي‌دهد و اگر براي اين باشد كه برخي هدف‌هاي غيراصولي برآورده شود روزگار را تباه مي‌كند. اما مقايسه‌گري به‌انسان، سازمان و جامعه اين امكان را مي‌دهد كه انتظارات و توقعات خود را نيز مطابق با عرف، قانون و توانايي‌ها از افراد و سازمان‌هاي ديگر تنظيم كند.
از سوي ديگر مقايسه‌ها موجب مي‌شود دلخوشي‌ها براي آدمي زاد و رشد كنند و او را براي رسيدن به هدف‌هاي بلندتر كمك كند و البته مي‌تواند مايه دلخوري و رنج نيز باشد. البته مقايسه‌ها از طرف افراد معمولاً پيرامون علاقه‌هاي شخصي و بيشتر از آن يا همسنگ آن در حوزه فعاليت‌هايش شكل مي‌گيرد.
نگارنده نيز باتوجه به مسؤوليت و باتوجه به علاقه و دلسوزي‌ام براي صنعت و اقتصاد كشور به‌ويژه صنعت شريف قندوشكر از اين قاعده خارج نيستم و عموماً با همكارانم در صنعت قند مقايسه‌هاي خود را در ميان مي‌گذاريم و بر اساس آن سطح انتظارات تخمين زده مي‌شود. اگر صنعت قندوشكر امروز را با 10 سال پيش مقايسه كنيم، بدون ترديد به يكي از دلخوشي‌هاي بزرگ مي‌رسيم.
دلخوش از اينكه به همت گروهي از پايدارترين كادرهاي فعال در اين صنعت و در نهادهاي اداره‌كننده جامعه از مرگ تلخ و احتمالي يك صنعت جلوگيري شد. اين يك شعف و شادماني بزرگ است كه هرگاه سال‌هاي سخت نيمه دوم دهه 80 با نيمه اول دهه 90 در ترازوي مقايسه قرار گيرد. در اين دو مقطع گوناگون روندها و فرايندها با تفاوت‌هاي بنيادين مواجه شده و ايران توانست به توليد 2 ميليون تن شكر نزديك شود. يكي ديگر از دلخوشي‌هاي فعالان صنعت قندوشكر وجود مناسبات كارشناسانه مبتني بر احترام و اعتماد ميان نهادهاي دولتي مسؤول توليد قندوشكر به‌ويژه در بخش زراعت مواد اوليه اين محصول يعني چغندر و نيشكر است.
بدون ترديد و بدون تعارف بايد تأييد كرد كه ميان نگاه مديران امروز و اواخر دهه 80 تفاوت‌ها از زمين تا آسمان است و اين يك اميدواري بزرگ براي آينده بهتر و دلخوشي‌هاي بيشتر است.
توجه رئيس دولت به توليد شكر كه همواره در سخنان خود به آن اشاره و از اينكه ايران توانسته است به مرزهاي نزديك به خودكفايي برسد شادمان است نيز يك دلخوشي بزرگ است. نجات دادن كشت چغندرقند و به تبع آن نجات اراضي رو به موت كشاورزي كشور از نابودي كه به‌سوي آن حركت مي‌شد يك دلخوشي بزرگ است. ادامه روند ممنوعيت واردات شكر در سال 1397 نيز يك دلخوشي و اميدبزرگ براي خانواده بزرگ صنعت قندوشكر كشور است. وقتي مي‌شنويم كه كارخانه‌هاي تعطيل‌شده شكر در دزفول و فسا از مرگ نجات پيدا كرده و كار توليد را آغاز كرده‌اند نيز به آينده صنعت قندوشكر اميدوار و بر ابعاد دلخوشي‌ها اضافه مي‌شود. هنگامي كه مي‌شنويم مجلس موافقت مي‌كند كه تسهيلات مناسب براي احداث كارخانه‌هاي قند بدهد و اميدوار مي‌شويم كه سرانجام پس از سپري شدن 4 دهه ركود قرار است كارخانه‌هاي جديد شكر احداث شود بيشتر دلخوش مي‌شويم. داشتن همراهان دلسوز، پايدار و كارشناس در صنعت قند كه راه را بلدند و به اين صنعت كمك كردند و مي‌كنند نيز از دلخوشي‌هاي فعالان اين صنعت است.

 دلخوري‌ها
از ديرباز تا امروز در طبيعت مادي و در انديشه و ذهن‌هاي آدميان و حتي در سرشت‌ آنان زشت و زيبا و خوب و بد به‌طور نسبي وجود داشته و خواهد داشت.
