حسین چمنی- مشاور مدیرعامل گروه صنعتی صباح و کارشناس صنعت شیر
شیر در کنار همه اهمیتی که دارد دچارمظلومیتی وصف ناپذیر است. بزرگترین مشکل شیر در سالهای اخیر نگاه منفعل و مقطعی به مسائل آن بوده است . نگاه مقطعی به مشکلات حوزه شیر باعث شده است که همه راه حلهای ارائه شده تنها نقش یک مسکن را بازی کند و هنوز مشکلی بطور کامل حل نشده ، مشکلات دیگری بروز کند. بزرگترین چالشهای این صنعت را میتوان اینگونه برشمرد:
الف- نگاهی به آمار جمعیت متاثر از موضوع شیرنشان می دهد که برای این صنعت باید بسیار بیشتر از آنچه تا کنون انجام شده سرمایه گذاری شود. سه گروه درگیر موضوع شیر هستند:
1-
دامداران بعنوان خط مقدم این صنعت تولید شیر خام را برعهده دارند. به استنادگزارشهای مرکز آمار ایران و مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی حدود سه میلیون وهفتصد هزار فرصت شغلی پاره وقت و تمام وقت در حوزه دامپروری سبک و سنگین کشور فعال است که نمی توان برای آن بدیلی در سایر بخشها یافت.
2- وجود بیش از 1100 شرکت لبنی فعال در کشوردهها هزار فرصت شغلی تولیدی و تجاری را ایجاد کرده و با تبدیل شیرخام به صدها محصول لبنی، سالانه 25 هزار میلیارد تومان گردش مالی و هفتصد میلیون دلار صادرات را موجب شده است.
3- جمعیت 80 میلیونی کشوراز بابت عدم مصرف کافی و مستمر شیر و فرآورده های آن دچار مشکلاتی شده است که بر هیچ کس پوشیده نیست. مشکلاتی از قبیل بیماریهای لثه و دندان، کوتاهی قد، کمبود ید و از همه مهمتر پوکی استخوان وزمینگیری درطیف وسیعی از جامعه زنان و مردان ایرانی ، ضرورت پرداختن به موضوع افزایش تولید و مصرف شیر را بسیار پر اهمیت ساخته است. یادآوری این نکته که ایران در 35 سال آینده پذیرای 26 میلیون سالمند خواهد بود که در صورت تداوم شرایط فعلی مصرف شیر 20 سال زودتر زمینگیر خواهند شد خطر بزرگی را یادآوری می نماید که می تواند ابعاد بسیار بزرگ اجتماعی و اقتصادی داشته باشد.
شاید اهمیت و بزرگی همین موضوعات است که شیر را در کانون توجه رسانه ها، مردم و دولت قرار داده است. اما براحتی می توان جای خالی یک برنامه منسجم و همه جانبه که دولت را در جایگاه فعال و کنشی قرار دهدحس کرد. مواجهه دولت با مشکلات صنعت شیر در سالهای اخیر تکرار یک روش مشخص بوده است. بی توجهی به ریشه مشکلات، عدم تلاش برای شناسایی عوامل مشکل ساز و عدم سرمایه گذاری برای پیشگیری از مشخصات این روش بوده است. شیر نیازمند یک طرح جامع است تا همه ابعاد آن را مورد توجه قرار دهد و علاج واقعه را قبل از وقوع انجام دهد. شیر برنامه و صاحب برنامه پاسخگو می خواهد که فعلا فاقد آن است...
ب- قیمت تمام شده و قیمت فروش شیر خام و محصولات لبنی در چند سال اخیر بزرگترین مشکل این صنعت بوده است. این مشکل ابعاد مختلفی دارد که به اهم آنان اشاره می شود:
1- شیر خام حدود 70 درصد قیمت تمام شده محصولات لبنی را تشکیل می دهد. از این رو شیر خام بزرگترین نقش را در این صحنه بازی می کند. دامداران طی چند سال اخیر هرگز رضایتی از قیمت شیرخام نداشته و همواره معتقد بوده اند که شیر خام را با زیان می فروشند. فارق از صحت و سقم این اعتراضات باید اذعان کرد که قیمت تمام شده شیر خام در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته بالاتر است واین موضوعی است که باید مورد آسیب شناسی جدی قرار گیرد. قیمت بالای نهاده های دامی بخاطر تاثیر پذیری از علوفه وارداتی، تعداد کم دام اصیل نسبت به دامهای کم بازده و نوع مدیریت برخی از دامداریها از عوامل افزایش قیمت تمام شده شیرخام در کشور هستند. اگر عوامل کیفی مانند بار میکربی یا عوامل اقتصادی مانند ماده خشک شیرخام شامل درصد پروتئین و چربی مورد مقایسه قرارگیرند بی شک شیرخام ایران در زمره گران قیمت ترین های دنیا قرار دارد. تاوان این قیمت گران را مردم و شرکت های لبنی می پردازند که همواره با افزایش قیمت شیر خام مجبور به افزایش قیمت محصولات بوده اند بدون آنکه از این افزایش قیمت درآمدی بدست آورند. بهره وری صنعت دامپروری کشور با توجه به ضریب تبدیل علوفه به شیر پایین است که مهمترین دلیل آن ترکیب گله های شیری کشور است. دولت می تواند در کنار یارانه علوفه به دامداران طی برنامه ای دام های کم بازده را حذف و بجای آن دامهای با بهره وری بالا را جایگزین کند. صرف یارانه برای افزایش بهره وری این صنعت کاملا توجیه اقتصادی دارد.
