حسین چمنی- کارشناس صنعت شیر

شیر به دلیل اهمیتی که در سبد غذایی دارد، دارای دو روز بین المللی است. روز جهانی شیر مدرسه (هشتم مهرماه) و روز جهانی شیر (یازدهم خرداد ماه) دو روزی هستند که در سراسر دنیا گرامی داشته شده و طی آن برنامه های گسترده ای برای آشنایی هرچه بیشتر با اهمیت شیر و لبنیات و نیز افزایش مصرف آن به اجرا گذاشته می شود. اما در کشور ما این دو روز به دلیل کم توجهی مردم و مسئولان و اینکه مناسبت های مهم دیگری با این ایام همزمان شده اند، کمتر مورد اقبال قرار می گیرند.

واقعیت این است که فراموشی اهمیت شیر و لبنیات در سبد غذایی مردم خسارت های غیر قابل جبرانی به کیفیت زندگی و سلامت مردم وارد کرده است. طی دو برنامه توسعه افزایش سرانه مصرف شیر در حد یک عنوان وعدد به تصویب رسید، اما برای اجرای این مصوبات ساختار منسجمی پیش بینی نشد تا مسئول برنامه ریزی و پاسخگوی میزان تحقق آن باشد. روز جهانی شیر بهانه ای شد تا این زخم کهنه سر باز کند، باشد که یادآوری اهمیت این ماده غذایی بی بدیل یادآور مسئولیت مهمی باشد که همراه با اراده ملی و بسیج همگانی باید به یک باور عمومی تبدیل شود.

۱- زندگی با شیر آغاز می شود و تنها غذایی که تا پایان عمر باید به مصرف مستمر و کافی آن اهتمام داشت شیر است. در کتاب آسمانی ما از شیر به عنوان نشانه ای محکم از قدرت الهی یاد شده و ذات اقدس الهی خود را در مقام ساقی شیرمعرفی کرده است. در روایات بسیاری بر اهمیت شیر آنچنان تاکید شده که کمتر نظیری برای آن می توان یافت. شیر را سرور نوشیدنی ها ودوای همه دردها جز مرگ دانسته اند.

۲- این معجزه الهی غذایی بدون جایگزین است. رفع نیاز انسان به ریز مغذی های مهمی چون کلسیم تنها از طریق مصرف کافی شیر امکان پذیر است. مصرف مستمروکافی لبنیات می تواند نیاز به گروه ویتامین B، ید، ویتامین D ونیز پروتئین، چربی سالم و قند مفید را به بهترین وجه تامین نماید، چرا که این غذای فطری و کامل ترکیبی متناسب با نیاز انسان دارد.

۳- سرانه مصرف شیر که یکی از عوامل توسعه یافتگی کشورها شناخته می شود در کشور ما به شکل تحقیرآمیزی پایین است. هر چند در طول سی سال گذشته تولید شیر در کشور افزایش چشمگیری داشته، اما این افزایش تولید تنها پاسخگوی مصرف جمعیت رو به فزونی کشور و صادرات شده و سرانه مصرف را چندان تغییر نداده است. آمارهای مراکز رسمی در سال های اخیر حاکی از کاهش شدید مصرف شیر است. معنی کاهش مصرف آن است که یا هیچ بخشی مسئولانه به این موضوع نپرداخته و یا اتخاذ سیاست های نادرست موجب کاهش مصرف شده است. در هر حال مرور نتایج حاصلی جز شرمندگی برای مدعیان این عرصه نداشته است. آثار این کمبود مصرف در قامت آمارهای وحشتناک پوکی استخوان ، زمینگیری، بیماری های لثه و دندان و کوتاهی قد زنان و مردان این کشور خودنمایی می کند. اما گویا گوش ها برای شنیدن صدای شکستن استخوان های مردم بیش از حد سنگین است. یادآوری این نکته که طی ۳۵ سال آینده کشور با جمعیت ۲۶ میلیونی سالمندان روبرو خواهد بود باید خواب از چشم مسئولان امروز برباید، اگر مسئولانه به شرایط پیش رو بیندیشند. شیر دوای درد جمعیتی است که باید سبک زندگیش تغییر کند تا فقط زنده نباشد، بلکه در سلامت نسبی امکان زندگی هم داشته باشد...

