پیمان فروهر - دبیر کل انجمن آب های معدنی و آشامیدنی ایران
افت تدریجی کیفیت آب موجود در شبکه شهری به دلائل مختلف از جمله فرسودگی سیستم توزیع بدلیل قدمت بالای 40 ساله آن در کلانشهرها و نشت قابل توجه و در نتیجه ریسک ورود آلودگی به جریان آب و همچنین افزایش تدریجی برخی پارامترهای نامطلوب همچون نیترات و فلزات سنگین به سبب برداشت بی رویه آب از منایع زیر زمینی و در نتیجه افزایش غلظت پارامترهای مذکور در آنها از یکسو ، و تغییر در نحوه و شیوه زندگی افراد (Life Style ) و صرف اوقات بیشتر در بیرون از منازل و نیاز به همراه داشتن آب و همچنین افزایش سطح آگاهی اقشار مختلف جامعه از اهمیت مصرف آب از سوی دیگر ، موجب افزایش مصرف آبهای بسته بندی و ارتقاء فرهنگ مصرف این محصولات طی سالهای اخیر شده است ، این در حالیست که به موازات چنین افزایشی شاهد بروز ابهامات و پرسشهای توام با نگرانی برخی مصرف کنندگان در خصوص برخی موضوعات کیفی مرتبط با محصولات مذکور بوده ایم که متاسفانه در برخی از موارد منشاء اکثر ابهامات ، انتشار برخی مطالب در فضای مجازی توسط افراد نا آگاه بوده است، مشابه آن چیزی که در خصوص سایر محصولات صنایع غذایی همچون سوسیس و کالباس طی ماههای اخیر اتفاق افتاده است.
با عنایت به توضیح فوق ، انجمن آبهای معدنی و آشامیدنی ایران بر اساس وظائف تشکلی خود بر آن شد تا با هدف افزایش آگاهی مصرف کنندگان و رفع ابهامات آنان نسبت به تهیه مقاله ای مفید و موثر اقدام نماید که بخش اول آن به شرح مختصری از بطریهای مورد استفاده در صنعت بسته بندی آب (PET) اختصاص یافته و نهایتاً در بخش دوم به ابهامات و نگرانیهای فوق الذکر پرداخته شده است.
بطریهای مورد استفاده در صنعت بسته بندی آب
پت یا PET نامی که اکثر افراد با شنیدن آن بی درنگ بطری آب های بسته بندی شده و یا سایر نوشیدنی ها را به یاد می آورند پلیمریست با نام کامل پلی اتیلن ترفتالئات یا Polyethylene Terephthalateمتعلق به گروه پلی استرها که خواص منحصر به فرد آن همچون شفافیت ، استحکام ، سبکی وزن ، و..... موجب کاربرد چشمگیر این پلیمر در صنایع مختلف از جمله تولید الیاف ، صنایع غذایی ، صنایع دارویی ، صنایع بهداشتی و ..... شده است.
PET اولین بار در سال 1940 در انگلستان توسط J. Rex Whinfield و James T. Dickson در حین تحقیقات بر روی فتالیک اسید کشف گردید که تا سه دهه در صنایع تولید الیاف مورد بهره برداری قرار گرفت و نهایتاً در سال 1970 میلادی دومین کاربرد پر اهمیت آن نیز که استفاده در صنایع بسته بندی آشامیدنی ها و نوشیدنیها می باشد توسط Nathaniel Wyeth ثبت گردید.
لازم به ذکر است ایمنی PET در تماس با مواد غذایی و یا محصولات دارویی حاصل مطالعات و تحقیقات متعدد و نهایتاً صدور مجوزهای قانونی توسط سازمانها و نهادهای معتبر جهان از جمله FDA ، EFSA و ....بوده است و لذا ایمنی پلیمر مذکور و عدم مخاطره بهداشتی در تماس با محتویات ، موجب استفاده روز افزون این پلیمر در صنایع مختلف از جمله صنایع دارویی نیز شده است.
ابهامات و نگرانیهای مردم در خصوص آبهای بسته بندی
1- خانم Sherly Crow یکی از هنرمندان عرصه موسیقی آمریکا در برنامه پر بیننده ای تحت عنوان Ellen Show در اکتبر سال 2006 میلادی حاضر و در خصوص تجربیات خود از بیماری سرطان سینه گفتگو و برخی توصیه های متخصص تغذیه خود در خصوص راههای پیشگیری از ابتلاء به سرطان سینه را به تماشاگران و طرفداران خود ارائه نمود که دو مورد از توصیه های وی عبارت بودند از:
الف- عدم مصرف آب درون بطریهایی که برای مدت طولانی در هوای گرم در خودرو یا وسیله نقلیه نگهداری شده اند
ب- عدم استفاده از آب های بسته بندی منجمد شده (یخ زده)
وی همچنین توصیه های فوق را که از متخصص تغذیه خود دریافت نموده بود در صفحه فیس بوک خود در اختیار هواداران هنری خود قرار داد و در نتیجه ، ادعای مذکور پس از مدت کوتاهی توسط هواداران وی در فضای مجازی در سراسر جهان منتشر گردید.
همچنین در سال 2007 میلادی ایمیل دیگری به روایت از پزشکی با هویت نامعلوم در فضای مجازی منتشر گردید که بر اساس آن مصرف آب بسته بندی شده ای که در هوای گرم در خودرو یا اتومبیل نگهداری شده است بدلیل نشت DEHA خطرناک اعلام شده بود.
همچنین مجدداً در سال 2009 مطلبی در خصوص اظهارات Sherly Crow و ابتلاء وی به سرطان سینه و ارتباط آن با حضور Dioxin در آب های بسته بندی در فضای مجازی منتشر شد و نهایتاً ایمیلها و مطالب مشابه پی در پی در زمانهای مختلف با موضوع مخاطرات آبهای بسته بندی همچون سرطانزایی آنها در فضای مجازی منتشر گردید که از آن جمله می توان از مطلب منتشر شده در فیس بوک در 4 می 2013 ، انتشار ایمیل در 22 آپریل 2007 توسط شخصی بنام M.Jori و ..... نام برد .
در پی انتشار چنین مطالبی در فضای مجازی بلافاصله بسیاری از مجامع علمی و تحقیقاتی و بسیاری از موسسات و سازمانهای مرتبط با موضوع ، مطالب مذکور را با مفاهیمی چون Urban Legend ، Rumors ، Rumors ، Urban Myth ، Hoax email و ...... معادل و البته فاقد هرگونه اعتبار علمی اعلام نمودند.
از جمله میتوان از Rolf Halden (Phd assistant Professor in the Department of Health science and center of water and health at the Jones Hopkins) به عنوان یکی از محققین بنام و شاغل در مرکز تحقیقات جان هاپکینز نام برد که به صراحت اعلام نمود ، اساساً دیوکسین ها در ساخت و تولید مواد اولیه بطریهای PET وجود ندارد و آنها ترکیبات کلرین داری هستند که تنها در دماهای بیش از 700 درجه سانتیگراد تشکیل می شوند و هیچ ارتباطی با فرآیند تولید PET ندارند ، لذا نامبرده خبر و مطلب مذکور را شایعه و دروغی محض و بی اساس تلقی نمود همچنین نامبرده در خصوص این مطلب که انجماد آبهای بسته بندی موجب نشت دیوکسینها به عنوان عوامل سرطانزا در آنها میگردد بر این مطلب تاکید نمود که صرف نظر از عدم حضور دیوکسین در مواد اولیه تولید بطری ، اساساً در فرآیند انجماد و یا دماهای نزدیک به انجماد واکنشهای شیمیایی متوقف میگردند و خطری تحت عنوان نشت مواد احتمالی وجود نخواهد داشت .
