با تصویب مهمترین قانون حوزه کشاورزی یعنی طرح انتزاع وظایف از سایر وزارتخانه‌ها، ساختار جدیدی شکل می‌گیرد که با بازگشت امور پشتیبانی دام و الحاق بانک کشاورزی و صنایع تبدیلی باید به وعده‌های داده شده برای سیاستگذاری، تنظیم بازار و صادرات و واردات جامه عمل بپوشد.

*سیاستگذاری واردات،صادرات و تنظیم بازار

 به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، هفته گذشته مجلس طرحی را به تصویب رساند که به موجب آن سیاست‌گذاری، تجارت، صادرات، واردات و تنظیم بازار داخلی محصولات و کالاهای اساسی زراعی، باغی و گیاهان دارویی شامل گندم، برنج، جو، ذرت، پنبه‌‌وش، روغن و دانه‌های روغنی، چای، سیب‌زمینی، پیاز، حبوبات، سیب، پرتقال، خرما، کشمش، قند، شکر، کنجاله و همچنین محصولات دامی، طیور و آبزیان شامل شیر و فرآورده‌های لبنی، گوشت سفید، گوشت قرمز، تخم مرغ، و نیز پیله ابریشم از وزارت صنعت جدا و به وزارت جهاد کشاورزی ملحق شد.

*صنایع تبدیلی از وزارت صنعت جدا شد

 همچنین نمایندگان مجلس موافقت کردند که از این پس صنایع تبدیلی‌بلافصل با یک مرحله تبدیل در بخش کشاورزی توسط وزارت جهاد کشاورزی مدیریت شود که پیش از آن در وزارت صنعت مدیریت می‌شد، این صنایع تبدیلی شامل عمل‌آوری و حفاظت گوشت و محصولات گوشتی از فساد، عمل‌آوری و حفاظت آبزیان و محصولات حاصل از آبزیان از فساد، عمل‌آوری و حفاظت میوه و سبزیجات از فساد، روغن‌کشی، فرآورده‌های لبنی، تولید دانه‌های آسیاب شده، تولید نشاسته، تولید غذاهای آماده برای حیوانات، محصولات غذایی و صنایع تبدیلی مرتبط با انواع میوه، سبزی، صیفی و چای، تولید فرآورده‌ها گیاهان دارویی و انواع عرقیات و تولید کودهای آلی (غیرشیمیایی) است.

*شرکت پشتیبانی امور دام به وزارت جهاد برگشت

 نمایندگان مجلس همچنین  با 175 رای موافق، 5 رای مخالف و 10 رای ممتنع موافقت کردند شرکت پشتیبانی امور دام با تمام امکانات، اختیارات و وظایف خود از وزارت صنعت، معدن و تجارت منتزع و به وزارت جهاد کشاورزی ملحق شود.

شرکت پشتیبانی امور دام قبلا یکی از شرکت‌های تابعه وزارت جهاد بود و خدماتی در حمایت از تولید انجام می‌داد و خدمات این شرکت در تامین و عرضه گوشت و تعدیل قیمت محصولات پروتئینی و تامین نهاده بسیار موثر بود، دو سال پیش این شرکت به وزارت صنعت پیوست که طی این مدت خلاء آن در بخش تولید کاملا محسوس بود اما با تصویب طرح انتزاع این شرکت دوباره به وزارت جهاد برگشت.

*مدیرعامل بانک کشاورزی را وزارت جهاد پیشنهاد می‌کند

 مجلسی‌ها همچنین در طرح انتزاع ماده‌ای را به تصویب رساندند که مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره بانک کشاورزی که پیش از این توسط وزیر اقتصاد عزل و نصب می‌شد، از این به بعد توسط وزیر جهاد پیشنهاد شود اما حکم آن را وزیر اقتصاد صادر می‌کند.

*پراکندگی وظایف بخش کشاورزی در گذشته

 طی سالهای گذشته مسئولیت‌ تولید محصولات کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی و بخش‌های بازار، بازاریابی، واردات، صادرات و صنایع تبدیلی آن در وزارت بازرگانی سابق یا وزارت صنعت، معدن و تجارت فعلی مدیریت می‌شد و همواره نارضایتی از نوسان قیمت‌های محصولات کشاورزی وجود داشته است. نوساناتی که نتیجه آن از دفن محصولات کشاورزی در مزارع به دلیل قیمت اندک تا قیمت‌های نجومی آن در بازار متغیر بوده است.

از سوی دیگر واردات‌‌های بی‌رویه زمان برداشت که همواره با انتقاد تولید کنندگان داخلی همراه بوده و یا عدم واردات به موقع نهاده و خوراک دام که افزایش سرسام‌آوری محصولات پروتئینی را دامن زده است را همه را شاهد بوده‌اند.

طرح انتزاع که تجمیع وظایف بخش کشاورزی از سایر وزارتخانه‌ها را دنبال می‌کند از زمان مجلس هشتم در دستورکار مجلس بود و اواخر این مجلس هشتم یک فوریت این طرح به تصویب رسید، عمر این مجلس برای بررسی کفاف نداد و با شروع به کار مجلس نهم دوباره این طرح مطرح شد و طرح دو فوریت آن نیز به تصویب رسید. کمیته مشترکی متشکل از 8 عضو کمیسیون کشاورزی، 8 عضو کمیسیون صنایع و 8 عضو کمیسیون اجتماعی مجلس این طرح را بررسی کردند و در نهایت در صحن به تصویب رسید.