2-
قیمت محصولات لبنی طی سالهای اخیر افزایش مکرری را تجربه کرده است که همواره مورد اعتراض مردم و دولت بوده است. اما بندرت دلایل این افزایش قیمت بدرستی تحلیل شده است. درسال 91 دراوج اختلافات صنایع تبدیلی، دامداران و دولت وقت در مورد قیمت گذاری محصولات لبنی، مقرر شد تا مجموعه ای بیطرف این موضوع را مورد بررسی قرار دهد. قرعه بنام کارشناسان وزارت دادگستری افتاد و آنان با بررسی گسترده قیمت تمام شده محصولات لبنی با ارائه گزارشی مکتوب ،حق را به صنایع تبدیلی دادند. در خلاصه گزارش منتشر شدهوزارت دادگستری در رسانه ها مشخص شد که در زمان مطالعه ، دامداران حاشیه سودی معادل 38 در صد داشته اند ، در حالیکه صنایع لبنی با کسب حاشیه سود 5/1 درصدی پایین ترین سود در بین تمام صنایع تولیدی کشور را داشته اند. این ارقام توسط سازمان بورس و حسابرسیهای رسمی نیز تایید شد ، اما عده ای عامدانه سعی کردند صنایع لبنی را بعنوان مجموعه ای سودجو ،گرانفروش و ظالم در مقابل مردم و دامداران قرار دهند.ادعایی که دود آن به چشم دامداران، صنایع تبدیلی ، مردم و نظام سلامت کشور رفت و این گونه بود که تولید قربانی سیاست های کنترل تورم دولت شد ...
3-
با شروع بکار دولت یازدهم و حضور افراد مجرب در بخش کشاورزی کشورانتظار میرفت که تصمیمات متخذه از توجیه اقتصادی قویتری برخوردار باشد. تصمیم دولت مبنی بر آزادی صادرات شیر خشک از جمله سیاستهای درستی بود که موجب ایجاد بازار مطمئن برای خرید شیر خام دامداران و نیز رونق تولید در صنایع تبدیلی و افزایش صادرات شد. تخصیص یارانه برای دامداران بعنوان مکمل این حرکت برای چند ماهی ثبات نسبی را به صنعت شیر کشور برگرداند. اما از تیر ماه 1393 ستاد تنظیم بازار به اصرار وزارت جهاد کشاورزی سناریوی جدیدی را انشا کرد که بموجب آن باید قیمت شیر خام از 1110 تومان به 1440 تومان در هر لیتر افزایش یابد. این تصمیم در حالی ابلاغ شد که هیچیک از اعضای دولت حاضر نشدند تبعات این افزایش قیمت را در تغییر قیمت فرآورده های شیری بپذیرند.
اجرای این تصمیم از آن رو با مشکل مواجه شد که همزمان آثار این افزایش قیمت در بخش صنایع تبدیلی ونیز آثار اجتماعی آن مورد بحث وتصمیم گیری قرار نگرفت وتنها ناظر به حل مشکل دامداران بود. دولت از سویی علاقمندبود مشکل دامداران را حل کند و از سوی دیگر تمایلینداشت که هزینه آنرا بپردازد.از این رو حل این مشکل رامتوجه صنایع تبدیلی کرد که توان انجام آن را نداشت.
از سوی دیگرقبول این مصوبه از سوی صنایع لبنی معادلات حاکم بر بازار مصرف ، صادرات و حاشیه سود صنعت را دچار تغییراتی می کرد که موانع بزرگی برایقبول و اجرای آن بودند.
قیمت تمام شده فرآورده های لبنی از فرمول 70% قیمتشیر خام + 30% سایر هزینه ها (شامل دستمزد+ انرژی +بسته بندی+ توزیع و فروش + هزینه های سربار) تبعیت می کند. طبق این فرمول ، افزایش 30 درصدی قیمت شیر خام حداقل 21 درصد قیمت تمام شده فرآورده های شیری را افزایش می داد.