از دیگر تحقیقات انجام شده توسط Rolf Halden بررسی و مطالعه بر روی شایعه ای مبنی بر ابتلاء زنان به سرطان سینه بدلیل استفاده از آبهای بسته بندی و حضور ترکیبی بنام BPA در آنها بوده است که مطالعات و تحقیقات انجام شده حاکی از عدم حضور BPA در مواد اولیه تولید بطریها بوده است ، بدین مفهوم که اساساً Bisphenol- A در فرآیند تولید پلیمر PET وجود ندارد و اثبات چنین امری در آزمایشگاهی نه چندان پیشرفته نیز میسر می باشد ، و لذا نامبرده خبر حضور BPA در آبهای بسته بندی و سرطانزایی ناشی از مصرف این محصولات را نیز شایعه ای بی اساس ، بی محتوی و بی اهمیت تلقی نمود و اکنون عدم حضور BPA در بطریهای PET بر همه مراکز علمی جهان اثبات شده است.
2- حضور ترکیبی به نام DEHA در آب های بسته بندی به عنوان ماده ای سرطانزا شایعه دیگری بود که در فضای مجازی منتشر گردید که صرف نظر از اینکه در برخی نوشته ها به اشتباه از آن به عنوان دی اتیل هگزیل آمین یاد شده است ، کلیه موسسات تحقیقاتی و مطالعاتی و نهادهای علمی در جهان از جمله FDA ، National Toxicology Program ، American cancer society ، International Agency for Research on Cancer ، IBWA و .....هیچ ارتباطی میان DEHA یا دی اتیل هگزیل آدیپیت و بروز سرطان نیافتند و اساساً ترکیب مذکور در طبقه بندی سرطانزاها دسته بندی نشده است .
نهایتاً در June 2013 تحقیق کاملی توسط Swiss Federal Laboratories در خصوص مهاجرت ترکیبات مذکور از بطری به آب بر روی نمونه محصولات جمع آوری شده از کشورهای مختلف انجام شد که بر اساس آن مهاجرت ترکیب فوق الذکر از بطری به آب قابل صرف نظر و منتفی اعلام گردید ، این در حالیست که مطالعات مشابه دیگری توسط محققان مختلف بر روی موضوع حضور DEHA در آبهای بسته بندی انجام شد که از آن جمله میتوان از تحقیقات J.senthil Nathan و Dr.Ligy Philip نام برد که نتایج حاصل کاملا مشابه نتایج مطالعات قبلی و حاکی از عدم حضور ترکیب مذکور در محصولات بوده است .
3- در ماههای اخیر شاهد انتشار مطلبی در فضای مجازی با موضوع " افزایش فلوراید به آبهای بسته بندی در ایران با هدف افزایش تاریخ ماندگاری و مصرف " این محصولات بوده ایم !! بگونه ای که نگارنده مدعی شده است که تاریخ مصرف آبهای بسته بندی در همه جهان تنها یک هفته و در ایران به دلیل افزایش فلوراید به آب چندین هفته یا یک سال می باشد !!
متاسفانه نویسنده مطلب مذکور چنانچه تجربه سفر به سایر کشورهای جهان را نداشته است ، کمترین زحمت در خصوص بررسی تاریخ مصرف آبهای بسته بندی در سایر کشورهای جهان از طریق جستجو در اینترنت را نیز به خود نداده است و تنها به طرح ادعایی واهی و نادرست با استفاده از برداشت ذهنی خود اکتفا نموده است !!
در همین راستا متذکر میگردد در هیچیک از استاندرادهای بین المللی در سطح جهان تاریخ مصرف مشخصی برای آبهای بسته بندی مشخص و ثبت نشده است که علت این امر امکان نگهداری محصولات مذکور برای یکسال ؛ دو سال و حتی بیشتر مشروط به نگهداری مطلوب ، عدم باز شدن پلمب درب ، و البته کیفیت نهایی آب درون بطری می باشد و تاریخ مصرف یکسال که در حال حاضر در سطح جهان برای این محصولات استفاده میگردد کمترین زمان قابل مصرف است که توسط تولیدکنندگان رعایت میگردد ، لذا در ایران نیز همچون همه کشورهای جهان آبهای بسته بندی دارای تاریخ مصرف یکسال می باشند.
همچنین لازم به ذکر است که اساساُ در علم آب و تصفیه آب ماده ای تحت عنوان نگهدارنده و یا فرآیندی تحت عنوان نگهدارندگی آب وجود نداشته و آنچه که در تصفیه آبها به کار می رود تنها فرآیند ضدعفونی آب می باشد که برای این کار از ترکیباتی همچون ترکیبات کلردار ، تابش اشعه یو وی ، تزریق گاز ازن ، و .... استفاده میگردد ( روشهای مذکور حتی در تولید آبهای معدنی طبیعی نیز غیر مجاز می باشد و فقط باید از روشهای فیزیکی استفاده نمود ) و هیچیک از موارد مذکور به عنوان نگهدارنده تلقی نمیگردند و اساساُ استفاده از نگهدارنده ها در سایر رشته های صنایع غذایی همچون صنایع کنسرو رایج می باشد .
آنچه که در مقاله مذکور حاکی از بی اطلاعی و دانش کم نویسنده می باشد ادعای افزایش فلوراید به آبهای بسته بندی می باشد ، و این در حالیست که اساساُ حضور فلوراید در آبهای بسته بندی خود از محدودیتی جدی و قابل اهمیت برخوردار می باشد و چنانچه آبی حاوی مقادیر بیش از 2 میلیگیرم بر لیتر فلوراید باشد غیر قابل استفاده برای کودکان و شیرخواران می باشد که دلیل چنین منعی بروز عارضه فلوئوروزیس یا مخطط شدن دندانها و ناهنجاریهای اسکلتی به دلیل دریافت بیش از حد فلوراید می باشد و تولید کنندگانی که فلوراید محصولات آنها بیش از 2 میلیگرم در لیتر میباشد موظف به درج عبارت " برای کودکان مناسب نمی باشد " بر لیبل محصولات می باشند.
خوشبختانه آبهای زیر زمینی کشور عزیزمان ایران همگی از مقادیر استاندارد از فلوراید ( بطور معمول کمتر از 1 میلیگرم در لیتر ) برخوردار می باشند که نه تنها در محدوده استاندارد بین المللی قرار دارد بلکه میزان نیاز مصرف کننده به پارامتر مذکور که نقش موثر در استحکام مینای دندان دارد را نیز بر طرف می سازد ، لذا به جرات می توان گفت که نه در ایران بلکه در هیچ کجای جهان با هدف نگهدارندگی و افزایش تاریخ مصرف آب اقدام به افزایش فلوراید به آن نمی گردد چراکه اساساُ نه تنها فلوراید چنین نقش و خاصیتی ندارد بلکه خود موجب بروز محدودیتها و نگرانیهایی در تولید محصولات میگردد ، لازم به ذکر است که برخی تصفیه خانه های شهری در سطح جهان که آب ورودی آنها عاری از فلوراید می باشد با هدف تامین فلوراید مورد نیاز کودکان در سنین رشد و استحکام مینای دندان و رشد اسکلتی آنان اقدام به افزایش فلوراید به جریان آب تصفیه شده در مقادیر استاندارد می نمایند و این در حالیست که انجام این امر نیز خود دارای مخالفانی می باشد و به همین سبب بسیاری از تصفیه خانه های جهان عملیات مذکور را نیز متوقف نموده اند .
