حسن مهربانی‌یگانه -استاد دانشگاه تهران

صنعت طیور ایران توانسته است برای مصرف سرانه حدود 30 کیلوگرم مرغ و 12 کیلوگرم تخم‌مرغ به خوبی از عهده انجام وظیفه برآید. مصرف سرانه مرغ امروز هفت‌برابر و تخم‌مرغ چهاربرابر اول انقلاب است. ساختار این صنعت خرده‌مالکی است؛ یعنی حدود 25 هزار واحد به تولید مرغ و تخم‌مرغ می‌پردازند. پیامد چنین ساختاری شکل‌گیری بازار رقابت کامل است که هیچ تولیدکننده و عرضه‌کننده‌ای در چنین بازاری قدرت تعیین قیمت و تبانی ندارد. دولت به بهانه تخصیص ارز ترجیحی (چهار هزار و 200 تومانی) به انحای مختلف در این صنعت دخالت می‌کند، باعث ایجاد ریسک‌های متعددی می‌شود و زیان‌های سنگینی را به صنعتگران تحمیل می‌کند. فارغ از اینکه نرخ ارز تخصیصی برای نهاده‌های مورد نیاز این صنعت چند باشد، ساختار و بازار آن فعلا تغییر نخواهد کرد.دولت در سال 1398 صادرات این صنعت را با وضع عوارض پنج هزارتومانی بر صادرات هر کیلو مرغ، عملا ممنوع کرد. پیشنهاد: برای برون‌رفت از مشکلات عدیده این صنعت لازم و بلکه واجب است که ارز ترجیحی برای نهاده‌ها و اقلام مورد نیاز صنعت برداشته شود و ارز با قیمت آزاد تخصیص پیدا کند. البته که مرغ و تخم‌مرغ گران خواهد شد. دولت هم می‌تواند یارانه آن را مستقیما به 30 تا 50 درصد کشور از طریق کمیته امداد امام (ره)، تأمین اجتماعی، سازمان بهزیستی و... بدهد، صادرات را کاملا آزاد کند و اجازه دهد که بیش از 30 درصد ظرفیت خالی صنعت به تولید بازگردد. دولت به بهانه پشتیبانی از امور دام دست از مرغ‌فروشی و نهاده‌فروشی بردارد و کار را به تولیدکنندگان و بازرگانان صنعت واگذار کند. تجربه سایر کشورها هم مؤید همین روش است. خواهیم دید که راندمان تولید بهتر خواهد شد، تولید جهش خواهد کرد، در بازارهای منطقه حضور خواهیم یافت و فساد ناشی از تخصیص ارز دولتی برطرف خواهد شد.