رامین امینی زارع- دانشجوی دکتری وکارشناس خبره نظام بانکی

بنابر تعریف سازمان ملل در سال ۱۹۸۶، امنیت غذایی را دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن یک جسم سالم می‌داند. طبق این تعریف موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت غذا سه عنصر اصلی می‌باشند.
امنیت غذایی و ایمنی غذا از واژه هایی مهم و کاربردی است که امروزه در اسناد توسعه ای به آن پرداخته شده‌است و از سوی مسوولان به کار گرفته می‌شود. امنیت غذایی به دسترسی همه افراد یک جامعه، در تمام ادوارعمر به غذای کافی و سالم برای داشتن زندگی سالم و فعال گفته می‌شود و در آمد خانوار از عوامل مهم در تامین امنیت غذایی در یک نظام اجتماعی می‌باشد. عامل مهم دیگر در تامین امنیت غذایی جامعه، ذائقه و دانش تغذیه‌ای خانوادهها در نحوه تخصیص بودجه برای تهیه بهترین نوع غذای در دسترس و چگونگی تقسیم غذا در خانواده می‌باشد. امنیت غدایی زمانی تامین می‌شود که سرانه سبد غذایی خانواده به صورت صحیح انتخاب و تهیه شود، برای افراد خانواده کافی و به صورت صحیح طبخ شود تا عناصر و مواد غذایی سالم و صحیح به سلولها و اندام‌های بدن برسد. برای تامین امنیت غذایی در یک کشور و نظام اجتماعی باید سازمان‌ها و نهادها با هم همکاری داشته باشند و با هماهنگی یک سازمان متولی امنیت غذایی، بر تولید یا واردات مواد و محصولات غذایی، آموزش و تبلیغ و آگاهی دادن به جامعه و سیاست گذاریهای کلان اقتصادی نقش ایفا کنند. سازمان متولی امنیت غذایی باید نسبت به نوع مواد غذایی، میزان و قیمت آنها همیشه مطلع باشد و بررسی کند که همه مردم از نظر فیزیکی به این غذا دسترسی داشته باشند و درآمدشان به قدری باشد که بتوانند این غذا را بخرند و این سازمان در صورت بروز بحران باید زنگ خطر را به صدا در آورد و اندازه گیری این امنیت را بر عهده بگیرد.

شیوه نگاه بانک جهانی به امنیت غذایی
بانک جهانی امنیت غذایی را «دسترسی همه مردم در تمام اوقات، به غذای کافی برای داشتن یک زندگی سالم» تعریف می‌کند که این تعریف در کنفرانس رم مورد نیز مورد تاکید همگان قرار گرفته شده‌است. سه عنصر «موجود بودن غذا»، «دسترسی به غذا» و «پایداری در دریافت غذا» محورهای اصلی این تعریف می‌باشند که «موجود بودن غذا» شامل میزان مواد غذایی در مرزهای ملی از طریق تولید داخلی و واردات مواد غذایی می‌باشد و مفهوم «دسترسی به غذا» نیز دسترسی فیزیکی و اقتصادی به منابع، جهت تامین اقلام غذایی مورد نیاز جامعه و «پایداری در دریافت غذا»، ثبات و پایداری دریافت ارزش‌های غذایی مورد نیاز جامعه می‌باشد. افزایش جمعیت و رشد اقتصادی کشورهای در حال پیشرفت به رشد تقاضای برای غذا چه از لحاظ کمی و چه از لحاظ کیفی منجر خواهد شد. یعنی اینکه تقاضای جهانی از لحاظ مقدار و ماهیت دچار تغییرات عمده خواهد شد.

چشم انداز آینده وضرورت نگرش اعتدالی
علاوه برآنچه دربخش آخرمقاله آمده است وپیش بینی اخیر ناسارادرموردآینده می گوید؛فائو طی گزارشی اعلام کرد که برای تامین غذای جمعیت ۹ میلیارد نفری جهان در سال ۲۰۵۰، باید دو برابر میزان کنونی تولید کرد و برای رسیدن به این هدف باید موانعی مانند محدودیت زمین‏های کشاورزی، کمبود آب، قیمت بالای انرژی، افت سرمایه گذاری در زمینه تحقیقات کشاورزی و افزایش ضایعات غذایی را در نظر داشت. سازمان فائو با توجه به چشم انداز امنیت غذایی قرن ۲۱ جهان مربوط به کمبود مواد غذایی، تولید مواد غذایی را در قرن حاضر با مشکلاتی پیش بینی نموده‌است. از این رو رقابت بر سر زمین‏های کشاورزی و منابع آب، قیمت بالای انرژی و تغییرات آب و هوایی همگی نشان می‌دهد که باید با منابع کمتر، غذای بیشتری برای مردم سرتاسر جهان تولید شود. رشد پایدار در بخش کشاورزی، عاملی حیاتی برای تغذیه جهان در دهه ‏های آتی است.