*مدیریت زنجیره تولید در یک وزارتخانه واحد

 موافقان این طرح معتقدند تولید یک زنجیره است و تمام حلقه‌های آن که منجر به تولید نهایی می‌شود تا زمان رسیدن به دست مصرف کننده باید توسط یک بخش مدیریت شود و در صورتی که هر کدام از این حلقه‌ها دچار مشکل شود در تولید محصول تاثیر منفی خواهد گذاشت.

به اعتقاد این گروه اگر نهاده ضروری کشاورزان تامین نشود، قیمت محصول در بازار کم یا نوسان داشته باشد، واردات ‌های غیر ضرور داشته باشیم و یا صنایع تبدیلی ناکافی یا پراکنش مناسب نداشته باشد تولید آسیب پذیرخواهد بود.

همچنین اگر با اعمال اهرم‌‌های تعرفه‌ای یا واردات و صادرات مناسب بازار خوبی برای محصولات کشاورزی ایجاد نکنیم، کشاورزان انگیزه‌ای برای تولید در سال آینده نخواهد داشت.

*منحنی تار عنکبوتی با انتزاع از بین می‌رود

 طی سالهای گذشته ثابت شده است منحنی عرضه و تقاضا در کشورما "تار عنکبوتی" است، یعنی یک سال که تولید محصولی مناسب است قیمت در بازار پایین می‌شود و سال آینده کشاورز به دلیل قیمت پایین نمی‌کارد و با عرضه کم قیمت بالا می‌رود و این چرخه همواره تکرار می‌شود تا منحنی تار عنکبوتی شکل گیرد. در این شرایط ریسک تولید بسیار بالاست یعنی قیمت سال آینده مشخص می‌کند که کشاورز  سود می‌برد یا زیان.موافقان طرح می‌گویند در صورتی که قیمت با بازاریابی،‌واردات و صادرات مناسب تنظیم شود چنین اتفاقی نمی‌افتد.

طی سالهای گذشته همواره اختلاف در آمارهای دو وزارتخانه جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید و وزارت صنعت به عنوان متولی مصرف وجودداشته است.

بر اساس وزارتخانه متولی تولید،  سالانه کشور حدود 500 هزار تن واردات برنج نیاز دارد اما متولی مصرف کننده می‌گوید  بیش از یک میلیون تن برنج باید وارد شود و کارشناسان بهتر می‌دانند در صورتی که این میزان مازاد باشد چه بر سر تولید داخل می‌اورد. همچنانکه واردات بی‌رویه شکر در سال 85 باعث شد در سالهای بعد سطح زیر کشت محصولات نیشکر و چغندر قند کشور به شدت کاهش یابد و کارخانه‌های تولید قند کشور با حداقل ظرفیت کار کنند.

*طرح انتزاع باعث رشد صادرات غیر نفتی می‌شود

 رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی کشور معتقد است: طرح انتزاع می تواند برای رشد اقتصادی، توسعه صادرات غیر نفتی و توسعه اشتغال پایدار بسیار مفید و راهگشا باشد، و موجب توسعه مبادلات بازرگانی شود.

رهنمایی می‌گوید: با اجرای طرح انتزاع توجه به استانداردهای محصولات جهانی و رقابت‌های بین المللی  بیشتر می‌شود و می‌تواند از واردات کالاهای غیر ضروری و کالاهایی که قابلیت ساخت در کشور را دارند جلوگیری کرده و تولید ملی را احیا کند.

*طرح انتزاع بازار ایران را به جهانی شدن سوق می‌دهد

 رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی کشور معتقد است: با تصویب طرح انتزاع بسیاری از دغدغه های بخش کشاورزی مانند اصلاح نظام تعرفه های گمرکی کالاهای کشاورزی ،تنظیم بازار داخلی برای محصولات و کالاهای تولیدی و مصرفی و فرآورده های کشاورزی و دامی ، عضویت در سازمان تجارت جهانی WTO، تنظیم سیاستها و راهبردها و نظارت بر صنایع تبدیل و تکمیلی مرتبط با بخش کشاورزی و غیره برطرف می‌شود.

*شفاف شدن پاسخگویی دو وزارتخانه

 علی محمد بزرگواری دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس نیز معتقد است حداقل پاسخگویی دو وزارتخانه شفاف‌تر می‌شود به گفته وی، وزرای دو وزارتخانه جهاد کشاورزی و صنعت و معدن به جای پاسخگویی به مشکلات فقط توپ را در زمین یکدیگر می‌اندازند.

یونس اسدی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس می‌گوید:با تصویب طرح انتزاع پیشرفت‌های مهمی را در این بخش شاهد خواهیم بود، انرژی‌هایی که قبلا به دلیل پراکندگی وظایف به هدر می‌رفت در خدمت مدیریت زنجیره تولید خواهد بود.

به گفته اسدی صنایع تبدیلی کشاورزی جدا از خود این بخش نیست و با مدیریت آن توسط متولی تولید هماهنگی بین بخش تولید و صنایع تبدیلی و فراوری آن ایجاد می‌شود.

به هر حال طرح انتزاع که الان به قانون تبدیل شده با تمام فراز و فرودهایش به تصویب رسید، طبق قانون مجلس در مدت سه ماه آیین‌نامه اجرای این قانون را باید اعلام کند تا بعد از تایید و ابلاغ از سوی شورای نگهبان اجرا شود.

به گفته کارشناسان این قانون نقطه عطفی در بخش کشاورزی کشور می‌تواند باشد که باید منتظر دستاوردهای تصویب این قانون باشیم.