از سوی دیگر آغاز اجرای مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه ها وافزایش نرخ حاملهای انرژی، دستمزد و حمل ونقل، از ابتدای سال 93حداقل 10 درصد قیمت تمام شده صنایع لبنی را افزایش داده بود.
با این وصف صنایع تبدیلی در صورت اجرای این مصوبه مجبور به افزایش حداقل 31 درصدی قیمت ها بودند .صنایع لبنی معتقد بودند که اجرای این مصوبه با سه سیاست محوری دولت یازدهم در تناقض است.
ناگفته پیداست که افزایش 31 درصدی قیمت در مهمترین بخش سبد غذایی مردم افزایش شدیدی در هزینه هایخانوار و موج منفی اجتماعی ایجاد می کرد. این حرکت دقیقا بر خلاف انتظاری بود که با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید در جهت کنترل تورم در جامعه ایجاد شدهبود.
سیاست دولت در عبور از رکود اقتصادی نیز به چالش کشیده می شد. از آنجا که چنین افزایش قیمتی کاهش شدید مصرف را به دنبال داشت تمامی بخشهای مرتبط از جمله دامداریها و صنایع فرآوری به رکود عمیق تری فرومی رفتند.
کاهش مصرف شیر این غذای بدون جایگزین نیزتبعات سنگینی در کاهش شاخص سلامت جامعه بجای می گذاشت . آثار مترتب بر کاهش مصرف شیر تنها در بخش دندان و پوکی استخوان بالغ بر دهها هزار میلیارد تومان هزینه روی دست مردم و دولت می گذاشت که مغایر با سیاست سلامت محور دولت بود.
کاهش صادرات از دیگر تبعات قطعی پذیرش قیمت جدید شیر خام بود که امکان رقابت و صادرات را سلب و موجبات عدم جذب شیر خام تولیدی کشور را فراهم مینمود.
با این وصف صنایع تبدیلی با پیشنهاد ا فزایش 15 درصدی قیمت محصولات در سال 93 تلاش کردند تا تبعاتمنفی تصمیم اولیه را به حداقل برسانند . هفت درصد از این افزایش برای جبران هزینه های افزایش یافته تولید و هشت درصد آن به دامداران اختصاص یافت، بطوریکه قیمت شیر خام ممتازاز 1110 تومان به 1250 تومان افزایش یافت.گذشت زمان اثبات کرد که تصمیم صنایع لبنی تصمیمی صحیح و همراستای قانون عرضه و تقاضا بوده است.
4- سال 94 با اصرار دوباره وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش قیمت شیرخام به 1440 تومان آغاز شده است. بخشی نگری و بی توجهی به شرایط بازار داخلی و جهانی صنعت شیر موجب شده است که دولتمردان مسئول در این عرصه بیشتر به اظهار نظرهای احساسی بسنده کنند. در شرایط کنونی نه تنها دامداران ، بلکه صنایع تبدیلی هم با مشکلات فراوانی دست بگریبانند. شیر خشک در بازار جهانی به قیمت 7000 تومان در هر کیلو سقوط کرده و در بازار داخل نیز دولت و برخی از شرکتهای دارای شیر خشک مازاد حاضرند شیر خشک را بین 7 تا 8هزارتومان بفروشند. اجرای غلط سیاست خرید تضمینی شیر خام علاوه بر ایجاد فرصت نابرابر برای 3 درصد شیر خام تولیدی کشور، ده هزارتن شیر خشک ومقادیر زیادی خامه را علاوه بر موجودی های قبلی به ذخیره کشور اضافه کرده است. دامداران که تا بحال دغدغه تولید شیر خام و فروش آن را داشتند حالا با تصمیم دولت باید مشکل فروش شیر خشک و خامه مازادرا نیز حل کنند. دامداران بخوبی واقفند که ده هزارتن شیر خشک (بعلاوه ذخیره قبلی شرکتها) همانند یک بمب ساعتی برای قیمت شیر خام خطرناک است. کاهش قیمت شیر خام در برخی استانهای کشورهشداری جدی برای مسئولینی است که در نیت خیرشان هیچ تردیدی نیست، اما کمتر نشانه ای از تدبیر در تصمیماتشان مشاهده می شود. در بازار جهانی قیمت شیر خشک و کره رو به کاهش است و حذف سیستم سهمیه بندی تولید شیر خام در اروپا پس از چند دهه (quota system)، احتمال افزایش شدید تولید شیرخام و ریزش قیمتها را افزایش داده است. وزارت جهاد کشاورزی تنها مسئول حل مشکل دامداران نیست، بلکه بعنوان عضوی از دولت باید راه حلی همه جانبه برای حل مشکل پیشنهاد دهد. گزارش وضعیت سود شرکتهای لبنی حاضر در بورس نشان می دهد که مشکلات صنایع لبنی بیشتر از دامداران است . معاون وزیر جهاد کشاورزی بعنوان عضو هیات مدیره بزرگترین شرکت لبنی کشور دسترسی کاملی به تراز مالی تعداد زیادی از شرکتهای فعال لبنی دارد و از این رو از ایشان انتظار می رود که در تصمیم گیریها بعنوان عضوی از دولت تصمیماتی بگیرند که مشکل را ریشه ای حل کند. حل مشکل در یک بخش و انتقال آن به سایر بخشها توسط انجمنهای صنفی قابل توجیه است، اما از نمایندگان دولت توقع حل جامع مشکل می رود. از جناب آقای دکتر رکنی معاون محترم وزیر در امور دام در کنار ارادتی که دارم می پرسم که چرا تا کنون حتی یکبار در رابطه با مشکلات صنایع لبنی سخن نگفته اند؟ آیا ایشان گزارشی از وضعیت حاشیه سود صنایع تبدیلی به وزیر محترم جهاد کشاورزی ، ستاد تنظیم بازار و رییس جمهور محترم ارائه کرده اند؟ چرا بگونه ای وانمود می شود که گویا صنایع لبنی در مقابل تصمیمات ستاد تنظیم بازارو دامداران قرارگرفته اند ؟ در روزهای اخیر برای چندمین بار رسانه ها به موضوع افزایش چند باره قیمت لبنیات پرداخته اند و این درحالیست که بانک مرکزی در آخرین آمار منتشره در اردیبهشت ماه جاری اعلام کرده است که افزایش قیمت لبنیات در مقایسه با اردیبهشت ماه سال گذشته تنها 14 درصد بوده است و این بدان معناست که صنایع لبنی حتی از مجوز 15 درصد افزایش قیمت بدلیل شرایط بازارنتوانسته بهره ببرد. نه تنها سازمان حمایت و جهاد کشاورزی که حتی انجمنهای صنفی لبنیات از کنار این خبر مهم به سادگی عبور کردند و هیچکسی زحمت دفاع از اعتبار و مظلومیت صنعت شیر را بخود نداد. صنایع لبنی از جمله کارآفرینانی هستند که در کنار دامداران، به جهت خود کفایی کشور ، کسب رتبه اول صادرات صنایع غذایی، ایجاد تراز مثبت تجاری و اجرای عملی منشور اقتصاد مقاومتی از افتخارات کشور محسوب می شوند. شما خود به خوبی واقفید که این صنعت در کنار همه سختیهای تولید و فروش، به کمترین حاشیه سود یعنی حدود سه درصد قناعت کرده است و در همین شرایط نیز برای ادامه بقا با تخفیف به فروش محصولاتش مبادرت می کند. می پذیرم که دامداران مشکل دارند، اما آیا صنایع لبنی مشکل ندارند؟ دولتی که هدفش از بین بردن رکود است باید از همه اجزای تولید در شرایط بحران حمایت کند. اینک مجموعه صنعت شیر شامل دامداران و صنایع تبدیلی دچار مشکل هستند و تنها همدلی و همزبانی دولت و فعالان اقتصادی می تواند حلال مشکلات باشد.
5- هزینه های سنگین دولت در بخش درمان امروز یکی از بزرگترین مشکلات را رقم زده است. شکی نیست که باید به خیل عظیم بیماران رسیدگی شود. اما انتظار می رود در کنار این موضوع بحث پیشگیری و توقف روند تولید بیماری و زمینگیری در کشور پیگیری شود. وزارت بهداشت در کنار وزارت جهاد کشاورزی باید بطور جدی به موضوع تغذیه پیشگیر بپردازند و بخش مهمی از اعتبارات خود را به این موضوع حیاتی اختصاص دهند. می دانیم و می دانید که کمبود مصرف شیر و فرآورده های آن بیشترین آسیبها را به جمعیت کشور وارد کرده است. توسعه تولید و مصرف شیر در کشور بسیاری از کمبودها را برطرف و موجب صرفه جویی فراوان در هزینه های درمان جمعیتی می شود که بسرعت پیر می شود در صورت عدم مصرف کافی و مستمر شیر زمینگیر خواهد شد . امروز،تنها با صرف بخشی از هزینه های سنگین درمان درآینده می توان جامعه ای سالم، پر نشاط و با طول عمر مناسب داشت و با افزایش کارآیی نیروی انسانی ، اقتصادی پویا و رو به جلو داشت. تنها باید سیاستهای بیمار محور را به به سیاستهای سلامت محور تبدیل کنیم. چنین باد
شیر در کنار همه اهمیتی که دارد دچارمظلومیتی وصف ناپذیر است. بزرگترین مشکل شیر در سالهای اخیر نگاه منفعل و مقطعی به مسائل آن بوده است . نگاه مقطعی به مشکلات حوزه شیر باعث شده است که همه راه حلهای ارائه شده تنها نقش یک مسکن را بازی کند و هنوز مشکلی بطور کامل حل نشده ، مشکلات دیگری بروز کند. بزرگترین چالشهای این صنعت را میتوان اینگونه برشمرد:
الف- نگاهی به آمار جمعیت متاثر از موضوع شیرنشان می دهد که برای این صنعت باید بسیار بیشتر از آنچه تا کنون انجام شده سرمایه گذاری شود. سه گروه درگیر موضوع شیر هستند:
1-
دامداران بعنوان خط مقدم این صنعت تولید شیر خام را برعهده دارند. به استنادگزارشهای مرکز آمار ایران و مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی حدود سه میلیون وهفتصد هزار فرصت شغلی پاره وقت و تمام وقت در حوزه دامپروری سبک و سنگین کشور فعال است که نمی توان برای آن بدیلی در سایر بخشها یافت.