4- یکی از متداول ترین نگرانیهای روزهای اخیر مردم در خصوص آبهای بسته بندی ، تابش نور خورشید به محصولاتی که در بیرون از فروشگاهها نگهداری میشوند می باشد که در این خصوص پیش از هر چیز لازم به توضیح است که نه تنها آبهای بسته بندی بلکه نگهداری هر یک از محصولات غذایی در مجاورت نور خورشید کار نادرست و غیر اصولی می باشد و این در حالیست که اکثر فروشگاههای مواد غذایی در سطح کشور به دلیل کمبود فضا و کثرت تعداد محصولات و کالاها ناگزیر به نگهداری برخی از محصولات همچون آبهای بسته بندی ، انواع نوشیدنی گازدار ، انواع اسنک ها ، انواع نانهای بسته بندی و ..... می باشند .
پیش از توضیح تخصصی در خصوص تابش نور خورشید به آبهای بسته بندی لازم به ذکر است که طی سالهای 80 الی 85 که فرهنگ مصرف آبهای بسته بندی از رشد قابل توجهی در کشور برخوردار نبود بازه زمانی سفارش و تخلیه آب های بسته بندی توسط مغازه داران از یک هفته تا ده روز بود این در حالیست که امروزه پس از گذشت حدود یک دهه از آن زمان ، سفارش و دریافت محصولات مذکور توسط صاحبان فروشگاهها به صورت روزانه و از طریق سیستمهای توزیع گرم انجام میگیرد و لذا نگهداری محصولات مذکور توسط فروشگاهها حداکثر یک یا دو روز بیشتر به طول نخواهد کشید و به هیچ عنوان تابش نور خورشید به محصولات موجب نگرانی و یا بروز مخاطرات برای مصرف کنندگان نخواهد بود ، ذکر این نکته ضروریست که اساساً نگرانیهایی از این نوع و یا مطالعات علمی انجام گرفته در این خصوص به هیچ عنوان مربوط به نگهداری محصولات در مجاورت نور خورشید در بازه زمانی یک یا دو روز یا هفته نمیباشد و کلیه مطالعات انجام گرفته و یا نگرانیها مختص به مجاورت محصولات و نور خورشید در زمانها طولانی از 1 ماه به بالا میباشد .
در بخش دیگری از توضیحات استناد میگردد به مطالعات و تحقیقات علمی که تاکنون در مجامع مختلف بر روی موضوع تابش آفتاب به آب های بسته بندی انجام گرفته است که از آن جمله می توان به تحقیقات انجام گرفته توسط M.Wegelin & S.Canonica و A.C. Alder & D.Marazucla بر روی تاثیر تابش آفتاب بر آبهای بسته بندی و تغییرات احتمالی در محتوی آنها و همچنین به تحقیقات J.Senthil & Dr.Ligy Philip و Xavier Dauchya & Cristina Bacha در همین راستا اشاره نمود.
بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی آبهای بسته بندی نگهداری شده در مجاورت نور آفتاب هیچگونه مهاجرت شیمیایی که منجر به مخاطره و یا تهدید سلامت مصرف کننده گردد ثبت نگردید و کلیه مقادیر حاصل از آنالیز ها مطابق با استانداردهای جهانی مربوطه بوده است ، ذکر این نکته ضروریست که محتمل ترین تغییر حاصل در آبهای بسته بندی که در مجاورت تابش اشعه آفتاب ( دراز مدت ) بوده اند تغییر خواص ارگانولپتیک ( بو یا طعم ) می باشد ، بدین مفهوم که مصرف کننده پس از باز نمودن درب بطری محصولی که هفته ها یا ماهها در مجاورت هوای گرم و نور مستقیم خورشید بوده است احساس بوی پلیمر یا پلاستیک می نماید که چنین امری بدلیل مجاورت آب با مواد مذکور و حضور مقادیر استاندارد از برخی پارامترهای آلی ناشی از تابش نور خورشید کاملا طبیعی می باشد.
همچنین ذکر این نکته ضروریست که بسیاری از تولید کنندگان آبهای بسته بندی در جهان با هدف جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید بر محصولات اقدام به استفاده از نایلون شرینکهای چاپ دار ( ( Printed Nylonدر بسته بندی محصولات نموده اند که البته استفاده از این نوع نایلون موجب جذابیت بصری محصولات نزد مصرف کنندگان نیز میگردد ، استفاده از نایلونهای چاپ دار در کشور نیز از مدتی پیش آغاز شده است و تعدادی از تولیدکنندگان محصولات خود را با استفاده از نایلونهای چاپ دار بسته بندی و عرضه می نمایند و به مرور زمان شاهد گسترش اینگونه بسته بندی خواهیم بود .
5- از دیگر اطلاعات نادرست در خصوص مصرف آبهای معدنی میتوان از ادعای بروز سنگ کلیه در افرادی که از آبهای معدنی استفاده مینمایند نام برد و بارها شنیده شده است که افراد یکدیگر را از مصرف آبهای معدنی به دلیل احتمال ابتلاء به سنگ کلیه منع می نمایند .
تاکنون در بسیاری از دانشگاههای پزشکی معتبر جهان مطالعات بسیاری در خصوص ارتباط بروز سنگ کلیه با مصرف آب حاوی املاح زیاد معدنی صورت گرفته است که نتایج مطالعات مذکور نشانگر این مطلب میباشند که ترکیب آب تاثیر چندانی بر بروز سنگ کلیه ندارد و آنچه که بیشتر بر این بیماری تاثیر گذار است مقدار مصرف آب است به عبارتی دیگر در کسانی که به اندازه ای آب مینوشند که حداقل 5/2 لیتر ادرار در 24 ساعت داشته باشند، میتوان امیدوار بود که کمتر به عارضه ی سنگ کلیه دچار شوند.
در مطالعات و تحقیقات انجام شده بر روی افراد در مناطقی که از رژیم آب سخت برخوردار بوده اند هیچ رابطه معنی داری میان مصرف آب سخت ( آب با املاح معدنی بالا ) و بروز سنگ کلیه یافت نشده است و جالب آنکه رابطه معنی داری میان عدم دریافت منیزم کافی از طریق آب و بروز سنگ کلیه حاصل شده است .
دکتر عباس بصیری ریاست مرکز پیشگیری از سنگ کلیه در گفتگویی گفت :« هنوز دلیل مشخصی برای ارجحیت یک مایع یا آب به آب یا مایع دیگر اثبات نشده ، مثل آب سنگین و آب سبک . درکشور ما آب سنگین یا فوق سنگین وجود دارد و در کشورهایی که آب های سبک و سنگین داشتند غلظت های مختلف را با یکدیگر مقایسه کردند و از مقایسۀ آب ها درنیافتند که در سنگ کلیه تاثیر داشته باشد.
پروفسور عباس بصیری در تحقیقات خود در نمونه گیری طبقه بندی شده چند مرحله ای 2310 بیمار سنگ کلیه که بیماری آنان در مراکز پرتونگاری در نقاط مختلف ایران در سالهای 2007 و 2008 تشخیص داده شده بودند مورد بررسی قرار دادند که در این میان 1775 بیمار ساکن مراکز 24 استان از کشور بودند . داده های مرتبط با هر منطقه از یک مرکز ثبت داده ها جمع آوری شد و ارتباط آن با بروز سنگ کلیه توسط مدل های متارگرسیون به دست آمد و از Stone Risk Index برای بررسی خطر سنگ سازی استفاده شد .
نهایتاً تحقیقات نشانگرعدم ارتباط بین بروز سنگ کلیه و میزان کلسیم بیکربنات و یا سختی آب بود و بر عکس میزان منیزیم آب یک رابطه معکوس غیر خطی نزدیک به معنادار با بروز بیماری در مراکز استانها داشت ، بدین مفهوم که بروز سنگ کلیه بطور معکوس با میزان منیزیم موجود در آب در ارتباط بود به عبارت دیگر کمبود منیزیم در آب موجب افزایش احتمال بروز سنگ کلیه میگردد .
