صنایع غذایی> به لحاظ ضعف فرهنگ‌سازی و ارائه اطلاعات غلط در زمینه مضرات مصرف آب‌های معدنی بسته‌بندی، تولیدکنندگان این آب‌ها دچار دردسرهای زیادی می‌شوند. به‌رغم اینکه در کشورهای پیشرفته مصرف آب‌های بسته‌بندی به عنوان یک کالای استراتژیک در اولویت قرار می‌گیرد، اما در کشور ما آن‌طور که باید جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.

در کنار این مساله، طی سال‌های اخیر برای فعالان صنعت آب نیز مانند صنایع دیگر چالش‌های متعددی به دلیل تحریم‌ها ایجاد شده است که منجر به کاهش بهره‌وری و تولید در این مجموعه‌ها شده است. از جمله این مسائل می‌توان به محدودیت در تامین تجهیزات و قطعات مورد نیاز، کمبود مواد اولیه، مشکل در توزیع آب‌های بسته‌بندی در پی کمبود کامیون در کشور و... اشاره کرد.

در همین رابطه رئیس هیات‌مدیره شرکت آب‌های معدنی واتا و سبلان با بیان اینکه در حال حاضر در زمینه توزیع آب‌های معدنی مسائل متعددی پیش روی تولیدکنندگان وجود دارد، گفت: هزینه حمل در طول یک سال گذشته بیش از دو برابر افزایش یافته و این موضوع در زمینه توزیع محصولی مانند آب که از نظر ریالی ارزش کمی ‌دارد و در عین حال حجیم و سنگین است، بسیار اثرگذار بوده است.

سیدیوسف رئیسی با اشاره به کمبود شدید کامیون در کشور برای حمل بار گفت: به دلیل تحریم‌های موجود و به لحاظ محدودیت صادرات از طریق کشتی، هزاران تریلی در کشور به تانکر تبدیل شده که به صادرات سوخت از طریق مرزهای عراق و پاکستان می‌پردازند.

وی ادامه داد: ضمن اینکه با ممنوعیت واردات خودروهای سنگین مواجهیم و چندین هزار کامیون وارداتی در گمرک متوقف شده که ترخیص نمی‌شود. در عین حال باید درخصوص توسعه حمل و نقل ریلی سرمایه‌گذاری شود و در این راستا راه‌اندازی خط آهن استان اردبیل می‌توانست بسیار کمک‌کننده باشد.

این تولیدکننده درخصوص میزان صادرات این مجموعه گفت: در سال‌های اخیر بخشی از محصولات ما به کشورهای عراق، افغانستان، عمان و امارات صادر شده، اما در حال حاضر به دلیل بالابودن هزینه حمل تمایلی به صادرات نداریم و درصورت برخورداری از حمل ونقل ریلی می‌توانستیم صادرات خود را توسعه دهیم. وی افزود: البته نسبت به سایر برندهای داخلی صادرات محصولات ما فعال‌تر است و یکی از بازارهای خوب ما کشور آذربایجان است و صرف نظر از صادرات محصولات واتا از طریق مسافر و در مقادیر اندک به این کشور، در برخی مقاطع زمانی خود نیز موفق به صادرات به این کشور همسایه بوده‌ایم و در صورت مهیا بودن شرایط امکان توسعه صادرات به این کشور و کشورهای مشابه وجود خواهد داشت.

به گفته این تولیدکننده، آب محصولی است سلامت‌محور و کاملا مرتبط با سلامت مصرف‌کننده که نوع برند در آن بسیار مهم است و به طور نمونه مانند آهن امکان صادرات آن به صورت فله‌ای و کیلویی وجود ندارد. بنابراین برند محصول باید در کشور هدف و در میان مصرف‌کنندگان مطلوب ارزیابی شود تا با استقبال مشتریان خارجی روبه‌رو شود و برای این منظور ما باید در کشورهای خارجی نسبت به تبلیغات، بازاریابی و مارکتینگ اقدام کنیم. در غیر این صورت محصول ما نمی‌تواند جایی در بازارهای خارجی داشته باشد.

رئیس شرکت آب‌های معدنی واتا و سبلان همچنین درباره ظرفیت تولید این شرکت گفت: ظرفیت اسمی ‌شرکت ۶۰هزار بطری در ساعت است که روزانه توان تولید بیش از یک‌میلیون بطری را دارد، اما به لحاظ کمبود قطعات ناشی از استهلاک ماشین‌آلات، امکان واردات قطعات موردنیاز وجود ندارد و این مساله بر کاهش تولید ما اثرگذار بوده است.