2- وجود بیش از 1100 شرکت لبنی فعال در کشوردهها هزار فرصت شغلی تولیدی و تجاری را ایجاد کرده و با تبدیل شیرخام به صدها محصول لبنی، سالانه 25 هزار میلیارد تومان گردش مالی و هفتصد میلیون دلار صادرات را موجب شده است.
3- جمعیت 80 میلیونی کشوراز بابت عدم مصرف کافی و مستمر شیر و فرآورده های آن دچار مشکلاتی شده است که بر هیچ کس پوشیده نیست. مشکلاتی از قبیل بیماریهای لثه و دندان، کوتاهی قد، کمبود ید و از همه مهمتر پوکی استخوان وزمینگیری درطیف وسیعی از جامعه زنان و مردان ایرانی ، ضرورت پرداختن به موضوع افزایش تولید و مصرف شیر را بسیار پر اهمیت ساخته است. یادآوری این نکته که ایران در 35 سال آینده پذیرای 26 میلیون سالمند خواهد بود که در صورت تداوم شرایط فعلی مصرف شیر 20 سال زودتر زمینگیر خواهند شد خطر بزرگی را یادآوری می نماید که می تواند ابعاد بسیار بزرگ اجتماعی و اقتصادی داشته باشد.
شاید اهمیت و بزرگی همین موضوعات است که شیر را در کانون توجه رسانه ها، مردم و دولت قرار داده است. اما براحتی می توان جای خالی یک برنامه منسجم و همه جانبه که دولت را در جایگاه فعال و کنشی قرار دهدحس کرد. مواجهه دولت با مشکلات صنعت شیر در سالهای اخیر تکرار یک روش مشخص بوده است. بی توجهی به ریشه مشکلات، عدم تلاش برای شناسایی عوامل مشکل ساز و عدم سرمایه گذاری برای پیشگیری از مشخصات این روش بوده است. شیر نیازمند یک طرح جامع است تا همه ابعاد آن را مورد توجه قرار دهد و علاج واقعه را قبل از وقوع انجام دهد. شیر برنامه و صاحب برنامه پاسخگو می خواهد که فعلا فاقد آن است...
ب- قیمت تمام شده و قیمت فروش شیر خام و محصولات لبنی در چند سال اخیر بزرگترین مشکل این صنعت بوده است. این مشکل ابعاد مختلفی دارد که به اهم آنان اشاره می شود:
1- شیر خام حدود 70 درصد قیمت تمام شده محصولات لبنی را تشکیل می دهد. از این رو شیر خام بزرگترین نقش را در این صحنه بازی می کند. دامداران طی چند سال اخیر هرگز رضایتی از قیمت شیرخام نداشته و همواره معتقد بوده اند که شیر خام را با زیان می فروشند. فارق از صحت و سقم این اعتراضات باید اذعان کرد که قیمت تمام شده شیر خام در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته بالاتر است واین موضوعی است که باید مورد آسیب شناسی جدی قرار گیرد. قیمت بالای نهاده های دامی بخاطر تاثیر پذیری از علوفه وارداتی، تعداد کم دام اصیل نسبت به دامهای کم بازده و نوع مدیریت برخی از دامداریها از عوامل افزایش قیمت تمام شده شیرخام در کشور هستند. اگر عوامل کیفی مانند بار میکربی یا عوامل اقتصادی مانند ماده خشک شیرخام شامل درصد پروتئین و چربی مورد مقایسه قرارگیرند بی شک شیرخام ایران در زمره گران قیمت ترین های دنیا قرار دارد. تاوان این قیمت گران را مردم و شرکت های لبنی می پردازند که همواره با افزایش قیمت شیر خام مجبور به افزایش قیمت محصولات بوده اند بدون آنکه از این افزایش قیمت درآمدی بدست آورند. بهره وری صنعت دامپروری کشور با توجه به ضریب تبدیل علوفه به شیر پایین است که مهمترین دلیل آن ترکیب گله های شیری کشور است. دولت می تواند در کنار یارانه علوفه به دامداران طی برنامه ای دام های کم بازده را حذف و بجای آن دامهای با بهره وری بالا را جایگزین کند. صرف یارانه برای افزایش بهره وری این صنعت کاملا توجیه اقتصادی دارد.