رئیس مرکز پیشگیری از سنگ کلیه در گفتگویی در همین زمینه افزود :« غلظت منیزیم داخل آب می تواند یک عامل پیشگیری از بروز سنگ کلیه در افراد باشد و تا حدودی می توان به آن اعتماد کرد یعنی اگر غلظت منیزیم بالا باشد از بروز سنگ کلیه جلوگیری می کند این متخصص کلیه و مجاری ادراری در خصوص تاثیر منیزیم در جلوگیری از بروز سنگ کلیه تصریح کرد : ما در مطالعاتی که در ایران انجام دادیم وقتی مناطق مختلف و استان های مختلف را با هم مقایسه کردیم، ارتباطی میان غلظت منیزیم موجود در آب مصرفی یافتیم که بر اساس آن هرچقدر غلظت منیزیم بیشتر باشد از احتمال بروز این بیماری کاهش می یابد که این موضوع در دنیا تا حدودی ثابت شده است.
همچنین بسیاری از مراکز تحقیقاتی و یا علمی همچونKidney Health of Australia و University of Bonn in Germany نیز تاکید نموده اند که آب معدنی بر افراد مبتلا به سنگ کلیه تاثیر منفی در بر نداشته و از سوی دیگر مصرف نوشیدنی های کولا بدلیل حضور اسید فسفریک اثر منفی بر سنگ کلیه خواهد گذاشت .
6- از دیگر مواردی که هموطنان عزیز اطلاع دقیقی از آن در اختیار ندارند تاثیر املاح کلسیم و منیزیم محلول در آب بر عملکرد مطلوب قلب می باشد بگونه ای که مطالعات سالهای اخیر در دانشگاههای مختلف جهان نشانگر نقش حیاتی و مهم پارامترهایی چون کلسیم و منیزیم در عملکرد قلب انسان می باشد و کمبود این دو پارامتر در آب آشامیدنی می تواند منجر به بروز بیماری قلبی تحت عنوان Ischemic Heart Disease گردد ، بگونه ای که تحقیقات نشانگر آنند که در برخی مناطق با رژیم دریافت آب سبک ، 85% از مردم دچار عارضه قلبی میباشند .
همچنین سازمان بهداشت جهانی یکی از سر فصلهای مهم مطالعاتی خود را که نهایتاً به یکی از مستندات علمی تبدیل گردید به موضوع دو کاتیون کلسیم و منیزیم در آب مصرفی و نقش آنها بر سلامت افراد اختصاص داده است ( Calcium & Magnesium in DW )
در پایان شایسته است که مهمترین علت توصیه انجمن آبهای معدنی و آشامیدنی ایران به افراد در خصوص تغییر الگوی مصرف از آب شهری به آب بسته بندی جهت تکمیل اطلاعات خوانندگان ارائه گردد .
شاید هریک از ما در دوران زندگی خود حتی برای یکبار حضور چند ساعته و یا چند روزه ای را در مناطق کوهستانی و طبیعت بکر تجربه کرده باشیم و دراین حضور با یکی از اثرات شگفت انگیز آب و هوای چنین مناطقی برعملکرد بدن خود مواجه شده باشیم که همانا تجربه مکرر احساس گرسنگی و یا به عبارتی کوتاه شدن فواصل وعده های غذایی با یکدیگردراین مناطق میباشد و به تعبیری دیگر ، در چنین مناطقی مواجه با افزایش نرخ متابولیسم و یا سوخت و ساز سلولی در بدن خود میباشیم .
از آنجا که هر دو عامل آب و هوا (اکسیژن ) از الزامات فرآیند متابولیسم در بدن میباشند لذا هر قدر این دو عامل از کیفیت مطلوبتری برخوردار گردند عمل متابولیسم با راندمان بیشترو در نتیجه سوخت وساز سلولی با سرعت بیشتری انجام میگیرد ،بعبارتی دیگر مصرف آبی که پس از عبور از لایه های مختلف زمین حاوی انواع املاح معدنی در مقادیر مقبول و مطلوب شده است و بدون هیچگونه آلاینده ناشی از فعالیتهای انسانی و غیره از میان صخره های کوه جاری شده است عامل موثری در بهبود و افزایش سرعت سوخت و ساز در بدن میگردد.
با عنایت به توضیحات ارائه شده میتوان علت توصیه انجمن به مصرف آب بسته بندی را اینگونه شرح داد:
مسیر و مراحل طی شده توسط آب در دو حالت متفاوت یعنی ، آب موجود در شبکه توزیع شهری و آب بسته بندی شده در بطری عبارتند از :
آب شبکه توزیع شهری:
1.جمع آوری آبهای سطحی از مناطق مختلف و نهایتا تخلیه به رودخانه
2.نگهداری و ذخیره آب در پشت دیواره سد
3. انتقال آب به تصفیه خانه از طریق کانالهای روباز و خطوط انتقال سرپوشیده در فواصل طولانی
4.ورود آب به تصفیه خانه و حذف فیزیکی انواع آشغال و مواد زائد جامد در واحدهای آشغالگیری
5.افزودن مواد شیمیایی همچون ، کلرور فریک ، سولفات آلوم و آهک به آب
6.انجام عملیاتی چون ته نشینی ، زلال سازی و صاف سازی آب
7. افزایش کلر به آب و هدایت به مخازن بتنی و نگهداری آب
8.انتقال آب به ایستگاه پمپاژ و نهایتاً توزیع آب در شبکه
این در حالیست که شبکه توزیع شهری و اتصالات وتجهیزات زیر زمینی آن در کلانشهرها از قدمتی 40 تا 50 ساله برخوردار میباشند که این امر بمفهوم انواع فرسودگی ، پوسیدگی و نهایتاً نشت آب از شبکه به بیرون میباشد بگونه ای که بر اساس آخرین گزارش مسئولین در وزارت نیرو حدود 30 % از آب تصفیه شده بصورت نشت از شبکه توزیع خارج و به هدر میرود ، از طرفی در صورت بروز فشار منفی در شبکه بدلیل قطع جریان آب ناشی از خرابیها و یا صدمات احتمالی ، شانس ورود انواع آلاینده به جریان آب در شبکه افزایش خواهد داشت .
آب بسته بندی :
1.برداشت یا استحصال آب از چشمه یا چاه و انتقال به کارخانه.
2.تصفیه آب و هدایت آن بدرون بطری در کوتاهترین زمان ممکن.
بدون شک بررسی موارد فوق و مقایسه ای ساده خود گویای مزیت برجسته و شاخص آبهای بسته بندی نسبت به آب موجود در شبکه توزیع شهری میباشد که عبارتست از ، حفظ کیفیت ذاتی آب خارج شده از اعماق زمین و عدم تماس آن با محیط بیرون و یا با انواع مواد شیمیایی و در نتیجه اثر مطلوب آن در فرآیندهای حیاتی بدن انسان.
با عنایت به توضیح فوق ذکر این نکته ضروریست که انجمن آبهای معدنی و آشامیدنی ایران هرگز سلامت آب شبکه شهری را نفی ننموده است و همواره بر تلاش مدیران و پرسنل زحمتکش وزارت نیرو در راستا با تامین آب سالم برای شهروندان تاکید ورزیده است، آنچه که انجمن از آن به عنوان علت اصلی تلاش در جهت افزایش فرهنگ مصرف آب بسته بندی یاد مینماید دسترسی مصرف کنندگان به آبی بکر و بدور از هرگونه تماس با مواد شیمیایی و با حفظ کیفیت ذاتی آب سفره های زیر زمینی و همچنین برخوردار از طعمی گوارا و البته قابل حمل و استفاده در هر زمان و مکان میباشد.