رئیسی با اشاره به سایر عوامل موثر بر کاهش تولید این شرکت بیان کرد: عواملی مانند تغییر شیفت کارکنان و تحویل خطوط تولیدی به شیفت بعد و شست‌وشوی دستگاه‌ها و ماشین‌آلات که برای رعایت کامل بهداشت روزانه دو بار انجام می‌شود میزان تولید را کاهش می‌دهد که در کنار این توقفات در اوج فروش و تولید در فصل تابستان، با قطعی برق مواجهیم و انتظار داریم دولت به گونه‌ای مدیریت کند که حداقل برق صنایع بزرگ کشور قطع نشود. هرچند ما به لحاظ تحریم‌ها از صادرات برق و ارزآوری حمایت می‌کنیم، اما نیازمند راهکارهای جدی برای مقابله با این معضل بخش تولید هستیم.

وی افزود: از طرفی کمبود مواد اولیه نظیر پت در کشور ظرفیت تولید ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، از طرفی به دلیل قطعی روزانه برق به مدت چند ساعت، انگیزه‌ای برای واردات مواد اولیه برای افزایش حجم تولید خود نداریم.

رئیسی همچنین درخصوص معیارهای تشخیص کیفیت آب‌های آشامیدنی تولید داخل گفت: اگرچه تمامی ‌آب‌های بسته‌بندی از پروانه استاندارد برخوردار هستند، اما بدیهی است که عواملی چون تکنولوژی خط تولید، دانش متخصصان و پرسنل، آب خام و... در سطح کیفیت محصولات اثر قابل توجهی داشته و همین امر می‌تواند موجبات تفاوت کیفی محصولات در سطح عرضه را فراهم کند.

این تولیدکننده افزود: واتا آب معدنی طبیعی است که از دل یخچال‌های طبیعی کوه همیشه سرافراز سبلان خارج می‌شود و از کیفیت ذاتی بسیار مطلوبی برخوردار است و گوارایی آن یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های این محصول است. یکی از افتخارات واتا برخورداری از گواهی مصرف در اتحادیه اروپا است که این توفیق حاصل نظارت‌های مستمر ادواری از طریق ارسال نمونه‌های محصولات به آلمان برای تمدید گواهی مصرف به‌صورت سالانه بوده است. رئیسی با اشاره به اینکه ترکیبات آب‌های معدنی باید روی بطری درج شود تا مصرف‌کننده بتواند ترکیبات آن را بررسی کند، گفت: در این زمینه ما هر سال تست‌های لازم را در انستیتو فرزنیوس آلمان انجام می‌دهیم که برند ما را به عنوان آب معدنی طبیعی در اروپا تایید کرده و تنها برند ایرانی دارای این تاییدیه است و ترکیبات کامل را روی بطری قید می‌کنیم تا مصرف‌کننده با دانش کامل نسبت به انتخاب این محصول اقدام کند.

وی همچنین درباره تاثیرات کمبود بارش و آب در کشور بر فعالیت این شرکت گفت: برخلاف بخش کشاورزی که بیش از ۹۰درصد آب کشور در این بخش استفاده می‌شود و دولت باید با مدیریت و سرمایه‌گذاری در زمینه آبیاری قطره‌ای و زیرزمینی این مساله را حل کند، آب مصرفی در صنایع بیشترین بهره‌وری را دارد. به دلیل اینکه دورریز آب وجود ندارد و ما در مجموعه خود ۱۰۰درصد بهره‌وری آب داریم. حتی در خطوط تولید جدید ما بطری‌ها شست‌وشو نمی‌شوند و آب به طور مستقیم وارد خط تولید می‌شود.

این تولیدکننده ادامه داد: شاید آن دسته از همکاران که از چاه آب بهره‌برداری می‌کنند یا چشمه‌های آنها دبی کمی ‌دارد، به مشکل کمبود آب بربخورند، اما برند واتا به لحاظ اینکه دبی چشمه‌ای که از آن بهره‌برداری می‌کند هزار لیتر بر ثانیه است، مشکل کمبود آب ندارد. مصرف آب ما ۱۰ تا ۱۵ لیتر در ثانیه است که حتی در شرایط افت آب چشمه، تاثیری بر روند فعالیت ما نمی‌گذارد.

