در میانه شعله های جنگ روسیه و اوکراین و درحالی که بسیاری از کشورها به دنبال پیدا کردن روزنه ای جدید برای خرید گندم، جو و دانه های روغنی هستند که پیش از این از روسیه یا اوکراین تامین می کردند؛ دولت هند هم دست بسیاری از کشورها را در پوست گردو گذاشت و دیروز صادرات گندم این کشور را ممنوع کرد. هند روز شنبه و تنها یک روز پس از اعلام بالاترین رکورد صادرات گندم این کشور، از ممنوعیت صادرات این محصول به دلیل از بین رفتن آن به خاطر افزایش بی سابقه موج گرما و از طرفی افزایش یک شبه و چشمگیر قیمت آن در داخل کشور خبر داد. خریداران جهانی بر روی تامین گندم از هند یعنی دومین کشور تولید کننده این محصول پس از اینکه صادرات گندم از دریای سیاه در پی حمله نظامی روسیه به اوکراین در اواخر ماه فوریه متوقف شد، حساب کرده بودند. پیش از این ممنوعیت، هند هدف گذاری خود برای صادرات گندم را برای سال جاری ۱۰ میلیون تُن برآورد کرده بود. بدین ترتیب ممنوعیت صادرات گندم از هند می تواند به افزایش جهانی قیمت گندم و رکوردی جدید در قیمت این محصول منجر شود و مصرف کنندگان فقیر در آسیا و آفریقا را بسیار تحت تاثیر قرار دهد.
کشورهای درحال توسعه، بهویژه آنهایی که به واردات مواد غذایی وابسته هستند، مثل کشورهای آفریقایی، مصر و هند در معرض خطر تورم بالای مواد غذایی قرار دارند.
فائو در این زمینه زنگ خطر را به صدا درآورده است. براساس آمارهای این سازمان بینالمللی قیمت مواد غذایی در ماه مارس در جهان رکورد زده و تحلیلگران را واداشته است تا پیشبینیهای خود از چشمانداز بازار مواد غذایی جهان را اصلاح کنند. متوسط قیمت مواد غذایی در ماه آوریل در جهان ۳۰درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. مونیکا توتووا، کارشناس فائو گفت: انتظار میرود قیمت غذا در دنیا تا چند فصل آینده همچنان در سطح بالایی باقی بماند. خریداران مواد غذایی باید حاضر باشند بهای بیشتری برای غذای موردنیاز خود بپردازند. براساس گزارش موسسه اساندپی واردکنندگان بزرگ محصولاتی مثل گندم در پیدا کردن فروشندگان به مشکل خورده و به سمت انعقاد قراردادهای بلندمدتتر برای تضمین دسترسی خود به غذا روی آوردهاند که این مساله به گرانیها دامن زده است.
روسیه و اوکراین هر دو نقش مهمی در تامین نیاز بازار محصولات کشاورزی دارند. این دوکشور علاوه بر تامین ۲۵درصد صادرات گندم دنیا همچنین منبع مهمی برای روغن آفتابگردان، ذرت، کود شیمیایی، جو و سورگوم دنیا هستند. در شرایطی که جنگ اوکراین و روسیه عرضه این محصولات به بازار جهانی را مختل کرده، فشار به قیمتهای جهانی افزایش یافته است. جنگ باعث تخریب بنادر مهم در اوکراین شده است. صادرکنندگان سعی دارند کالاهای کشاورزی این کشور را از طریق خطوط آهن به خارج منتقل کنند که البته ظرفیت صادرات از این طریق بسیار کمتر از صادرات با کشتی است. یک محموله قطار فقط میتواند ۷۰تن غله را جابهجا کند و هر روز میتوان ۲۰۰ تا ۳۰۰محموله با این وزن را به کشورهای همسایه صادر کرد.
صادرات غلات روسیه شاید به اندازه اوکراین مختل نشود. شرکای مهم روسیه مثل چین همچنان میتوانند از این کشور غلات وارد کنند. اما در شرایطی که تجارت روسیه با اروپا به هم خورده است، باید انتظار داشت که جریان تجارت جهانی گندم با تغییر و تحولاتی مواجه شود. مصر که بزرگترین واردکننده گندم جهان است، در پیدا کردن عرضه مطمئن گندم با چالشهایی مواجه شده است. این کشور نتوانسته است غلات موردنیاز خود را از منطقه دریایسیاه تامینکند. قیمت گندم تولیدی روسیه در ماه مارس با رشد ۴۶درصدی نسبت به سال قبل مواجه شده و به ۴۵۵دلار در هر تن رسیده است. وزارت کشاورزی آمریکا پیشبینی کرده است که ذخایر گندم دنیا در سال ۲۰۲۳-۲۰۲۲ نسبت به متوسط چهار سال گذشته ۱۰میلیون تن کاهش یابد.
حتی اقتصادهای ثروتمندی مثل آمریکا، استرالیا و فرانسه نیز با چالشهایی برای مقابله با تورم مواجه شدهاند. قیمت بالای مواد غذایی در این کشورها به تورم شدید در آنها دامن زده است. آمریکا با بالاترین نرخ تورم طی ۴۰سال گذشته مواجه شده و انتظار میرود در کوتاهمدت همچنان با قیمتهای بالای نان، گوشت و شیر مواجه باشد. استرالیا برای مقابله با تورم برای نخستین بار طی ۱۱سال گذشته سیاستهای پولی خود را تغییر داده است. تورم مواد غذایی در فرانسه در ماه آوریل به ۸/ ۳درصد رسید. این در حالی است که سال گذشته تورم مواد غذایی در این کشور منفی بود. انتظار میرود قیمت بالای مواد غذایی در این کشور فعلا پایدار باشد. براساس پیشبینی موسسه ایانجی تورم جهانی در ماههای آینده و با تداوم جنگ اوکراین، ایجاد اختلال در زنجیرههای عرضه، گرانی انرژی و افزایش قیمت کالاها و مواد غذایی، همچنان روندی صعودی را طی خواهد کرد. بهعلاوه افزایش هزینههای تولید کشاورزی مثل رشد قیمت کود شیمیایی به این معناست که کشاورزان در کشورهایی مثل استرالیا و برزیل به کشت محصولاتی روی میآورند که هزینههای تولید کمتری دارند.
نظر شما