بانک مرکزی با راه اندازی بازار ارز تجاری (توافقی) درصدد تک نرخی کردن ارز برآمده است؛ طبق سیاست جدید ارزی بانک مرکزی، بناست تمام معاملات ارزی صادرکنندگان نیما و اشخاص و شرکت ها به نرخ توافقی در بازار ارز تجاری انجام شود.
گرچه حرکت به سمت ارز تک نرخی و انتقال مرجعیت معاملات و تععین نرخ ارز در بازار به سمت یک بازار رسمی و شفاف همواره آرزوی کارشناسان بوده است، اما در عین حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که این سیاست باید با ملاحظاتی اجرا شود.
یکی از نگرانی‌ها، تأثیر تغییر نرخ ارز بر واردات کالاهای اساسی و مواد اولیه است. با اینکه تأمین ارز ترجیحی کالاهای اساسی طبق بودجه ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده است، اما در کوتاه‌مدت ممکن است هزینه‌های تولید افزایش یابد و به کند شدن روند نزولی تورم منجر شود.
البته سیاسگذاران معتقدند تخصیص معادل ۱۲ میلیارد دلار ارز ترجیحی با نرخ ۳۷۵۰۰ تومان در بودجه ۱۴۰۱، شوک تورمی سیاست جدید را خنثی خواهد کرد که البته در این باره هم باید درباره نحوه تخصیص این ارز در سال آینده شفاف‌سازی شود.
برخی کارشناسان نیز تأکید دارند که سیاست‌های بانک مرکزی در کنار عملکرد بازار ارز توافقی می‌تواند به بهبود تجارت کشور و رونق تولید داخلی منجر شود. به گفته آنها، حرکت به سمت تک‌نرخی شدن ارز، با کاهش تقاضای مازاد و ایجاد شفافیت در نظام ارزی، ضرورت اجتناب‌ناپذیری است که به بهبود اقتصاد کشور کمک خواهد کرد.
اجرای سیاست جدید بانک مرکزی نشان‌دهنده رویکردی به‌روز شده در مدیریت بازار ارز است و به شرط آنکه برای تبعات آن از قبل تدبیر شده باشد، می‌تواند به ثبات اقتصادی و شفافیت در نظام ارزی منجر شود.
با این حال، موفقیت این سیاست نیازمند نظارت دقیق و اجرای تدریجی آن با در نظر گرفتن معیشت مردم و شرایط تحریمی کشور است. در صورت اجرای صحیح، این اقدام می‌تواند بازار ارز را در مسیر تعادلی قرار دهد و به کاهش نوسانات غیرمنتظره منجر شود.
* فردا بازار ارز تجاری کاملاً اجرایی می شود
طبق اعلام بانک مرکزی، فردا دوشنبه ۲۶ آذرماه آخرین مهلت صادرکنندگان برای حضور در بازار توفقی ارز است؛ بانک مرکزی قبلاً تأکیدکرده بود که ۲۶ آذر بازار ارزتجاری (توافقی) بصورت کامل اجرایی می شود.
بنابراین همه معاملات توافقی بین واردکنندگان و صادرکنندگانی که پیش از این تحت عنوان روش واگذاری ارز حاصل از صادرات به غیر انجام می‌شد، از ۲۶ آذرماه سال جاری در سامانه معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران انجام می‌شود.
آنطور که معاون ارزی بانک مرکزی گفته بنیان این بازار بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شده و الگوریتم کشف قیمت آن مشخص و با استاندارد بین‌المللی است و از طریق فرآیند مچینگ کشف قیمت را انجام می‌دهد.
بنابراین هر روز، بر اساس میانگین موزون قیمت معاملات، قیمت نهایی و پایانی کشف می‌شود که مبنای معاملات روز بعد خواهد بود.
به گزارش تسنیم، محمد آرام معاون ارزی بانک مرکزی قبلا درباره وضعیت قیمت گذاری در معاملات بازار تجاری گفته بود: قیمت در سامانه ارز تجاری می‌تواند در دامنه ۳ درصد حرکت رو به بالا یا رو به پایین داشته باشد و محدودیتی برای آن وجود ندارد؛ این یک استاندارد معاملاتی است که در معاملات بین‌المللی وجود دارد.
وی افزود: هدف سیاست‌گذار این است که دامنه نوسان گسترده و حد نوسان در یک دایره منطقی نگه داشته شود؛ چراکه در این غیر صورت بازار دچار بی‌ثباتی خواهد شد. وقتی بازار متعادل خواهد بود که حد نوسان آن منطقی باشد؛ یعنی نوسانات روزانه وجود داشته باشد که در همه بازارها می‌تواند اتفاق بیفتد.
* دلار نیما به تاریخ پیوست
از دیروز شنبه ۲۴ آذرماه معاملات سامانه نیما نیز با نرخ توافقی انجام شد و رسماً دلار نیما به تاریخ پیوست. در نخستین روز انجام معاملات نیما به نرخ توافقی، با توجه به عرضه و تقاضاهای ثبت شده، از مجموع معادل ۷۶ میلیون دلار عرضه شده، معادل ۳۹.۵ میلیون دلار عرضه منجر به معامله شد که معادل دلاری میانگین موزون نرخ معاملات انجام شده حدود ۵۹۶.۴۷۸ ریال کشف قیمت شد.