توسعه سرمایه گذاری در کشاورزی اعتدالی و بانک تخصصی کشاورزان
رهایی از گرسنگی حق اساسی مردم است. گرسنگی حرمت انسان را خدشه دار می‌سازد و مانعی در راه پیشرفت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعه‌است. سرمایه گذاری در کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. با سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و حمایت و توسعه آموزش و بهداشت در جامعه می‌توان به امنیت غذایی در جامعه کمک کرد تا همه دنیا از آن سودمند خواهند شد. سازمان فائو برای ارتقاء امنیت غذایی با کشورهای جهان همکاری نزدیک دارد. در ایران گرچه وضعیت امنیت غذایی خوب است اما در سطح بسیاری از کشورهای دیگر دنیا این گونه نیست. سازمان فائو از از سال ۱۹۶۴ میلادی با همکاری بنگاه‌های مالی دولتی و خصوصی به کشورهای عضو یاری رسانده‌است و برنامه‌های بسیاری در سرمایه گذاری در کشاورزی و توسعه بخش روستایی به اجرا گذاشته‌است. فائو در ایران نیز بیش از ده‌ها پروژه در زمینه‌های گوناگون مانند امنیت زیستی، تغذیه، سلامت و کیفیت غذا، اقتصاد و آمار، آبیاری و ذخائر آبی، ماهیگیری و آبزیان و همچنین تولیدات و بهداشت دام، با هدف بالا بردن سطح تغذیه ارتقاء تولیدات کشاورزی، بهبود زندگی جمعیت روستایی و توانمندسازی به انجام رسانده‌است. این پروژه‌ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم در خدمت دستیابی به امنیت غذایی در ایران بوده‌است. هدف برخی پروژه‌ها تدوین چارچوبی برای توسعه پایدار کشاورزی و کمک به کشورهای عضو اکو از جمله ایران، جهت طراحی برنامه منطقه‌ای برای امنیت غذایی بوده‌است و از طریق این پروژه‌ها کمک‌های اضطراری، به نیازهای اضطراری کشورها در زمان بحران‌هایی چون زلزله، سیل، خشکسالی و آنفلوآنزای مرغی، پاسخ داده شده‌است را فراهم می‌آورد. درکشورمابانک تخصصی کشاورزی ایران مطمئن ترین محمل برای جذب سرمایه هاییست که امنیت غذایی مردم برای آنان اهمیت دارد.

تغییرات اقلیمی غیراعتدالی و امنیت غذایی
پس ازرخداد سیل پاکستان و آتش سوزی‌های فراگیر و مخرب روسیه و بلایای طبیعی مشابه دیگری در آمریکا و اروپا، انتظار می‌رود زمین آبستن پیامدهای بالقوه دیگری از نمایش آثار سوء تغییرات اقلیمی باشد و دنیا شاهد سوگیری آشکار تغییرات اقلیمی به سمت ایجاد الگوهای آب و هوایی متفاوتی است که بر اساس آن دیگر نه تنها کشاورزان بلکه همه مردم به آن مبتلا هستند. کارشناسان در همایش هفته جهانی آب WWW در استکهلم نیز با اتفاق نظر موضوعات مهمی همچون خشکسالی در روسیه و سیل در پاکستان را بخشی از یک روند جهانی از الگوهای غیرقابل پیش بینی آب و هوایی و بویژه بارندگی می‌دانند که مساله امنیت غذایی جهان را هدف تهدید قرار داده‌است. خانم سونیتا نارین، مدیرمرکز علوم و محیط زیست هند درخصوص مسائل منطقه‌ای و جهانی آب می‌گوید: «ما هم اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که طی آن در حال روبه رو شدن با آب بیشتر، روزهای بارانی بیشتر و البته وضعیتی ناپایدار و تغییرپذیرتر هستیم، به طوری که چنین جایگاهی به مفهوم روبه رو شدن با خشکسالی‌های بیشتر و در نتیجه سیل‌های ویرانگری است که نمونه روشن آن پیش روی ماست.»

