دولت به طور قطع، قبل از انتخابات مجلس یارانه‏ ها را حذف نخواهد کرد.

یارانه ها پرداخت شد تا قیمت ها واقعی شود، صرفه جویی در مصرف انجام شود و در نهایت کارگاه ها هم به سمت بهره وری بیشتر و مکانیزه شدن بروند. اما در عمل هیچ کدام از این موارد رخ نداد و حتی اوضاع بهم ریخته تر هم شد. تا جایی که کارگاه های کوچک تعطیل شدند، صرفه جویی رخ نداد و تورم 45 درصد و رشد اقتصادی منفی 6.8 درصدی نصیب اقتصاد کشور شد. حالا هم با توجه به تاخیر در پرداخت یارانه های نقدی به حساب سرپرست های خانوار، گمانه زنی های مبنی بر قطع آرام آرام این قانون زده می شود. در مورد یارانه ها با محمدرضا مرتضوی، رییس انجمن آردسازان ایران و رییس هیات مدیره کانون انجمن های صنایع غذایی گفتگو کردیم.

*امسال آخرین سال اجرای قانون هدفمندی یارانه هاست. آیا دولت، یارانه های را قطع می کند؟

بطور معمول اگر دولت قصد اجرای تصمیماتی مثل قطع یارانه‏ های نقدی را داشته باشد، پیش از اقدام به انجام هرکاری، این تصمیم را با افکار عمومی در میان می‏گذارد. خبر تک نرخی کردن بنزین، پیش از اجرا در رسانه ‏ها مطرح شده بود، هرچند اعمال قیمت آزاد، در همان شبی که این تصمیم اجرایی شد، اطلاع‏رسانی شد و آن هم به دلیل جلوگیری از ازدحام مردم در پمپ بنزین‏ها بود. به نظر من قطع یارانه ‏های نقدی از  دولت بعید است. آنچه که در بحث یارانه ‏های نقدی مطرح است، مصوبات مجلس در مورد میزان درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه ‏ها و محل این هزینه‏ هاست و تا جایی که من می‏دانم، دولت تصمیمی برای قطع یارانه‏ ها بطور کامل ندارد.

*دولت باید فکری به حال درآمدهایش بکند. بخشی از این کسب درآمد را به دریافت مالیات ها مربوط می دانند. آیا دولت می تواند از محل مالیات ها، به مردم یارانه بدهد؟

محل تامین بودجه هدفمندی یارانه‏ ها، درآمدهای مالیاتی نیست که تصور کنیم با تلاش ‏های سازمان مالیاتی برای افزایش درآمدهای دولت، در پرداخت یارانه‏ ها تغییری رخ می‏دهد. ردیف تامین مبالغ لازم برای  واریز نقدی یارانه‏ ها به حساب مردم، از محل تغییر قیمت سوخت و هدفمند کردن قیمت سوخت در نظر گرفته شده و ارتباطی به ردیف مالیات‏ ها ندارد. فرض کنیم که تحریم‏ ها را بردارند و پول‏ های بلوکه شده ایران در بانک‏های خارجی آزاد شود، باز هم دولت اجازه استفاده از آن پول را به عنوان بودجه ‏ای برای واریز نقدی یارانه‏ ها ندارد. قانون چنین اجازه‏ ای را به دولت نمی ‏دهد چون محل تامین بودجه یارانه‏ های نقدی، جای دیگری است. بدون قضاوت در این‏باره که آیا محل تامین مبالغ واریز نقدی درست هست یا نه، می ‏گویم که دولت باید در واریز یارانه‏ ها، از ردیفی که در قانون در نظر گرفته شده یعنی همان درآمد ناشی از واقعی کردن قیمت سوخت مثل برق و گاز استفاده کند و این دو ردیف باید با هم بخواند. شاید یکی از دلایل افزایش قیمت بنزین در ماه گذشته، بهبود درآمد دولت از محل هدفمند شدن قیمت سوخت باشد و من فکر می‏کنم، با توجه به اصلاحی که در قیمت بنزین صورت گرفته، در ماه‏ های آتی، مردم شاهد تاخیر در پرداخت یارانه‏ ها نباشند.

*دولت می خواهد پر درآمد ها را از دریافت یارانه حذف کند. کاری که البته باید از ابتدا اجرا می شد. آیا دولت یازدهم می تواند این اقدام را انجام دهد؟

مسئله دیگر در بحث هدفمندی یارانه‏ ها، پروژه‏ای است که دولت برای شناسایی و حذف اقشار پر درآمد کلید زده و این پروژه، طبق قانون و نه سلیقه دولت در جریان است. براساس مصوبه مجلس دولت موظف به شناسایی اقشار پردرآمد و حذف آنان از ردیف گیرندگان وجه نقد یارانه است و این موضوعی است که دولت روی آن کار می‏کند تا قدرت تمیز اقشار کم درآمد از پردرآمد را پیدا کند. بطور قطع، دولت بعد از رسیدن به این تشخیص، یارانه پردرآمدها را قطع خواهد کرد و این اقدام نه براساس سلیقه دولت بلکه براساس تکلیفی است که قانون بر دوشش گذاشته است.

