منصور انصاری

بالاخره همان طوری که پیش بینی می شد، روز 19 مهر ماه برابر با 10 اکتبر  2016، در دیدار ولادیمیر پوتین رئیس جمهور قدرتمند روسیه با طیب رجب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در حاشیه کنگره جهانی انرژی در استانبول، ضمن توافق برای انجام یک پروژه عظیم و کم سابقه نفتی یعنی احداث یک خط لوله 900 کیلومتری زیر دریای سیاه برای انتقال گاز به ترکیه و نهایتا اروپا، ممنوعیت صادرات محصولات کشاورزی به ویژه مرکبات و محصولات باغی ترکیه به روسیه لغو و همکاری های اقتصادی میان این دو کشور که به مرز مقابله جویی رسیده بود، مجددا احیا، تقویت و برقرار شد. در واقع، هنوز چند ماهی از صف آرایی دو کشور در برابر یکدیگر و تحریم های شدید از جمله لغو سفرهای توریستی به ترکیه و قطع واردات محصولات کشاورزی به روسیه، به خاطر سرنگون کردن یکی از هواپیماهای روسی توسط نیروی هوایی ترکیه و البته موضوعات دیگر در ارتباط با سوریه نگذشته است که شاهد آشتی کنان این دو کشور منطقه ای هستیم، زیرا در صحنه دیپلماسی عمومی  پر تحرک منطقه و جهان، چرخش های سریع غیر قابل تصوری از این دست بسیار اتفاق می افتد که البته دارای نکات آموزنده است. باید دریاییم سیاست و روابط سیاسی، سیال و چند وجهی است. بسیاری از دشمنیها و مناقشات به دوستی و مناسبات خوب تبدیل می شوند و چه بسا دوستی های دیرینه که تا ابد دوستانه باقی نمی مانند و به مقابله جویی، دشمنی و کینه ورزی مبدل می شوند؛ اصولا ماهیت سیاست، رنگارنگی و چندگانگی است. به هر حال، این همه بحث سیاسی را به میان آوردیم که کشاورزی کشور را فراموش نکرده باشیم و بگوییم مبادلات تجاری میان دو کشور روسیه وترکیه در عرصه محصولات کشاورزی برای کشاورزی کشورمان که گام های اولیه و ابتدایی صادرات با کشور روسیه را برداشته بود خبر چندان خوبی نیست. تا ما در فکر ایجاد زیرساخت ها و پروتکل های بهداشتی و قرنطینه ای بودیم، تحولات پنهان اما آرام حفظ منافع ملی دو کشور 

ترکیه و روسیه حکم کرد مناقشه سرنگونی هواپیمای روسی و حتی  اختلافات عمیق بر سر سوریه را به فراموشی سپرده و در سایه قرار دهند تا محکم تر از پیش وارد عرصه وسیع تری از مبادلات تجاری و بازرگانی شوند. طبعا شرایط رقابت برای کشور ما در عرصه صادرات محصولات کشاورزی و فرآورده های لبنی با کشور روسیه وارد عرصه ای جدی تر و سخت تر شده است، گفتنی است نگارنده این سطور در جلسه نشست خبری وزیر کشاورزی روسیه، الکساندر نیکولایوویچ تکاچف با وزیر جهاد کشاورزی کشورمان، محمود حجتی در تاریخ 29/10/ 94 ، که از میان تعداد کثیر خبرنگاران، فرصتی از طریق روابط عمومی برایش فراهم شد تا پشت تریبون طرح سوالات قرار گیرد، ضمن اشاره به امضا توافق نامه موسوم به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) با 6 قدرت جهانی که چند روز قبل از سفر هیات روسی به کشورمان امضا شده بود و تاکید بر این نکته که، « با امضا این توافق نامه عرصه برای دست یابی روسیه به بازارهای ایران و مبادلات تجاری میان دو کشور رقابتی تر شده است»، این پرسش را مطرح کرد که «آیا حضور شتاب زده شما و هیات همراه برای مبادلات بازرگانی به ویژه در عرصه محصولات کشاورزی و فراورده های دامی، ناشی از مناقشه اخیر شما با ترکیه و قطع روابط در این زمینه با این کشور نیست و چه تضمینی هست که در صورت بهبود روابط شما با ترکیه، همچنان طالب کالاهای کشاورزی ایرانی باشید»؟ تکاچف در پاسخ گفت: « ما برای خیانت به دوستانمان نیامده ایم و این مناسبات اگر برقرار شود تا ده ها سال ادامه دارد».

حال باید دید این نکته که در رسانه ها ثبت و ضبط شده است، از جنس «دیپلماسی های زودگذر گونه گون» است یا یک سیاست راهبردی با ماندگاری میان مدت. البته بخشی از آن نیز بستگی به ذکاوت  و درایت سیاسی و دیپلماسی عمومی کشور ما دارد که چرخش ها و معادلات در حال تغییر مناسبات سیاسی منطقه و کشورهای مختلف را با شاخص تعیین کننده منافع ملی و مردم دریابند و ملحوظ کنند.