آب، شاه بیت قصیده امنیت غذایی
طبق گزارش منتشر شده موسسه بین المللی مدیریت آب(IWMI)، موضوع آب و هوای غیرقابل پیش بینی نیازمند سرمایه گذاری‌های کلان در ارائه متنوعی از گزینه‌های ذخیره آب است تا جامعه جهانی بتواند از این رهگذر برای مقابله با چنین وضعیت‌های نامعلوم و بلاتکلیفی مهیا باشد. هم اکنون میلیون‌ها کشاورز در جوامع وابسته به کشاورزی تغذیه شونده با آب در وضعیت ریسک و مخاطره ناشی از کاهش و دسترسی پذیری نامنظم و غیرقابل پیش بینی این منبع حیات به سر می‌برند. این وضعیت هشداردهنده درخصوص پس آیندهای تغییرات آب و هوایی نامنظم و غیرقابل پیش بینی و آمار قابل توجه جمعیت تولیدکنندگان غذای جهان که در معرض تهدید جدی آن هستند در جایگاهی است که به اذعان کارشناسان جهانی نگاه تازه و جدیت افزون تری را در جهت توجه و اتخاذ رویکردهای مدیریت آب می‌طلبد. حدود ۶۶ درصد از کل زمین‌های کشاورزی محصولات زراعی در آسیا آبیاری نمی‌شوند و این در حالی است که در آفریقا رقمی معادل ۹۴ درصد از کل زراعتها تحت تغذیه با بارندگی هستند و با توجه به همین آمار و ارقام، کارشناسان برآورد می‌کنند حدود ۵۰۰ میلیون نفر در آفریقا و هندوستان از شیوه‌های اصلاحی مدیریت آب کشاورزی منتفع خواهند شد.

پیشنهاد برای رهایی از مشکل نا امنی غذایی
شاید اولین و مهم‌ترین کار برای تامین امنیت غذایی تقویت پرداختن به مولفه حیاتی سلامت و امنیت غذایی است. این موضوع باید یک اتاق فکر از خبرگان، متخصصین و دست اندر کاران تغذیه، کشاورزی، اقتصاد، متولیان آموزش و فرهنگ‌سازی و سایر مسوولین ذیربط رابه وجودآورد .کشاورزی ارگانیک یکی از روش‌های تولید غذای سالم است و تولید غذای کافی و سالم برای آحاد جامعه از اهداف بخش کشاورزی است. این روش به حفظ تعادل اکولوژیک و تقویت فرآیندهای بیولوژیک کمک می‌کند. استفاده زیاد از کود و سم شیمیایی نگرانی‌هایی را درباره از بین رفتن گونه‌های حیات وحش و زیستگاه‌های طبیعی، مصرف منابع تجدیدناپذیر محیط، بیماری‌های ناشی از باقی ماندن سموم در مواد غذایی، افزایش آگاهی عمومی درباره مصرف محصولات ارگانیک و جهت‌گیری مجدد کشاورزی به سوی نیازهای مردم موجب افزایش سطح اراضی تحت مدیریت ارگانیک در جهان شده‌است. باید کشاورزی کشور از معیشتی به اقتصادی تبدیل شود. رسیدن به رتبه برتر در حوزه علم و فن آوری از اهداف برنامه پنجم توسعه‌است تبدیل کشاورزی معیشتی به اقتصادی و تامین امنیت غذایی در منطقه راه را برای رسیدن به این هدف مهم هموار می‌کند و در واقع تامین امنیت غذایی شاه کلید امنیت سیاسی و اقتصادی است. با برنامه ریزی و توجه به این نامگذاری باید از تمام ظرفیت‌ها واستعدادهای موجود در بخش کشاورزی استفاده شود تا تحول بزرگی در بخش کشاورزی بوجود آید.

استراتژی حقوقی ملی وبین المللی حاکم بر برنامه امنیت غذا و تغذیه

هماهنگی بین بخشی وبین المللی
تجربه‌ها نشان داده‌است که توان مدیریت در سطح استان عامل تضمین کننده در اجرای موفق سیاست‌های ملی می‌باشد و خود زمینه ایجاد جایگاه بین المللی را فراهم می کند و از آنجا که مسئله تامین غذا از مقوله‌های فرابخشی بوده اغلب ارگان‌ها و وزارتخانه‌ها به نوعی با آن یا معلول‌های پس از آن سر و کار دارند، لذا بدون ایجاد هماهنگی و همگرایی در سیاستها اجرای برنامه‌های مرتبط با امنیت غذا میسر نخواهد بود.