*آیا افزایش میزان یارانه نقدی برای اقشار کم درآمد هم مطرح است؟

واقعیت این است که هر چقدر بدون بالابردن زمینه ‏های اشتغال و تولید، پول به مردم بدهید و نقدینگی به جامعه تزریق کنید، به تورم دامن زده ‏اید. هر رقمی که به یارانه ‏ها اضافه کنیم، به تورم دامن زده‏ایم و خود این مبلغ، خودش را از بین می‏برد. افزایش یارانه‏ های نقدی نباید در دستور کار دولت قرار بگیرد. دولت باید برای کاهش قیمت‏ ها، کاهش نرخ تورم و تک رقمی کردن آن، و افزایش درآمد مردم از محل ایجاد فرصت‏ های شغلی تلاش کند. تیم اقتصادی دولت باید رسیدن به این اهداف را سرلوحه کار قرار دهد. دولت فعلی نباید اشتباه دولت قبلی را تکرار کند و یارانه نقدی را افزایش دهد. این کار کمکی به اقتصاد کشور نمی‏ کند و باعث افزایش تورم و دامن زدن به تنبلی و بیکاری در جامعه خواهد شد. زمانی که طرح هدفمند کردن یارانه‏ ها مطرح شد، اقتصاددانان پیش بینی می‏ کردند و می‏ گفتند که یارانه نقدی، خودش، خودش را می‏ خورد. این جمله به این معناست که وقتی شما هر ماه، 70 میلیون 50هزارتومان، به جامعه پول تزریق کنی درحالیکه عرضه و تولید محدود است، و کشور در حالت تحریم است، این پول خودش، اثر مثبتش را خنثی می‏کند. همین 50 هزارتومانی که راه نجات مردم از فقر تشخیص داده شد، باعث شد تورم در کشور به 40 درصد برسد. این یارانه نقدی نه تنها کمکی به مردم نکرد، بلکه باعث فقیر شدن آنان هم شد. اگر دولت این رقم را به صد هزار تومان برساند، مردم بازهم فقیرتر خواهند شد به این دلیل که به موازات افزایش یارانه، نرخ رشد هزینه ‏ها هم افزایش پیدا می‏کند. اگر میانگین هزینه‏های یک خانواده سه نفره را یک میلیون و پانصد هزارتومان در نظر بگیریم و تورم 40درصدی داشته باشیم، 600 هزارتومان هزینه‏های خانواده را افزایش دادیم درحالیکه 150 هزار تومان پول به آن دادیم.

*در این زمینه چه پیشنهادی می توان به دولت ارائه داد؟

پیشنهاد من به دولت این است که یارانه ‏ها را افزایش ندهد و منابع مالی که از محل هدفمندی یارانه‏ ها بدست می‏آورد را برای بهبود اشتغال، تولید و بالا بردن کیفیت تحصیل و درجه بهداشت جامعه به مصرف برساند. تزریق نقدینگی و دادن پول دست مردم، اقتصاد و جامعه را فقیر و فقیرتر می‏کند. همان زمان که هدفمند شدن یارانه‏ ها مطرح شد، اقتصاددانان معتقد بودند که منابع حاصل از هدفمند شدن یارانه حامل‏ های انرژی را اگر صرف اشتغال کنیم، و در بخش ‏های مختلف تولیدی به شیوه‏ ای درست سرمایه ‏گذاری کنیم، در سال 500 هزار شغل ایجاد خواهد شد. در همان زمان اقتصاددانان می‏ گفتند اگر هرماه،70 میلیون 50 هزارتومان را به اقتصاد کشور تزریق کنید، فقر را توسعه دادید و دلیل آن هم مشخص است. دولت با پولی که به مردم می‏ دهد، مردم را فقیرتر می‏ کند و هرچقدر این روند، ادامه داشته باشد و مبلغ یارانه افزایش پیدا کند، همه منابع مالی کشور برای بهبود اوضاع اقتصادی را از دست خواهیم داد و مجبوریم کمیته امداد 70میلیونی دایر کنیم.