خار در كنار گل، يأس در برابر اميد، تاريكي در برابر روشنايي و حسادت در كنار رفاقت و... از مصداق‌هاي مفهوم يادشده است. به اين ترتيب در كنار دلخوشي‌هايي كه شماري از آنها را يادآور شدم، دلخوري‌هايي نيز وجود داشت و دارد كه بايد درباره آن‌ها نيز گفت‌وشنود كرد. يكي از بزرگترين دلخوري‌هاي صنعت قندوشكر از مديران دولت يازدهم و دوازدهم اين بود كه برخلاف قاعده كارشناسي و برخلاف وعده‌ها و مقررات و دستور اكيد معاون اجرايي رئيس دولت يازدهم، برخي از مديران مياني به عمد يا به سهو - چون نتيجه يكي است – در اعلام به‌موقع نرخ توافقي تأخير كرده و بدون‌توجه به اينكه هر روز تأخير در زنجيره كار چه مصايبي دارد روزهاي سختي را رقم زدند. درحالي‌كه مقرر شده بود قيمت توافقي شكر در ابتداي سال يا نهايتاً شهريورماه اعلام شود اما اين اتفاق نيفتاد و كار به 3 ماه بعد رسيد كه بازار از هيجان افتاد و انبار كارخانه‌ها پر از شكرهاي توليدي بود كه نمي‌شد آنها را عرضه كرد چه اينكه به‌دليل انباشت سه ماهه شكر توليدي، قيمت شكر در بازار با 2500 تا 3000 ريال كمتر از نرخ مصوب مواجه شده بود. اين سهل‌انگاري يا عمد متأسفانه به زيان توليد داخل و به سود دلال‌ها شد كه كام‌شان را شيرين كردند. درحالي‌كه انجمن صنفي كارخانه‌هاي قندوشكر بارها و بارها قبل از شروع بهره‌برداري و بلافاصله پس از بهره‌برداري از دولت خواست كه قيمت‌ها را اعلام كند اين اتفاق نيفتاد و همين دلخوري بزرگ كام توليد را تلخ كرد. درحالي‌كه افزايش بي‌سابقه توليد و ثبت ركورد جديد يكي از دلخوشي‌هاي سال 96 بود اما زيانده شدن شركت‌هاي قند به‌دليل پيش‌گفته شده و باقي‌ماندن خستگي چندماه تلاش بر روح و روان مديران، كاركنان و كشاورزان از دلخوري‌هاي بزرگ سال مذكور بود.
از ديگر دلخوري‌هاي به‌وجود آمده در سالي كه گذشت، گمارده شدن افراد كم‌تجربه و نابلد بر مسند برخي از پست‌هاي مهم مرتبط با توليد مواداوليه بود كه مشكلات زيادي را براي كارخانه‌هاي قند ايجاد كرد. تداوم اينگونه انتصابات، در كوتاه‌مدت مي‌تواند مسير توليد را به بيراهه بكشاند. دقت بيشتر در انتخاب و نصب افراد در پست‌هاي اينچنيني، انتظار زيادي نيست. يادآور مي‌شود كه آزادسازي واردات بذر چغندرقند و به‌تبع آن، هرج و مرج در كشت چغندر، ازدياد چغندرهاي حاصل از كشت آزاد و مازاد بر ظرفيت بخش صنعت، ايجاد ضايعات اضافي، ورود دستگاه‌هاي سياسي، امنيتي، انتظامي و قضايي به حريم كارخانه‌هاي قند و... از دستاوردهاي اينگونه انتصابات است.

دلخوشي‌ سال 1397
اكنون و در زمستان 1396 و روزهاي نزديك به بهار و سبز شدن طبيعت، اميدواريم مديران دولتي مرتبط با صنعت قندوشكر راه‌هاي كاهش دلخوري‌ها و افزودن بر دلخوشي‌ها و شادي‌ها را پيدا كرده و مسير را هموار سازند. ايران مي‌تواند با دقت و كارشناسي و اجتناب از تصميم‌هاي نادرست به خودكفايي در توليد شكر برسد، مشروط بر اينكه ازا شتباه‌هاي گذشته درس بگيريم. مقايسه آنچه در نيمه دوم دهه 80 بر اين صنعت حاكم بود و شرايط امروز كه سفره ايرانيان و شيريني و شربت آنها با شكر داخل تأمين مي‌شود مي‌تواند خرسندي پديدار كند. در اين زمستان و از همين‌جا از مديران ارجمند و محترم درخواست مي‌شود قيمت قندوشكر توافقي را در همين بهار امسال تعيين و به دستگاه‌ها ابلاغ كنيد تا دلخوشي‌ها افزون بر دلخوري‌ها شود. اين كار سختي نيست و انتظار معقول و منطقي است كه به‌جاي حرص خوردن در ميانه سال 1397 كه ممكن است بازار و صنعت و خانواده بزرگ كشاورزان زحمتكش را با التهاب مواجه كند در همين روزهاي نخست سال كار را يكسره كنيم.