منبع: فودکلینیک
افت تدریجی کیفیت آب موجود در شبکه شهری به دلائل مختلف از جمله فرسودگی سیستم توزیع بدلیل قدمت بالای 40 ساله آن در کلانشهرها و نشت قابل توجه و در نتیجه ریسک ورود آلودگی به جریان آب و همچنین افزایش تدریجی برخی پارامترهای نامطلوب همچون نیترات و فلزات سنگین به سبب برداشت بی رویه آب از منایع زیر زمینی و در نتیجه افزایش غلظت پارامترهای مذکور در آنها از یکسو ، و تغییر در نحوه و شیوه زندگی افراد (Life Style ) و صرف اوقات بیشتر در بیرون از منازل و نیاز به همراه داشتن آب و همچنین افزایش سطح آگاهی اقشار مختلف جامعه از اهمیت مصرف آب از سوی دیگر ، موجب افزایش مصرف آبهای بسته بندی و ارتقاء فرهنگ مصرف این محصولات طی سالهای اخیر شده است ، این در حالیست که به موازات چنین افزایشی شاهد بروز ابهامات و پرسشهای توام با نگرانی برخی مصرف کنندگان در خصوص برخی موضوعات کیفی مرتبط با محصولات مذکور بوده ایم که متاسفانه در برخی از موارد منشاء اکثر ابهامات ، انتشار برخی مطالب در فضای مجازی توسط افراد نا آگاه بوده است، مشابه آن چیزی که در خصوص سایر محصولات صنایع غذایی همچون سوسیس و کالباس طی ماههای اخیر اتفاق افتاده است.
با عنایت به توضیح فوق ، انجمن آبهای معدنی و آشامیدنی ایران بر اساس وظائف تشکلی خود بر آن شد تا با هدف افزایش آگاهی مصرف کنندگان و رفع ابهامات آنان نسبت به تهیه مقاله ای مفید و موثر اقدام نماید که بخش اول آن به شرح مختصری از بطریهای مورد استفاده در صنعت بسته بندی آب (PET) اختصاص یافته و نهایتاً در بخش دوم به ابهامات و نگرانیهای فوق الذکر پرداخته شده است.
بطریهای مورد استفاده در صنعت بسته بندی آب
پت یا PET نامی که اکثر افراد با شنیدن آن بی درنگ بطری آب های بسته بندی شده و یا سایر نوشیدنی ها را به یاد می آورند پلیمریست با نام کامل پلی اتیلن ترفتالئات یا Polyethylene Terephthalateمتعلق به گروه پلی استرها که خواص منحصر به فرد آن همچون شفافیت ، استحکام ، سبکی وزن ، و..... موجب کاربرد چشمگیر این پلیمر در صنایع مختلف از جمله تولید الیاف ، صنایع غذایی ، صنایع دارویی ، صنایع بهداشتی و ..... شده است.
PET اولین بار در سال 1940 در انگلستان توسط J. Rex Whinfield و James T. Dickson در حین تحقیقات بر روی فتالیک اسید کشف گردید که تا سه دهه در صنایع تولید الیاف مورد بهره برداری قرار گرفت و نهایتاً در سال 1970 میلادی دومین کاربرد پر اهمیت آن نیز که استفاده در صنایع بسته بندی آشامیدنی ها و نوشیدنیها می باشد توسط Nathaniel Wyeth ثبت گردید.
لازم به ذکر است ایمنی PET در تماس با مواد غذایی و یا محصولات دارویی حاصل مطالعات و تحقیقات متعدد و نهایتاً صدور مجوزهای قانونی توسط سازمانها و نهادهای معتبر جهان از جمله FDA ، EFSA و ....بوده است و لذا ایمنی پلیمر مذکور و عدم مخاطره بهداشتی در تماس با محتویات ، موجب استفاده روز افزون این پلیمر در صنایع مختلف از جمله صنایع دارویی نیز شده است.
ابهامات و نگرانیهای مردم در خصوص آبهای بسته بندی
1- خانم Sherly Crow یکی از هنرمندان عرصه موسیقی آمریکا در برنامه پر بیننده ای تحت عنوان Ellen Show در اکتبر سال 2006 میلادی حاضر و در خصوص تجربیات خود از بیماری سرطان سینه گفتگو و برخی توصیه های متخصص تغذیه خود در خصوص راههای پیشگیری از ابتلاء به سرطان سینه را به تماشاگران و طرفداران خود ارائه نمود که دو مورد از توصیه های وی عبارت بودند از:
الف- عدم مصرف آب درون بطریهایی که برای مدت طولانی در هوای گرم در خودرو یا وسیله نقلیه نگهداری شده اند
ب- عدم استفاده از آب های بسته بندی منجمد شده (یخ زده)
وی همچنین توصیه های فوق را که از متخصص تغذیه خود دریافت نموده بود در صفحه فیس بوک خود در اختیار هواداران هنری خود قرار داد و در نتیجه ، ادعای مذکور پس از مدت کوتاهی توسط هواداران وی در فضای مجازی در سراسر جهان منتشر گردید.
همچنین در سال 2007 میلادی ایمیل دیگری به روایت از پزشکی با هویت نامعلوم در فضای مجازی منتشر گردید که بر اساس آن مصرف آب بسته بندی شده ای که در هوای گرم در خودرو یا اتومبیل نگهداری شده است بدلیل نشت DEHA خطرناک اعلام شده بود.
همچنین مجدداً در سال 2009 مطلبی در خصوص اظهارات Sherly Crow و ابتلاء وی به سرطان سینه و ارتباط آن با حضور Dioxin در آب های بسته بندی در فضای مجازی منتشر شد و نهایتاً ایمیلها و مطالب مشابه پی در پی در زمانهای مختلف با موضوع مخاطرات آبهای بسته بندی همچون سرطانزایی آنها در فضای مجازی منتشر گردید که از آن جمله می توان از مطلب منتشر شده در فیس بوک در 4 می 2013 ، انتشار ایمیل در 22 آپریل 2007 توسط شخصی بنام M.Jori و ..... نام برد .
در پی انتشار چنین مطالبی در فضای مجازی بلافاصله بسیاری از مجامع علمی و تحقیقاتی و بسیاری از موسسات و سازمانهای مرتبط با موضوع ، مطالب مذکور را با مفاهیمی چون Urban Legend ، Rumors ، Rumors ، Urban Myth ، Hoax email و ...... معادل و البته فاقد هرگونه اعتبار علمی اعلام نمودند.
از جمله میتوان از Rolf Halden (Phd assistant Professor in the Department of Health science and center of water and health at the Jones Hopkins) به عنوان یکی از محققین بنام و شاغل در مرکز تحقیقات جان هاپکینز نام برد که به صراحت اعلام نمود ، اساساً دیوکسین ها در ساخت و تولید مواد اولیه بطریهای PET وجود ندارد و آنها ترکیبات کلرین داری هستند که تنها در دماهای بیش از 700 درجه سانتیگراد تشکیل می شوند و هیچ ارتباطی با فرآیند تولید PET ندارند ، لذا نامبرده خبر و مطلب مذکور را شایعه و دروغی محض و بی اساس تلقی نمود همچنین نامبرده در خصوص این مطلب که انجماد آبهای بسته بندی موجب نشت دیوکسینها به عنوان عوامل سرطانزا در آنها میگردد بر این مطلب تاکید نمود که صرف نظر از عدم حضور دیوکسین در مواد اولیه تولید بطری ، اساساً در فرآیند انجماد و یا دماهای نزدیک به انجماد واکنشهای شیمیایی متوقف میگردند و خطری تحت عنوان نشت مواد احتمالی وجود نخواهد داشت .