2-
قیمت محصولات لبنی طی سالهای اخیر افزایش مکرری را تجربه کرده است که همواره مورد اعتراض مردم و دولت بوده است. اما بندرت دلایل این افزایش قیمت بدرستی تحلیل شده است. درسال 91 دراوج اختلافات صنایع تبدیلی، دامداران و دولت وقت در مورد قیمت گذاری محصولات لبنی، مقرر شد تا مجموعه ای بیطرف این موضوع را مورد بررسی قرار دهد. قرعه بنام کارشناسان وزارت دادگستری افتاد و آنان با بررسی گسترده قیمت تمام شده محصولات لبنی با ارائه گزارشی مکتوب ،حق را به صنایع تبدیلی دادند. در خلاصه گزارش منتشر شدهوزارت دادگستری در رسانه ها مشخص شد که در زمان مطالعه ، دامداران حاشیه سودی معادل 38 در صد داشته اند ، در حالیکه صنایع لبنی با کسب حاشیه سود 5/1 درصدی پایین ترین سود در بین تمام صنایع تولیدی کشور را داشته اند. این ارقام توسط سازمان بورس و حسابرسیهای رسمی نیز تایید شد ، اما عده ای عامدانه سعی کردند صنایع لبنی را بعنوان مجموعه ای سودجو ،گرانفروش و ظالم در مقابل مردم و دامداران قرار دهند.ادعایی که دود آن به چشم دامداران، صنایع تبدیلی ، مردم و نظام سلامت کشور رفت و این گونه بود که تولید قربانی سیاست های کنترل تورم دولت شد ...
3-
با شروع بکار دولت یازدهم و حضور افراد مجرب در بخش کشاورزی کشورانتظار میرفت که تصمیمات متخذه از توجیه اقتصادی قویتری برخوردار باشد. تصمیم دولت مبنی بر آزادی صادرات شیر خشک از جمله سیاستهای درستی بود که موجب ایجاد بازار مطمئن برای خرید شیر خام دامداران و نیز رونق تولید در صنایع تبدیلی و افزایش صادرات شد. تخصیص یارانه برای دامداران بعنوان مکمل این حرکت برای چند ماهی ثبات نسبی را به صنعت شیر کشور برگرداند. اما از تیر ماه 1393 ستاد تنظیم بازار به اصرار وزارت جهاد کشاورزی سناریوی جدیدی را انشا کرد که بموجب آن باید قیمت شیر خام از 1110 تومان به 1440 تومان در هر لیتر افزایش یابد. این تصمیم در حالی ابلاغ شد که هیچیک از اعضای دولت حاضر نشدند تبعات این افزایش قیمت را در تغییر قیمت فرآورده های شیری بپذیرند.
اجرای این تصمیم از آن رو با مشکل مواجه شد که همزمان آثار این افزایش قیمت در بخش صنایع تبدیلی ونیز آثار اجتماعی آن مورد بحث وتصمیم گیری قرار نگرفت وتنها ناظر به حل مشکل دامداران بود. دولت از سویی علاقمندبود مشکل دامداران را حل کند و از سوی دیگر تمایلینداشت که هزینه آنرا بپردازد.از این رو حل این مشکل رامتوجه صنایع تبدیلی کرد که توان انجام آن را نداشت.
از سوی دیگرقبول این مصوبه از سوی صنایع لبنی معادلات حاکم بر بازار مصرف ، صادرات و حاشیه سود صنعت را دچار تغییراتی می کرد که موانع بزرگی برایقبول و اجرای آن بودند.
قیمت تمام شده فرآورده های لبنی از فرمول 70% قیمتشیر خام + 30% سایر هزینه ها (شامل دستمزد+ انرژی +بسته بندی+ توزیع و فروش + هزینه های سربار) تبعیت می کند. طبق این فرمول ، افزایش 30 درصدی قیمت شیر خام حداقل 21 درصد قیمت تمام شده فرآورده های شیری را افزایش می داد.
