محدودیت صادرات آفتابگردان و کلزا توسط روسیه برای کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا کشورهایی مانند تاجیکستان و قرقیزستان را که از توانایی لازم برای تولید روغن خوراکی برخوردار نیستند، با مشکل مواجه خواهد کرد.

 پیشتر مقامات روسیه تصمیم خود را برای تعیین سهمیه صادرات روغن آفتابگردان اعلام کردند. بر همین اساس ضمن اینکه سهمیه های صادراتی محدود می شود عوارض صادراتی روغن آفتابگردان نیز به ۳۱۳ دلار افزایش می یابد.

بر اساس آمار رسمی، تاجیکستان در سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۲۳ هزار تن روغن نباتی به ارزش ۱۴۸ میلیون دلار وارد کرده که ۹۰ هزار و ۶۰۰ تن آن از روسیه بوده است.

کارشناسان تقاضای سالانه تاجیکستان به روغن خوراکی  را بین ۱۵۵ تا ۱۶۰ هزار تن تخمین می زنند. بر اساس گزارش آژانس آمار تاجیکستان، در سال ۲۰۲۱ تنها ۲۳.۴ هزار تن روغن نباتی در این جمهوری تولید شده است.

به گزارش آسیاپلاس، بختیار سلطانوف یک کارشناس مسوول کشاورزی، در پاسخ به این سوال که «آیا تاجیکستان می تواند روغن نباتی خود را تامین کند؟» گفت:«ظرفیت وجود دارد، اما به زمان و سرمایه گذاری نیاز است.»

وزارت کشاورزی اعلام کرد که در تاجیکستان طی سال جاری در زمینی به مساحت ۱۸۶ هزار هکتار پنبه و در ۲۹ هزار هکتار دانه های روغنی کشت شده است. با این حال میزان بسیار کمی آفتابگردان در تاجیکستان کشت می شود.

به گفته سلطانوف، کشت آفتابگردان در تاجیکستان به دلیل عوامل اقلیمی، مزایای اقتصادی مورد انتظار را ندارد و به دلیل آب و هوای خشک، عملکرد آن پایین است. علاوه بر این، محتوای روغن آفتابگردان در هر هکتار در این کشور حدود ۲۵ درصد می باشد در صورتی که در روسیه بیش از ۴۵ است .

همچنین متوسط هزینه عملکرد این محصول در تاجیکستان بسیار بالاست.

در اراضی دیم تاجیکستان کنجد، زاگیر (کتان دانه روغنی) و گلرنگ کشت می شود که عملکرد تولید روغن آنها بسیار پایین ارزیابی شده است .

علت کمبود روغن در تاجیکستان چیست؟
برای تولید روغن در تاجیکستان، گیاهان روغنی و چربی نیاز است که در این جمهوری بسیار کم است. در همین حال، برخی از شرکت های روسیه پیشنهاد می کنند روغن را به صورت عمده با قیمت ۹۵ روبل در هر لیتر از آنها خریداری کنند. در تاجیکستان قیمت یک لیتر روغن امروز به طور متوسط ۱۸۰ روبل ( حدود ۸۰ هزار تومان) است. قیمت یک تن روغن آفتابگردان در روسیه ۹۷۴ دلار است.

قیمت روغن در تاجیکستان دائما در حال افزایش است، در آگوست ۲۰۲۱ می توانستید یک بطری  ۵ لیتری  را با ۸۰ سامانی خریداری کنید، اکنون حداقل ۱۳۰ سامانی قیمت دارد.

کمبود احتمالی روغن نباتی و افزایش قیمت آن از یک سو کشاورزان را به افزایش تولید دانه های روغنی ترغیب می کند و از سوی دیگر باعث افزایش قاچاق این ماده خوراکی شده است. رسانه های قرقیزستان اخیراً از توقیف یک محموله روغن نباتی قاچاق به تاجیکستان خبر دادند.

منبع:ایرنا