۴- وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی بیش از همه مسئول تلاش برای افزایش سرانه مصرف است. هر چند از جنبه ایجابی گردش مالی صنعت شیر و فرصت های شغلی که ایجاد می کند بسیار بزرگ و قابل توجه است، اما از جنبه سلبی هزینه های درمان بیماری های ناشی از کمبود مصرف شیر بسیار بزرگ تر است. همین تفاوت است که سرمایه گذاری برای ارتقای مصرف شیر را از توجیه کافی اقتصادی برخوردار می کند. امید به زندگی در کشور افزایش یافته، اما کیفیت آن کاهش یافته و این افراد به دلیل بیماری های مختلف نه تنها به دلیل عدم کارایی تولید ناخالص ملی را کاهش می دهند، بلکه هر فرد به یک مرکز هزینه دارو تبدیل شده و هزینه های کمر شکن درمان خانواده های بسیاری را به زیر خط فقر برده و دولت و بیمه ها را ناتوان از تامین این هزینه ها ساخته است. دولت تدبیر و امید و وزیر بهداشت آن کارهای بزرگی در زمینه درمان انجام داده اند، اما انتظاری که برآورده نشده، ارائه برنامه ای جامع برای پیشگیری است. دیده می شود برخی از مسئولین وزارت بهداشت برای رفع کمبود ریز مغذی ها تاکید فراوانی بر استفاده از مکمل های دارویی دارند و ناخواسته آب به آسیاب تبلیغات ماهواره ای می ریزند، در حالی که هیچکس از الگوی تغذیه پیشگیرانه که می تواند نجات بخش کل جامعه با گسترش چتر سلامتی و تامین طبیعی نیازهای آنان باشد، سخن نمی گوید. سیاست های بیمار محور چه زمانی جای خود را به سیاست های سلامت محور خواهند داد؟

۵- شهرداری تهران در عملی پسندیده طی چند نوبت همه فضاهای تبلیغات محیطی اش را به نشر و نمایش کارهای هنری هنرمندان داخلی و خارجی اختصاص داده است. از آنجا که بخش سلامت شهرداری طی سال های گذشته اقدامات قابل تقدیری در زمینه فرهنگ سازی و تبیین ارزش غذایی شیر انجام داده است، پیشنهاد می شود ترویج فراگیر شیر نیز یکی دوبار در سال با استفاده از این امکان به شکل گسترده انجام گیرد. بدون شک اگر مخاطبین متاع هنر درصدی از مردم ما هستند، ترویج شیر نیاز همه مردم و بیش از مردم، مسئولین کشور است.

۶- سال ها پیش دامداران و صنایع لبنی طی نامه مشترکی خواستار تعیین روزی به نام "روز ملی شیر" شدند و با توجه مناسبت های طول سال، روز هفتم اسفند را به این منظور پیشنهاد کردند. این نامه به دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور نیز رسید، اما تاییدیه وزارت جهاد کشاورزی به دلیل تغییر دولت صادر نشد و کار ابتر باقی ماند. این روزها جای خالی روز ملی شیر به شدت احساس می شود. 

هم از این روست که کمتر می شنوید سیاستگذاران و مسئولان، دغدغه افزایش سرانه مصرف شیر را به عنوان یک مطالبه عمومی دنبال کنند. بحرانی که امروز دامن دامداران و صنایع لبنی را گرفته است ناشی از کمبود آگاهی و کمی مصرف است. روز ملی شیر شاید عاملی برای همبستگی، توجه و تمرکز بیشتر همه عوامل برای تحریک تقاضای داخل کشور و افزایش سرانه مصرف باشد. همه به تحقق این مهم کمک کنیم.