از اول بهمن‌ماه نیز شرکت‌های پتروشیمی، پالایشی، فولادی، صنایع فلزات رنگین و فرآورده‌های نفتی نیز باید ارز حاصل از صادرات خود را در بازار ارز تجاری به‌صورت توافقی عرضه کنند، بنابراین از اول بهمن ماه دیگر سامانه معاملاتی نیمایی در کار نخواهد بود.
بر اساس آمارها، از کل معاملات ارز ۵۰ درصد نیمایی، ۲۵ درصد ارز ترجیحی و ۲۵ درصد ارز اشخاص است. از ۲۵ درصد سهم ارز اشخاص، ۱۳ درصد مصارف شخصی شرکت‌ها و حدود ۱۲ درصد نیز واگذاری به غیر است.
طبق به مصوبه ۲۶ آبان ماه بانک مرکزی، ارز اشخاص به عنوان اولین گروه در سامانه ارز تجاری عرضه شد. محل تخصیص ارز این گروه مرکز مبادله و همچنین محل رفع تعهد ارز اشخاص هم مرکز مبادله ارز و طلای ایران است.
فرآیند انجام معامله در تالار ارز تجاری به این صورت است که واردکننده بعد از تأمین ریال، از طریق بانک عامل درخواست خود را ثبت می‌کند. سقف قیمت خریدار، به بانک عامل اعلام می‌شود. صادرکننده هم با انجام صادرات و انجام کوتاژ و ارزیابی ارز، دفتر سفارش خریدار و فروشنده جورسازی یا مچینگ می‌شود. صادرکننده حداقل قیمت را به بانک اعلام می‌کند؛ یعنی از عددی کمتر ارز خود را نمی‌فروشد. این سفارشات در دفتر سفارش‌ها ثبت می‌شود. این درخواست‌ها منطبق می‌شود و اگر سفارش‌ها به معامله منجر شد، بانک عامل متوجه معامله شده و تسویه ریال انجام می‌شود.
در دوره یک‌روزه تسویه ریالی انجام می‌شود و در دوره ۷ روزه از زمان ثبت معامله نیز تسویه ارز اتفاق می‌افتد و بعداً در سامانه‌های مرکزی، عملیات پس از معاملات انجام می‌شود.
طبق بخشنامه بانک مرکزی، صنایع روانکار، دوده، کامپاند، سیمان، سرامیک و انواع لبنیات از تاریخ سوم آذرماه ۱۴۰۳ ملزم به واگذاری ارز حاصل از صادرات خود در مرکز مبادله ایران به واردکنندگان بر اساس نرخ توافقی و سازوکار اجرایی این مرکز هستند. سایر صادرکنندگانی که در گروه های مذکور قرار ندارند تا امروز می توانستند واگذاری ارز حاصل از صادرات خود را طبق روال سابق انجام دهند یا به صورت اختیاری در سامانه ارز تجاری عرضه کننداما ازفردا دوشنبه ۲۶ آذرماه کلیه صادرکنندگان و واردکنندگان غیر نیمایی ملزم به خرید و فروش ارز در این سامانه هستند.
براساس دستورالعمل بانک مرکزی، تمامی صادرکنندگان مشمول بند (۲) ماده (۸) آیین‌نامه بازگشت ارز صادراتی به‌منظور واگذاری ارز حاصل از صادرات به دیگران، مکلفند ارز حاصل از صادرات خود را در مهلت مقرر در سامانه معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران و در چهارچوب دستورالعمل مربوط به دیگران بفروشند.
بانک مرکزی تأکید کرده که در راستای تکمیل اقدامات انجام شده برای ایجاد و راه‌اندازی بازار ارز تجاری کشور، تاکنون علاوه بر طراحی سامانه‌های مورد نیاز، گروه‌های مختلف صادرکنندگان و واردکنندگان از طریق هماهنگی‌های انجام شده با اتاق بازرگانی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت، به بازار ارز تجاری وارد شده‌اند و نسبت به انجام معامله اقدام نموده‌اند.
گفتنی است، میزان معاملات انجام شده در سامانه ارز تجاری از ابتدای فعالیت تا روز ۲۴ آذرماه به ترتیب ۳۴۴ میلیون درهم، ۵۸ میلیون دلار، ۱۰ میلیون یوآن و ۱.۱ میلیون یورو بوده است.
طی این دوره ۴۵۵ معامله در نتیجه ۹۲۴ ثبت سفارش به روش معاملاتی جورسازی(مچینگ) انجام گرفت. تعداد ۲۲۳ بازرگان طی دوره مذکور معاملات خود را از طریق کارگزاران یا بانک های عامل در این سامانه انجام داده اند.
تاکنون ۲۲ بانک به سامانه معاملات ارز تجاری متصل شده و ۱۹ بانک نیز تاکنون اقدام به ثبت سفارش و معامله کرده است./ تسنیم
نظر شما