از دیگر تحقیقات انجام شده توسط Rolf Halden بررسی و مطالعه بر روی شایعه ای مبنی بر ابتلاء زنان به سرطان سینه بدلیل استفاده از آبهای بسته بندی و حضور ترکیبی بنام BPA در آنها بوده است که مطالعات و تحقیقات انجام شده حاکی از عدم حضور BPA در مواد اولیه تولید بطریها بوده است ، بدین مفهوم که اساساً Bisphenol- A در فرآیند تولید پلیمر PET وجود ندارد و اثبات چنین امری در آزمایشگاهی نه چندان پیشرفته نیز میسر می باشد ، و لذا نامبرده خبر حضور BPA در آبهای بسته بندی و سرطانزایی ناشی از مصرف این محصولات را نیز شایعه ای بی اساس ، بی محتوی و بی اهمیت تلقی نمود و اکنون عدم حضور BPA در بطریهای PET بر همه مراکز علمی جهان اثبات شده است.
2- حضور ترکیبی به نام DEHA در آب های بسته بندی به عنوان ماده ای سرطانزا شایعه دیگری بود که در فضای مجازی منتشر گردید که صرف نظر از اینکه در برخی نوشته ها به اشتباه از آن به عنوان دی اتیل هگزیل آمین یاد شده است ، کلیه موسسات تحقیقاتی و مطالعاتی و نهادهای علمی در جهان از جمله FDA ، National Toxicology Program ، American cancer society ، International Agency for Research on Cancer ، IBWA و .....هیچ ارتباطی میان DEHA یا دی اتیل هگزیل آدیپیت و بروز سرطان نیافتند و اساساً ترکیب مذکور در طبقه بندی سرطانزاها دسته بندی نشده است .
نهایتاً در June 2013 تحقیق کاملی توسط Swiss Federal Laboratories در خصوص مهاجرت ترکیبات مذکور از بطری به آب بر روی نمونه محصولات جمع آوری شده از کشورهای مختلف انجام شد که بر اساس آن مهاجرت ترکیب فوق الذکر از بطری به آب قابل صرف نظر و منتفی اعلام گردید ، این در حالیست که مطالعات مشابه دیگری توسط محققان مختلف بر روی موضوع حضور DEHA در آبهای بسته بندی انجام شد که از آن جمله میتوان از تحقیقات J.senthil Nathan و Dr.Ligy Philip نام برد که نتایج حاصل کاملا مشابه نتایج مطالعات قبلی و حاکی از عدم حضور ترکیب مذکور در محصولات بوده است .
3- در ماههای اخیر شاهد انتشار مطلبی در فضای مجازی با موضوع " افزایش فلوراید به آبهای بسته بندی در ایران با هدف افزایش تاریخ ماندگاری و مصرف " این محصولات بوده ایم !! بگونه ای که نگارنده مدعی شده است که تاریخ مصرف آبهای بسته بندی در همه جهان تنها یک هفته و در ایران به دلیل افزایش فلوراید به آب چندین هفته یا یک سال می باشد !!
متاسفانه نویسنده مطلب مذکور چنانچه تجربه سفر به سایر کشورهای جهان را نداشته است ، کمترین زحمت در خصوص بررسی تاریخ مصرف آبهای بسته بندی در سایر کشورهای جهان از طریق جستجو در اینترنت را نیز به خود نداده است و تنها به طرح ادعایی واهی و نادرست با استفاده از برداشت ذهنی خود اکتفا نموده است !!
در همین راستا متذکر میگردد در هیچیک از استاندرادهای بین المللی در سطح جهان تاریخ مصرف مشخصی برای آبهای بسته بندی مشخص و ثبت نشده است که علت این امر امکان نگهداری محصولات مذکور برای یکسال ؛ دو سال و حتی بیشتر مشروط به نگهداری مطلوب ، عدم باز شدن پلمب درب ، و البته کیفیت نهایی آب درون بطری می باشد و تاریخ مصرف یکسال که در حال حاضر در سطح جهان برای این محصولات استفاده میگردد کمترین زمان قابل مصرف است که توسط تولیدکنندگان رعایت میگردد ، لذا در ایران نیز همچون همه کشورهای جهان آبهای بسته بندی دارای تاریخ مصرف یکسال می باشند.
همچنین لازم به ذکر است که اساساُ در علم آب و تصفیه آب ماده ای تحت عنوان نگهدارنده و یا فرآیندی تحت عنوان نگهدارندگی آب وجود نداشته و آنچه که در تصفیه آبها به کار می رود تنها فرآیند ضدعفونی آب می باشد که برای این کار از ترکیباتی همچون ترکیبات کلردار ، تابش اشعه یو وی ، تزریق گاز ازن ، و .... استفاده میگردد ( روشهای مذکور حتی در تولید آبهای معدنی طبیعی نیز غیر مجاز می باشد و فقط باید از روشهای فیزیکی استفاده نمود ) و هیچیک از موارد مذکور به عنوان نگهدارنده تلقی نمیگردند و اساساُ استفاده از نگهدارنده ها در سایر رشته های صنایع غذایی همچون صنایع کنسرو رایج می باشد .
آنچه که در مقاله مذکور حاکی از بی اطلاعی و دانش کم نویسنده می باشد ادعای افزایش فلوراید به آبهای بسته بندی می باشد ، و این در حالیست که اساساُ حضور فلوراید در آبهای بسته بندی خود از محدودیتی جدی و قابل اهمیت برخوردار می باشد و چنانچه آبی حاوی مقادیر بیش از 2 میلیگیرم بر لیتر فلوراید باشد غیر قابل استفاده برای کودکان و شیرخواران می باشد که دلیل چنین منعی بروز عارضه فلوئوروزیس یا مخطط شدن دندانها و ناهنجاریهای اسکلتی به دلیل دریافت بیش از حد فلوراید می باشد و تولید کنندگانی که فلوراید محصولات آنها بیش از 2 میلیگرم در لیتر میباشد موظف به درج عبارت " برای کودکان مناسب نمی باشد " بر لیبل محصولات می باشند.
خوشبختانه آبهای زیر زمینی کشور عزیزمان ایران همگی از مقادیر استاندارد از فلوراید ( بطور معمول کمتر از 1 میلیگرم در لیتر ) برخوردار می باشند که نه تنها در محدوده استاندارد بین المللی قرار دارد بلکه میزان نیاز مصرف کننده به پارامتر مذکور که نقش موثر در استحکام مینای دندان دارد را نیز بر طرف می سازد ، لذا به جرات می توان گفت که نه در ایران بلکه در هیچ کجای جهان با هدف نگهدارندگی و افزایش تاریخ مصرف آب اقدام به افزایش فلوراید به آن نمی گردد چراکه اساساُ نه تنها فلوراید چنین نقش و خاصیتی ندارد بلکه خود موجب بروز محدودیتها و نگرانیهایی در تولید محصولات میگردد ، لازم به ذکر است که برخی تصفیه خانه های شهری در سطح جهان که آب ورودی آنها عاری از فلوراید می باشد با هدف تامین فلوراید مورد نیاز کودکان در سنین رشد و استحکام مینای دندان و رشد اسکلتی آنان اقدام به افزایش فلوراید به جریان آب تصفیه شده در مقادیر استاندارد می نمایند و این در حالیست که انجام این امر نیز خود دارای مخالفانی می باشد و به همین سبب بسیاری از تصفیه خانه های جهان عملیات مذکور را نیز متوقف نموده اند .