*چه زمانی، حذف کامل یارانه ها رخ خواهد داد؟

دولت به طور قطع، قبل از انتخابات مجلس یارانه‏ ها را حذف نخواهد کرد چون این کار، مورد بهره‏ برداری نیروهای سیاسی قرار خواهد گرفت. به نظر من زمانی حذف کامل یارانه‏ ها انجام خواهد شد که مردم کشور ما، به این حقیقت برسند که پخش پول و گرفتن نقدینگی از دولت، کمکی به اقتصاد خانواده نمی‏کند. زمانی که مردم این فهم را پیدا کنند، دولت می ‏تواند یارانه را قطع کند اما تا زمانی که مردم فکر می‏کنند با گرفتن این پول سعادتمند و تواناتر می‏ شوند، هیچ وقت شاهد حذف یارانه‏ ها نخواهیم بود. وقتی مردم به این نتیجه برسند که راه تعالی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور، ایجاد فرصت‏های شغلی و تثبیت ارزش پول ملی است، یارانه‏ ها از اقتصاد ایران حذف خواهد شد. اگر این سه فاکتور، یعنی تولید، تثبیت ارزش پول و افزایش درآمد برای مردم را در اقتصاد در نظر بگیریم، نیازی به پرداخت یارانه نخواهیم داشت. درحال حاضر وقت قطع یارانه‏ها نیست، چون هنوز چنین فهمی در مردم شکل نگرفته. وقتی دولت از مردم می‏ خواهد داوطلبانه از دریافت یارانه صرفه ‏نظر کنند و استقبالی از سوی مردم برای انصراف نمی‏ بینیم، به این معناست که سیاست‏ های پوپولیستی گذشته، هنوز اثرات مخربش را روی اقتصاد ایران حفظ کرده است. مردم باید روزی به کمک رسانه ‏ها، به رشدی برسند که بدانند نیازی به یارانه گرفتن از دولت نیست و باید از دولت، شغل، بهداشت رایگان، تحصیل رایگان و تثبیت نرخ رشد اقتصادی را بخواهند. دولت باید در درآمد ناخالص ملی کارنامه واضحی داشته باشد. درآمد ناخالص ملی در سه سال آخر دولت دکتر احمدی ‏نژاد کاهش پیدا کرد و به عبارتی علاوه بر اینکه مثبت نشد، منفی هم شد. ما باید به نقطه ‏ای برسیم که در برنامه‏ های اقتصادی تعریف کردیم. اگر نرخ رشد اقتصادی به شش تا هفت درصد برسد، با اتکا به موتورهای پیشروانه اقتصاد، مثل توریسم، نفت و گاز، زراعت و بهبود آبیاری، توسعه صنایع دستی و صنایع پایین دستی در پتروشیمی‏، می‏ توانیم به توسعه پایدار برسیم.

*بنابراین دولت باید چه کار کند؟

دولت باید به سمت و سوی هزینه کردن درآمدهای محدود در این زمینه ‏ها برود نه افزایش یارانه ‏ها. با این روش ما توسعه فقر را کنترل کردیم اما با یارانه دادن فقر، بیشتری خواهیم داشت. بعضی دولت‏ ها فقر را با پرداخت یارانه توسعه دادند تا رای بخرند و این بر مبنای نظریه‏ های علمی اقتصاد نیست. در اقتصاد نظریه ‏هایی داریم که برمبنای عدالت اجتماعی است و ما هم طرفدار عدالت اجتماعی هستیم. در این نظریه‏ ها آنچه عدالت اجتماعی را سبب می‏ شود، اشتغال، توسعه پایدار و استفاده حداکثری از منابع پیشرو در اقتصاد، جمع کردن یارانه، اعانه و هر نوع کوپن و ایجاد اقتصادی پویا و فعال بر مبنای رشد است. بهره ‏برداری از منابع، بهبود شرایط تولید، حکمرانی خوب، محترم شمردن حقوق اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مردم و گسترش بهداشت و درمان رایگان در کشور، زمینه ‏هایی است که دولت باید منابعش را در آن سرمایه‏ گذاری کند تا اقتصاد کشور به توسعه برسد. هیچ اقتصادی در دنیا نداریم که به حساب مردم پول بریزد. این راه بدترین راه برای زدودن فقر و بهترین راه برای تقسیم فقر است. رشد تولید و درآمد ناخالص ملی باید سرلوحه کار دولت باشد. نباید به کشوری تبدیل شویم که هویدا نخست وزیر دوران پهلوی به آن معتقد بود. او می‏ گفت نفت داریم، می‏ فروشیم و پولش را می‏ خوریم. ما نباید به این رویه رفتار کنیم. نباید اشتباه کشورهای عربی و شیوخ منطقه، و حکومت شاه را در این حکومت تکرار کنیم. تمام سرمایه‏ های ما و پس اندازهای ملی کشور که به نسل آینده هم تعلق دارد را باید، در راه توسعه زیرساخت‏ ها هزینه کنیم.

زینب کوهیار

منبع:صدای اقتصاد