جلب مشارکت مردم لازمه رویکرد اعتدالی
بدیهی است در هر برنامه ریزی دولتی یک سمت آن به طرف مردم و حفظ منافع آنها خواهد بود و الزاماً برنامه‌هایی موفق تر هستند که نقش مردم را در تمام سیکل برنامه ریزی تا اجرا منظور نموده باشند خصوصاً اگر اجرا برنامه مترادف با تغییر رفتار جامعه باشد.

ایجاد دسترسی به غذا
با توجه به اینکه دسترسی به غذا از دو بعد اقتصادی و فیزیکی مطرح است، لذا اشتغال‌زایی، افزایش درآمد خانوار، در دسترس قرار دادن مواد غذایی مورد نیاز از طریق کشت و زرع و یا فرآیندهای دیگر، ایجاد دسترسی فرهنگی به غذا به معنای در دسترس قرار دادن غذاهای با ارزش سنتی و متناسب با فرهنگ مردم از راهکارهای موثر ایجاد دسترسی به غذا بوده و طبیعتاً فرابخشی خواهد بود.

بحث، تحلیل ونتیجه گیری
اینک که این سطوررا می نویسم، چند استان در معرض هجوم بی رحمانه ریزگردها هستندواین ناخوانده میهمانان دست وپنجه برگلوی کودکانمان که چه فرق می کند ترک، عرب، لر یا کرد و فارس و لک باشند نهاده است، میزان آب های زیرزمینی به شدت افت کرده تغییرات اقلیمی سبعانه اقلیم شکننده کشورم را آماج تارومار قرارداده اند دریاچه ارومیه نگین آذربایجان پاره تن ما به بالاترین حدشوری رسیده است گوزن‌های زرد دریاچه ارومیه را هم خشکسالی از جزیره «اشک» فراری داد وضعیت تالاب های دیگر که موهبت خدابود وبشرقدرش راندانست ازهامون تا دریاچه هاوتالاب های داخلی همه چونان نام پریشان ،پریشتان اند!بماندکه میهن من وشما معمولا ثلث بارندگی جهان رادرکنارسه برابرتبخیروتعرق میانگین جهانی دارد و از اینروی با افزایش فرسایش خاک روبروست چه؛برای هرسانتی مترمکعب از خاک خوب زراعی ۳۰۰ سال زمان لازم است درهمین افکار بودم که آخرین گزارش ناسا به این شرح منتشرشده بودبه یادم آمد وای کاش که اشتباه بود:

۳۰ سال خشکسالی پیش روی
چندی است گزارشی از طرف ناسا درباره شرایط جوی زمین در ۳۰سال آینده منتشر شده که باعث نگرانی بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای خاورمیانه شده است.
در این گزارش آمده است که به دلیل شرایط لایه اوزن و همچنین انحراف زمین به میزان یک‌میلیونم‌درصد از مسیر چرخشی خود به دور خورشید ۴۵ کشور جهان دچار خشکسالی شدید شده و در صورت عدم ذخیره منابع آبی دچار بحران در تولید کشاورزی و همچنین دامداری خود می‌شوند؛ اما نکته قابل‌توجه در این گزارش رتبه چهارم ایران در فهرست ۴۵ کشور در معرض خطر است.
به گزارش سایت ناسا، ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه بیشتر در معرض خطر قرار دارند. گزارشی درباره آغاز یک دوره ۳۰ سال خشکسالی در اردیبهشت امسال منتشر شده بود که گزارش جدید، نکات حیرت‌آور جدیدی در معرض توجه کارشناسان محیط‌زیست قرار داد. در ادامه این گزارش بر ادامه گسترش بیابان‌ها در کشورهای خشک تاکید شده است.
حدود ۸۰درصد از مساحت کشور ایران زیر پوشش بیابان است و همین موضوع باعث نگرانی بیشتر درباره گزارش جدید ناسا می‌شود. در این گزارش تاکید شده است: در حالی که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۴۵ تقاضای مصرف آب شیرین در خاورمیانه ۶۰‌درصد افزایش یابد، اما طبق مطالعات انجام‌شده منابع آب شیرین خاورمیانه تا سال ۲۰۵۰ حتی به رقمی ۱۰‌درصد کمتر از میزان کنونی خواهد رسید.
در این گزارش دلیل کاهش محسوس منابع آب خاورمیانه به‌ویژه کاهش منابع آب شیرین دو رودخانه مهم دجله و فرات، سوءمدیریت، افزایش تقاضا برای استفاده از منابع زیرزمینی آب و نیز خشکسالی کم سابقه سال ۲۰۰۷ در خاورمیانه عنوان شده است.
براساس این گزارش در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ مجموع آب شیرین ذخیره شده دو رودخانه دجله و فرات بیش از ۱۱۴ کیلومتر مکعب کاهش داشته است که این رقم کاهش پس از هندوستان دومین کاهش بزرگ منابع آب شیرین در جهان محسوب می‌شود. در این گزارش آمده علت ۶۰‌درصد از دست‌دادن این منابع آب شیرین دو رودخانه دجله و فرات حفر بیش از هزار چاه عمیق در عراق بوده است و ۲۰‌درصد علت آن نیز خشکسالی سال ۲۰۰۷ در منطقه خاورمیانه و کاهش نزولات آسمانی (برف) و خشک‌شدن خاک بوده است؛ اما این داستان شامل ایران هم می‌شود. ایران در سال‌های اخیر به دلیل سوءمدیریت در حفظ منابع آبی خود و همچنین زیرساخت‌های هدایت منابع آبی زیرزمینی نتوانسته فکری به حال خشکسالی پیش‌بینی شده انجام دهد.