4- یکی از متداول ترین نگرانیهای روزهای اخیر مردم در خصوص آبهای بسته بندی ، تابش نور خورشید به محصولاتی که در بیرون از فروشگاهها نگهداری میشوند می باشد که در این خصوص پیش از هر چیز لازم به توضیح است که نه تنها آبهای بسته بندی بلکه نگهداری هر یک از محصولات غذایی در مجاورت نور خورشید کار نادرست و غیر اصولی می باشد و این در حالیست که اکثر فروشگاههای مواد غذایی در سطح کشور به دلیل کمبود فضا و کثرت تعداد محصولات و کالاها ناگزیر به نگهداری برخی از محصولات همچون آبهای بسته بندی ، انواع نوشیدنی گازدار ، انواع اسنک ها ، انواع نانهای بسته بندی و ..... می باشند .
پیش از توضیح تخصصی در خصوص تابش نور خورشید به آبهای بسته بندی لازم به ذکر است که طی سالهای 80 الی 85 که فرهنگ مصرف آبهای بسته بندی از رشد قابل توجهی در کشور برخوردار نبود بازه زمانی سفارش و تخلیه آب های بسته بندی توسط مغازه داران از یک هفته تا ده روز بود این در حالیست که امروزه پس از گذشت حدود یک دهه از آن زمان ، سفارش و دریافت محصولات مذکور توسط صاحبان فروشگاهها به صورت روزانه و از طریق سیستمهای توزیع گرم انجام میگیرد و لذا نگهداری محصولات مذکور توسط فروشگاهها حداکثر یک یا دو روز بیشتر به طول نخواهد کشید و به هیچ عنوان تابش نور خورشید به محصولات موجب نگرانی و یا بروز مخاطرات برای مصرف کنندگان نخواهد بود ، ذکر این نکته ضروریست که اساساً نگرانیهایی از این نوع و یا مطالعات علمی انجام گرفته در این خصوص به هیچ عنوان مربوط به نگهداری محصولات در مجاورت نور خورشید در بازه زمانی یک یا دو روز یا هفته نمیباشد و کلیه مطالعات انجام گرفته و یا نگرانیها مختص به مجاورت محصولات و نور خورشید در زمانها طولانی از 1 ماه به بالا میباشد .
در بخش دیگری از توضیحات استناد میگردد به مطالعات و تحقیقات علمی که تاکنون در مجامع مختلف بر روی موضوع تابش آفتاب به آب های بسته بندی انجام گرفته است که از آن جمله می توان به تحقیقات انجام گرفته توسط M.Wegelin & S.Canonica و A.C. Alder & D.Marazucla بر روی تاثیر تابش آفتاب بر آبهای بسته بندی و تغییرات احتمالی در محتوی آنها و همچنین به تحقیقات J.Senthil & Dr.Ligy Philip و Xavier Dauchya & Cristina Bacha در همین راستا اشاره نمود.
بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی آبهای بسته بندی نگهداری شده در مجاورت نور آفتاب هیچگونه مهاجرت شیمیایی که منجر به مخاطره و یا تهدید سلامت مصرف کننده گردد ثبت نگردید و کلیه مقادیر حاصل از آنالیز ها مطابق با استانداردهای جهانی مربوطه بوده است ، ذکر این نکته ضروریست که محتمل ترین تغییر حاصل در آبهای بسته بندی که در مجاورت تابش اشعه آفتاب ( دراز مدت ) بوده اند تغییر خواص ارگانولپتیک ( بو یا طعم ) می باشد ، بدین مفهوم که مصرف کننده پس از باز نمودن درب بطری محصولی که هفته ها یا ماهها در مجاورت هوای گرم و نور مستقیم خورشید بوده است احساس بوی پلیمر یا پلاستیک می نماید که چنین امری بدلیل مجاورت آب با مواد مذکور و حضور مقادیر استاندارد از برخی پارامترهای آلی ناشی از تابش نور خورشید کاملا طبیعی می باشد.
همچنین ذکر این نکته ضروریست که بسیاری از تولید کنندگان آبهای بسته بندی در جهان با هدف جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید بر محصولات اقدام به استفاده از نایلون شرینکهای چاپ دار ( ( Printed Nylonدر بسته بندی محصولات نموده اند که البته استفاده از این نوع نایلون موجب جذابیت بصری محصولات نزد مصرف کنندگان نیز میگردد ، استفاده از نایلونهای چاپ دار در کشور نیز از مدتی پیش آغاز شده است و تعدادی از تولیدکنندگان محصولات خود را با استفاده از نایلونهای چاپ دار بسته بندی و عرضه می نمایند و به مرور زمان شاهد گسترش اینگونه بسته بندی خواهیم بود .
5- از دیگر اطلاعات نادرست در خصوص مصرف آبهای معدنی میتوان از ادعای بروز سنگ کلیه در افرادی که از آبهای معدنی استفاده مینمایند نام برد و بارها شنیده شده است که افراد یکدیگر را از مصرف آبهای معدنی به دلیل احتمال ابتلاء به سنگ کلیه منع می نمایند .
تاکنون در بسیاری از دانشگاههای پزشکی معتبر جهان مطالعات بسیاری در خصوص ارتباط بروز سنگ کلیه با مصرف آب حاوی املاح زیاد معدنی صورت گرفته است که نتایج مطالعات مذکور نشانگر این مطلب میباشند که ترکیب آب تاثیر چندانی بر بروز سنگ کلیه ندارد و آنچه که بیشتر بر این بیماری تاثیر گذار است مقدار مصرف آب است به عبارتی دیگر در کسانی که به اندازه ای آب مینوشند که حداقل 5/2 لیتر ادرار در 24 ساعت داشته باشند، میتوان امیدوار بود که کمتر به عارضه ی سنگ کلیه دچار شوند.
در مطالعات و تحقیقات انجام شده بر روی افراد در مناطقی که از رژیم آب سخت برخوردار بوده اند هیچ رابطه معنی داری میان مصرف آب سخت ( آب با املاح معدنی بالا ) و بروز سنگ کلیه یافت نشده است و جالب آنکه رابطه معنی داری میان عدم دریافت منیزم کافی از طریق آب و بروز سنگ کلیه حاصل شده است .
دکتر عباس بصیری ریاست مرکز پیشگیری از سنگ کلیه در گفتگویی گفت :« هنوز دلیل مشخصی برای ارجحیت یک مایع یا آب به آب یا مایع دیگر اثبات نشده ، مثل آب سنگین و آب سبک . درکشور ما آب سنگین یا فوق سنگین وجود دارد و در کشورهایی که آب های سبک و سنگین داشتند غلظت های مختلف را با یکدیگر مقایسه کردند و از مقایسۀ آب ها درنیافتند که در سنگ کلیه تاثیر داشته باشد.
پروفسور عباس بصیری در تحقیقات خود در نمونه گیری طبقه بندی شده چند مرحله ای 2310 بیمار سنگ کلیه که بیماری آنان در مراکز پرتونگاری در نقاط مختلف ایران در سالهای 2007 و 2008 تشخیص داده شده بودند مورد بررسی قرار دادند که در این میان 1775 بیمار ساکن مراکز 24 استان از کشور بودند . داده های مرتبط با هر منطقه از یک مرکز ثبت داده ها جمع آوری شد و ارتباط آن با بروز سنگ کلیه توسط مدل های متارگرسیون به دست آمد و از Stone Risk Index برای بررسی خطر سنگ سازی استفاده شد .
نهایتاً تحقیقات نشانگرعدم ارتباط بین بروز سنگ کلیه و میزان کلسیم بیکربنات و یا سختی آب بود و بر عکس میزان منیزیم آب یک رابطه معکوس غیر خطی نزدیک به معنادار با بروز بیماری در مراکز استانها داشت ، بدین مفهوم که بروز سنگ کلیه بطور معکوس با میزان منیزیم موجود در آب در ارتباط بود به عبارت دیگر کمبود منیزیم در آب موجب افزایش احتمال بروز سنگ کلیه میگردد .