از سوی دیگر آغاز اجرای مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه ها وافزایش نرخ حاملهای انرژی، دستمزد و حمل ونقل، از ابتدای سال 93حداقل 10 درصد قیمت تمام شده صنایع لبنی را افزایش داده بود.
با این وصف صنایع تبدیلی در صورت اجرای این مصوبه مجبور به افزایش حداقل 31 درصدی قیمت ها بودند .صنایع لبنی معتقد بودند که اجرای این مصوبه با سه سیاست محوری دولت یازدهم در تناقض است.
ناگفته پیداست که افزایش 31 درصدی قیمت در مهمترین بخش سبد غذایی مردم افزایش شدیدی در هزینه هایخانوار و موج منفی اجتماعی ایجاد می کرد. این حرکت دقیقا بر خلاف انتظاری بود که با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید در جهت کنترل تورم در جامعه ایجاد شدهبود.
سیاست دولت در عبور از رکود اقتصادی نیز به چالش کشیده می شد. از آنجا که چنین افزایش قیمتی کاهش شدید مصرف را به دنبال داشت تمامی بخشهای مرتبط از جمله دامداریها و صنایع فرآوری به رکود عمیق تری فرومی رفتند.
کاهش مصرف شیر این غذای بدون جایگزین نیزتبعات سنگینی در کاهش شاخص سلامت جامعه بجای می گذاشت . آثار مترتب بر کاهش مصرف شیر تنها در بخش دندان و پوکی استخوان بالغ بر دهها هزار میلیارد تومان هزینه روی دست مردم و دولت می گذاشت که مغایر با سیاست سلامت محور دولت بود.
کاهش صادرات از دیگر تبعات قطعی پذیرش قیمت جدید شیر خام بود که امکان رقابت و صادرات را سلب و موجبات عدم جذب شیر خام تولیدی کشور را فراهم مینمود.
با این وصف صنایع تبدیلی با پیشنهاد ا فزایش 15 درصدی قیمت محصولات در سال 93 تلاش کردند تا تبعاتمنفی تصمیم اولیه را به حداقل برسانند . هفت درصد از این افزایش برای جبران هزینه های افزایش یافته تولید و هشت درصد آن به دامداران اختصاص یافت، بطوریکه قیمت شیر خام ممتازاز 1110 تومان به 1250 تومان افزایش یافت.گذشت زمان اثبات کرد که تصمیم صنایع لبنی تصمیمی صحیح و همراستای قانون عرضه و تقاضا بوده است.
4- سال 94 با اصرار دوباره وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش قیمت شیرخام به 1440 تومان آغاز شده است. بخشی نگری و بی توجهی به شرایط بازار داخلی و جهانی صنعت شیر موجب شده است که دولتمردان مسئول در این عرصه بیشتر به اظهار نظرهای احساسی بسنده کنند. در شرایط کنونی نه تنها دامداران ، بلکه صنایع تبدیلی هم با مشکلات فراوانی دست بگریبانند. شیر خشک در بازار جهانی به قیمت 7000 تومان در هر کیلو سقوط کرده و در بازار داخل نیز دولت و برخی از شرکتهای دارای شیر خشک مازاد حاضرند شیر خشک را بین 7 تا 8هزارتومان بفروشند. اجرای غلط سیاست خرید تضمینی شیر خام علاوه بر ایجاد فرصت نابرابر برای 3 درصد شیر خام تولیدی کشور، ده هزارتن شیر خشک ومقادیر زیادی خامه را علاوه بر موجودی های قبلی به ذخیره کشور اضافه کرده است. دامداران که تا بحال دغدغه تولید شیر خام و فروش آن را داشتند حالا با تصمیم دولت باید مشکل فروش شیر خشک و خامه مازادرا نیز حل کنند. دامداران بخوبی واقفند که ده هزارتن شیر خشک (بعلاوه ذخیره قبلی شرکتها) همانند یک بمب ساعتی برای قیمت شیر خام خطرناک است. کاهش قیمت شیر خام در برخی استانهای کشورهشداری جدی برای مسئولینی است که در نیت خیرشان هیچ تردیدی نیست، اما کمتر نشانه ای از تدبیر در تصمیماتشان مشاهده می شود. در بازار جهانی قیمت شیر خشک و کره رو به کاهش است و حذف سیستم سهمیه بندی تولید شیر خام در اروپا پس از چند دهه (quota system)، احتمال افزایش شدید تولید شیرخام و ریزش قیمتها را افزایش داده است. وزارت جهاد کشاورزی تنها مسئول حل مشکل دامداران نیست، بلکه بعنوان عضوی از دولت باید