وی در ادامه با انتقاد از نادیده گرفتن کپی رایت و کمبود قوانین مربوطه در صنعت آب‌های بسته‌بندی گفت: بطری واتا و سبلان در آغاز به کار این شرکت توسط آلمانی‌ها طراحی شد که متاسفانه امروز ۲۵ شرکت تولید آب بسته‌بندی در کشور از روی این طرح کپی‌برداری کرده‌اند. همچنین ما از طراحی بطری‌های لاین رویال رونمایی کردیم که بلافاصله آن هم کپی شد. بنابراین دیگر انگیزه‌ای برای طراحی جدید نداریم. چون بلافاصله با کیفیت پایین‌تر کپی می‌کنند و مصرف‌کننده هم متوجه آن نمی‌شود.

رئیسی با بیان اینکه باید از خلاقیت‌های موجود در زمینه طراحی و بسته‌بندی شرکت‌ها حمایت شود، گفت: باید قوانین سختگیرانه‌ای در زمینه کپی رایت طرح‌ها وضع و اعمال شود تا به سرعت بتوان این مساله را پیگیری کرد و جلوی تولیدکننده کپی‌کننده را گرفت؛ نه به این صورت که درصورت شکایت وارد پروسه قضایی طولانی مدت چندساله شویم.

وی تاکید کرد: ما معتقدیم که مصرف‌کننده به ازای هزینه‌ای که می‌پردازد، باید به بهترین محصول چه از نظر طراحی و بسته‌بندی و چه از نظر کیفی دسترسی داشته باشد.

رئیسی همچنین درخصوص برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت در سال ۱۴۰۰ گفت: با توجه به گشایش‌های سیاسی اخیر شرکت‌های آلمانی برای همکاری مجدد با این مجموعه برای راه‌اندازی خطوط تولید محصولات دیگر اعلام آمادگی کرده‌اند. اگر برجام واقعا به فرجام برسد، ما آمادگی داریم که به سرعت سرمایه‌گذاری و در طول دو، سه سال نخست برای هزاران نفر اشتغال ایجاد کنیم. در عین حال نیازمند فراهم شدن بسترهای لازم هستیم. چون تولیدکننده نمی‌تواند با ارز ۳۰ هزار تومانی خطوط تولید خریداری کند و باید مانند گذشته صندوق توسعه ملی از ما حمایت و وام اعطا کند تا امکان خرید این خطوط تولید را داشته باشیم. در گام نخست برای تولید سایر محصولات، ممکن است آبمیوه‌هایی را به صورت بیرون‌سپار و محدود تولید کنیم. همچنین خطوط تولید آب گازدار را به شرکت وارد، نصب و راه‌اندازی کنیم.

شرکت آب‌های معدنی «واتا» و «سبلان» در سال ۱۳۸۴ افتتاح شد. حجم اولیه سرمایه‌گذاری که در آن سال برای راه‌اندازی این مجموعه انجام شد، در صنعت غذا و نوشیدنی کشور بی‌نظیر بود. ماشین‌آلات و دستگاه‌های پیشرفته آن از شرکت کرونس (Krones) آلمان تامین شد و مشاور آن انستیتو فرزنیوس (Fresenius) آلمان بود.

این شرکت در سال اول بهره‌برداری به عنوان واحد نمونه کیفی از سوی سازمان استاندارد در سطح ملی انتخاب شد که تاکنون هیچ برندی در ایران در حوزه تولید آب‌های نوشیدنی معدنی موفق به کسب این موفقیت نشده است. چهار سال قبل نیز این مجموعه مجددا به عنوان واحد نمونه ملی از نظر کیفی انتخاب شد و هنوز با گذشت ۱۶ سال یکی از پیشرفته‌ترین کارخانه‌های نوشیدنی ایران است. دو سال قبل نیز برای تکمیل دستگاه‌ها، ماشین‌آلاتی از کرونس آلمان خریداری و وارد شد که به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری در صنعت آب کشور و پیشرفته‌ترین خط تولیدی کشور مشغول فعالیت است.

حجم سرمایه‌گذاری این شرکت همواره رو به رشد بوده و بیش از ۳۰۰ نفر به صورت مستقیم در این کارخانه مشغول به کارند. ضمن اینکه از طریق نمایندگی‌ها نیز اشتغال‌زایی شده است. این مجموعه در راستای توسعه تولید خود در سال‌جاری، تولید آب‌های گازدار را تا آخر شهریور ماه در دستور کار قرار داده و در این راستا شیوه فروش محصولات خود را تغییر خواهد داد و درصدد راه‌اندازی بخش فروش سرد و ایجاد شعبه‌های تخصصی برای این منظور است.

سعیده نبی‌زاده 

منبع:روزنامه دنیای اقتصاد