چه باید کرد یا چه می شود کرد؟
۱.اول اینکه رییس جمهورمحترم کار را به کاردان بسپرد.(خیرالکلام ماقل ودل)
شد آن كه اهل نظر بر كناره مي‌رفتند
۲.درعرصه کشاورزی می طلبد ؛تفکر علمی،آکادمیک با تجربه اجرایی تلفیق گردد.
۳.برنامه جامعی برای حفظ محیط زیست،منابع طبیعی به عنوان بستر حیات در نظرگرفته وتدوین واجراگردد.
۴.پس از اطمینان از حفظ منابع طبیعی ومراتع وجنگل های کشور که حکم ریه سرزمین مارادارند نوبت کشاورزی است

کدام کشاورزی؟!
بدیهی است مرادکشاورزی دانش بنیان است وگرنه کشاورزی نادرست که آب گرانقیمت وخاک زرگون را برای تولید پایین ترین سطح عملکرد جهانی هدر می دهد؟
برای کشاورزیی که حتی توصیه کشت بهنگام ومدیریت زمان که برایش سهل وبی هزینه است را نمی پذیرد وبا خاکورزی نامناسب فرسایش راچندین برابر می نماید ودر آخر؛ مجموعه ای اگرنگویم جرثومه ای از باقیمانده خطرناک ترین سمومی که بیش تراز ۴۰ سال است در کشورهای توسعه یافته ممنوع است را به عنوان غذابه خورد من وشما می دهد؟وبسیاری از هم میهنان ما که همچون برادر وخواهر ما گرامیند را دراین شرایط اسفبار دارویی روانه مراکز کنسر وشیمی درمانی ومهار سرطان می نماید؟
و یا کشاورزی درستی که مبتنی براصول حفاظت محیط زیست ومنابع طبیعی وسرانجام تولید غذای ایمن است؟
چه کسی این غذارا می تواند تولیدکند؟مهندس یاآشنای به کشاورزی که همسوبا مهندس منابع طبیعی ومحیط زیست فعالیت می کند.
مقایسه میزان عملکرد محصولات کشاورزی در کشور ما باکشورهای مشابه حکایت تامل انگیزی است،بماند که مصرف سرانه شیر به شدت به دلیل عدم توانایی خانوار درخرید محصولات لبنی افت کرده است وای کاش نباشدکه کشور با نسلی با استخوان های پوک وبی دندان قدم به سده ۱۴خورشیدی گزارد!
راهبرد و راهکار:

رعایت الزامات حقوق بین الملل دربسط تعاملات بین المللی
یکی ازتجربه های بسیارموفق مربوط به همکاری موثرکشورمان برقراری واستمرارارتباط با نهادهای فرامرزی می باشدکه اشاره ای کوتاه به بخشی ازآن می تواند مفید باشد:

اتحادیه اعتبارات روستایی وکشاورزی آسیاواقیانوسیه
این اتحایه ازسال ۱۹۷۴تاسیس گردیده ودارای ۶۰ عضواز۲۳ کشورجهان است ازایران بانک کشاورزی تنها عضواین اتحادیه مهم بین المللی است که تلاش آگاهانه ای داشته ؛ازآن جمله می توان به عضویت بانک درکمیته اجرایی اتحادیه آپراکا درسال۱۹۹۷ودونوبت میزبانی جلسات این کمیته طی سال های۲۰۰۴و۲۰۱۱ وهمچنین برگرزاری دوره های ارزیابی کارشناس اشاره کرد.
این بانک موفق توانسته است منشاء تجارب استانداردی درزمینه های متنوعی ازمراودات جهانی ازجمله همکاری با دفترعمران ملل متحد دررعایت الزامات زیست محیطی درپیوند بااعتبارات بخش تخصصی ونیزترسیم زنجیره ارزش طلای سرخ ایران یعنی زعفران باشد ،امیدوارم این اقدامات بنیادین وآگاهانه که محصول اذهان جوان،پویاواندیشمندایرانی است ؛ سرمشق بخش های تخصصی مشابه بوده وساعت ها کارکارشناسی وپیگیری های هوشمندانه آن موردتوجه بیشترقرارگیرد.
بحث دیگرحمایت از شرکت های تعاونی تولید محصولات کشاورزی فعلی وتوسعه شهرک های جدید تولیدی با یکپارچه سازی اراضی بامطالعات تطبیقی باکشورهای موفق دراین زمینه است.
پیشنهاد مدون دولت درقالب لایحه ای به مجلس برای جلوگیری از خرد شدن اراضی درپی نظام سنتی ارث درخانوار روستایی درتکمیل مباحث ارزشمندی که درمجلس محترم انجام گردید.

تقویت سرمایه گذاری در بخش کشاورزی؛چگونه؟
با تقویت نهاد تامین کننده مالی بخش کشاورزی که به عنوان تخصصی ترین بانک کشوررسالت عظیم حمایت از سرمایه گذاری را دراین بخش مهجور برعهده دارداین مهم تاحدزیادی مقدورخواهدبود.
بانک کشاورزی بایداین امکان راداشته باشد که منابع دولتی وسپرده های مردمی بیشتری راهمزمان با اختیارات بیشتر درکف داشته باشد،مدیران عالی واستانی آن باید به صورت ساختاری صرفا از اصول بانکداری ،اقتصادی وفنی کشور خط مشی بگیرند،ازدیگرسوبدیهی است نظام گیری تمام عیار یک بانک باید همسو وهمگام با کلیددار خزانه کشور،بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی ودارایی باشد.
دربازار رقابتی بانکی کشور با هدایت دولت یازدهم، اولویت امور بانکی هرآنچه به کشاورزی و غذا مربوط است بااستراتژی این بانک باشد تادرعمل بانکی توانمند ترکه پیشینه ۸۰ سال تجربه موفق بانکی رادارد با اجرای (Core banking) درحمایت از بخش کشاورزی بتواند بیشترازپیش بدرخشد.
بی شک برترین سرمایه هربانک سرمایه انسانی آن است وفعالان نظام بانکی ومرتبطین بخش کشاورزی نیز این موضوع بسیار مهم وحیاتی راتایید می نمایند که همواره به سبب گزینش سختگیرانه درآزمون های ورودی این بانک تخصصی ونیزدوره های آموزشی زبانزدآن،این بانک همیشه ودرطول ۸دهه حیات خویش، مجموعه ای از برترین آگاهان بخش اقتصادی وفنی کشوررادرخویش داشته است لکن اقتضا می نماید اینک به سان پدری باکفایت وبا تمرکز قدر سرمایه انسانی خودرا بیشتربداند واز احوال آنان که در گوشه ای مهجور ولی توانمند و صادق به فعالیت بی ریاوخاموش درجهت اعتلاء نام این مجموعه خوشنام مشغولند، بیشترجویا گردد ودرسپردن کارهای مهم به آنان دریغ نورزد وازوجودپله برای نردبان ارتقاء شغلی آنان اطمینان یابد ؛چه آنکه به گفته حافظ شیرین سخن، دعای گوشه نشینان قضابگرداند.
سخن آخر اینکه کارشناسان ومتخصصان بخش کشاورزی ونیز منتظرند تا رویکرد دولت جناب آقای دکترروحانی را دراین عرصه درفراخوانی و به کارگیری متخصصین بخش کشاورزی درعرصه تخصصی ونیز سرمایه گذاری وتامین مالی این بخش ببینند وهرآنچه از بضاعت علمی وتجربه دارند در طبق اخلاص گذاشته به مردم عرضه نمایند.