راه حلی همه جانبه برای حل مشکل پیشنهاد دهد. گزارش وضعیت سود شرکتهای لبنی حاضر در بورس نشان می دهد که مشکلات صنایع لبنی بیشتر از دامداران است . معاون وزیر جهاد کشاورزی بعنوان عضو هیات مدیره بزرگترین شرکت لبنی کشور دسترسی کاملی به تراز مالی تعداد زیادی از شرکتهای فعال لبنی دارد و از این رو از ایشان انتظار می رود که در تصمیم گیریها بعنوان عضوی از دولت تصمیماتی بگیرند که مشکل را ریشه ای حل کند. حل مشکل در یک بخش و انتقال آن به سایر بخشها توسط انجمنهای صنفی قابل توجیه است، اما از نمایندگان دولت توقع حل جامع مشکل می رود. از جناب آقای دکتر رکنی معاون محترم وزیر در امور دام در کنار ارادتی که دارم می پرسم که چرا تا کنون حتی یکبار در رابطه با مشکلات صنایع لبنی سخن نگفته اند؟ آیا ایشان گزارشی از وضعیت حاشیه سود صنایع تبدیلی به وزیر محترم جهاد کشاورزی ، ستاد تنظیم بازار و رییس جمهور محترم ارائه کرده اند؟ چرا بگونه ای وانمود می شود که گویا صنایع لبنی در مقابل تصمیمات ستاد تنظیم بازارو دامداران قرارگرفته اند ؟ در روزهای اخیر برای چندمین بار رسانه ها به موضوع افزایش چند باره قیمت لبنیات پرداخته اند و این درحالیست که بانک مرکزی در آخرین آمار منتشره در اردیبهشت ماه جاری اعلام کرده است که افزایش قیمت لبنیات در مقایسه با اردیبهشت ماه سال گذشته تنها 14 درصد بوده است و این بدان معناست که صنایع لبنی حتی از مجوز 15 درصد افزایش قیمت بدلیل شرایط بازارنتوانسته بهره ببرد. نه تنها سازمان حمایت و جهاد کشاورزی که حتی انجمنهای صنفی لبنیات از کنار این خبر مهم به سادگی عبور کردند و هیچکسی زحمت دفاع از اعتبار و مظلومیت صنعت شیر را بخود نداد. صنایع لبنی از جمله کارآفرینانی هستند که در کنار دامداران، به جهت خود کفایی کشور ، کسب رتبه اول صادرات صنایع غذایی، ایجاد تراز مثبت تجاری و اجرای عملی منشور اقتصاد مقاومتی از افتخارات کشور محسوب می شوند. شما خود به خوبی واقفید که این صنعت در کنار همه سختیهای تولید و فروش، به کمترین حاشیه سود یعنی حدود سه درصد قناعت کرده است و در همین شرایط نیز برای ادامه بقا با تخفیف به فروش محصولاتش مبادرت می کند. می پذیرم که دامداران مشکل دارند، اما آیا صنایع لبنی مشکل ندارند؟ دولتی که هدفش از بین بردن رکود است باید از همه اجزای تولید در شرایط بحران حمایت کند. اینک مجموعه صنعت شیر شامل دامداران و صنایع تبدیلی دچار مشکل هستند و تنها همدلی و همزبانی دولت و فعالان اقتصادی می تواند حلال مشکلات باشد.
5- هزینه های سنگین دولت در بخش درمان امروز یکی از بزرگترین مشکلات را رقم زده است. شکی نیست که باید به خیل عظیم بیماران رسیدگی شود. اما انتظار می رود در کنار این موضوع بحث پیشگیری و توقف روند تولید بیماری و زمینگیری در کشور پیگیری شود. وزارت بهداشت در کنار وزارت جهاد کشاورزی باید بطور جدی به موضوع تغذیه پیشگیر بپردازند و بخش مهمی از اعتبارات خود را به این موضوع حیاتی اختصاص دهند. می دانیم و می دانید که کمبود مصرف شیر و فرآورده های آن بیشترین آسیبها را به جمعیت کشور وارد کرده است. توسعه تولید و مصرف شیر در کشور بسیاری از کمبودها را برطرف و موجب صرفه جویی فراوان در هزینه های درمان جمعیتی می شود که بسرعت پیر می شود در صورت عدم مصرف کافی و مستمر شیر زمینگیر خواهد شد . امروز،تنها با صرف بخشی از هزینه های سنگین درمان درآینده می توان جامعه ای سالم، پر نشاط و با طول عمر مناسب داشت و با افزایش کارآیی نیروی انسانی ، اقتصادی پویا و رو به جلو داشت. تنها باید سیاستهای بیمار محور را به به سیاستهای سلامت محور تبدیل کنیم. چنین باد
نظر شما