رئیس مرکز پیشگیری از سنگ کلیه در گفتگویی در همین زمینه افزود :« غلظت منیزیم داخل آب می تواند یک عامل پیشگیری از بروز سنگ کلیه در افراد باشد و تا حدودی می توان به آن اعتماد کرد یعنی اگر غلظت منیزیم بالا باشد از بروز سنگ کلیه جلوگیری می کند این متخصص کلیه و مجاری ادراری در خصوص تاثیر منیزیم در جلوگیری از بروز سنگ کلیه تصریح کرد : ما در مطالعاتی که در ایران انجام دادیم وقتی مناطق مختلف و استان های مختلف را با هم مقایسه کردیم، ارتباطی میان غلظت منیزیم موجود در آب مصرفی یافتیم که بر اساس آن هرچقدر غلظت منیزیم بیشتر باشد از احتمال بروز این بیماری کاهش می یابد که این موضوع در دنیا تا حدودی ثابت شده است.
همچنین بسیاری از مراکز تحقیقاتی و یا علمی همچونKidney Health of Australia و University of Bonn in Germany نیز تاکید نموده اند که آب معدنی بر افراد مبتلا به سنگ کلیه تاثیر منفی در بر نداشته و از سوی دیگر مصرف نوشیدنی های کولا بدلیل حضور اسید فسفریک اثر منفی بر سنگ کلیه خواهد گذاشت .
6- از دیگر مواردی که هموطنان عزیز اطلاع دقیقی از آن در اختیار ندارند تاثیر املاح کلسیم و منیزیم محلول در آب بر عملکرد مطلوب قلب می باشد بگونه ای که مطالعات سالهای اخیر در دانشگاههای مختلف جهان نشانگر نقش حیاتی و مهم پارامترهایی چون کلسیم و منیزیم در عملکرد قلب انسان می باشد و کمبود این دو پارامتر در آب آشامیدنی می تواند منجر به بروز بیماری قلبی تحت عنوان Ischemic Heart Disease گردد ، بگونه ای که تحقیقات نشانگر آنند که در برخی مناطق با رژیم دریافت آب سبک ، 85% از مردم دچار عارضه قلبی میباشند .
همچنین سازمان بهداشت جهانی یکی از سر فصلهای مهم مطالعاتی خود را که نهایتاً به یکی از مستندات علمی تبدیل گردید به موضوع دو کاتیون کلسیم و منیزیم در آب مصرفی و نقش آنها بر سلامت افراد اختصاص داده است ( Calcium & Magnesium in DW )
در پایان شایسته است که مهمترین علت توصیه انجمن آبهای معدنی و آشامیدنی ایران به افراد در خصوص تغییر الگوی مصرف از آب شهری به آب بسته بندی جهت تکمیل اطلاعات خوانندگان ارائه گردد .
شاید هریک از ما در دوران زندگی خود حتی برای یکبار حضور چند ساعته و یا چند روزه ای را در مناطق کوهستانی و طبیعت بکر تجربه کرده باشیم و دراین حضور با یکی از اثرات شگفت انگیز آب و هوای چنین مناطقی برعملکرد بدن خود مواجه شده باشیم که همانا تجربه مکرر احساس گرسنگی و یا به عبارتی کوتاه شدن فواصل وعده های غذایی با یکدیگردراین مناطق میباشد و به تعبیری دیگر ، در چنین مناطقی مواجه با افزایش نرخ متابولیسم و یا سوخت و ساز سلولی در بدن خود میباشیم .
از آنجا که هر دو عامل آب و هوا (اکسیژن ) از الزامات فرآیند متابولیسم در بدن میباشند لذا هر قدر این دو عامل از کیفیت مطلوبتری برخوردار گردند عمل متابولیسم با راندمان بیشترو در نتیجه سوخت وساز سلولی با سرعت بیشتری انجام میگیرد ،بعبارتی دیگر مصرف آبی که پس از عبور از لایه های مختلف زمین حاوی انواع املاح معدنی در مقادیر مقبول و مطلوب شده است و بدون هیچگونه آلاینده ناشی از فعالیتهای انسانی و غیره از میان صخره های کوه جاری شده است عامل موثری در بهبود و افزایش سرعت سوخت و ساز در بدن میگردد.
با عنایت به توضیحات ارائه شده میتوان علت توصیه انجمن به مصرف آب بسته بندی را اینگونه شرح داد:
مسیر و مراحل طی شده توسط آب در دو حالت متفاوت یعنی ، آب موجود در شبکه توزیع شهری و آب بسته بندی شده در بطری عبارتند از :
آب شبکه توزیع شهری:
1.جمع آوری آبهای سطحی از مناطق مختلف و نهایتا تخلیه به رودخانه
2.نگهداری و ذخیره آب در پشت دیواره سد
3. انتقال آب به تصفیه خانه از طریق کانالهای روباز و خطوط انتقال سرپوشیده در فواصل طولانی
4.ورود آب به تصفیه خانه و حذف فیزیکی انواع آشغال و مواد زائد جامد در واحدهای آشغالگیری
5.افزودن مواد شیمیایی همچون ، کلرور فریک ، سولفات آلوم و آهک به آب
6.انجام عملیاتی چون ته نشینی ، زلال سازی و صاف سازی آب
7. افزایش کلر به آب و هدایت به مخازن بتنی و نگهداری آب
8.انتقال آب به ایستگاه پمپاژ و نهایتاً توزیع آب در شبکه
این در حالیست که شبکه توزیع شهری و اتصالات وتجهیزات زیر زمینی آن در کلانشهرها از قدمتی 40 تا 50 ساله برخوردار میباشند که این امر بمفهوم انواع فرسودگی ، پوسیدگی و نهایتاً نشت آب از شبکه به بیرون میباشد بگونه ای که بر اساس آخرین گزارش مسئولین در وزارت نیرو حدود 30 % از آب تصفیه شده بصورت نشت از شبکه توزیع خارج و به هدر میرود ، از طرفی در صورت بروز فشار منفی در شبکه بدلیل قطع جریان آب ناشی از خرابیها و یا صدمات احتمالی ، شانس ورود انواع آلاینده به جریان آب در شبکه افزایش خواهد داشت .
آب بسته بندی :
1.برداشت یا استحصال آب از چشمه یا چاه و انتقال به کارخانه.
2.تصفیه آب و هدایت آن بدرون بطری در کوتاهترین زمان ممکن.
بدون شک بررسی موارد فوق و مقایسه ای ساده خود گویای مزیت برجسته و شاخص آبهای بسته بندی نسبت به آب موجود در شبکه توزیع شهری میباشد که عبارتست از ، حفظ کیفیت ذاتی آب خارج شده از اعماق زمین و عدم تماس آن با محیط بیرون و یا با انواع مواد شیمیایی و در نتیجه اثر مطلوب آن در فرآیندهای حیاتی بدن انسان.
با عنایت به توضیح فوق ذکر این نکته ضروریست که انجمن آبهای معدنی و آشامیدنی ایران هرگز سلامت آب شبکه شهری را نفی ننموده است و همواره بر تلاش مدیران و پرسنل زحمتکش وزارت نیرو در راستا با تامین آب سالم برای شهروندان تاکید ورزیده است، آنچه که انجمن از آن به عنوان علت اصلی تلاش در جهت افزایش فرهنگ مصرف آب بسته بندی یاد مینماید دسترسی مصرف کنندگان به آبی بکر و بدور از هرگونه تماس با مواد شیمیایی و با حفظ کیفیت ذاتی آب سفره های زیر زمینی و همچنین برخوردار از طعمی گوارا و البته قابل حمل و استفاده در هر زمان و مکان میباشد.
منبع: فودکلینیک
نظر شما