بهروز فروتن- مشاور عالی و عضو هیات‌مدیره حامیان استاندارد

رشد صادرات اثر مستقیم بر درآمدهای ارزی کشور دارد و از این طریق با تامین منابع ارزی کشور امکان سرمایه‌گذاری‌های لازم برای قرار گرفتن اقتصاد در مسیر رشد و توسعه را فراهم می‌سازد. از طرف دیگر توسعه صادرات امکان استفاده از امکانات بازارهای جهانی برای رشد تولیدات داخلی را مهیا می‌کند و از این طریق واحدها و بنگاه‌های تولیدی را قادر می‌سازد تا از محدودیت‌های بازار داخلی رهایی یابند و با توسعه تولیدات خود برای صادرات بیشتر به بازارهای خارجی، علاوه بر کسب درآمدهای ارزی، از صرفه‌های اقتصادی حاصل از مقیاس تولید نیز بهره کافی ببرند.

بدیهی است که باید از پتانسیل‌ها و مزیت‌های کشور در صنایع تبدیلی و محصولات استراتژیک غیرنفتی، به نحو مثبتی بهره‌ گرفت و با شناخت فرصت‌های ایجاد شده در بازارهای صادراتی، به خوبی از آنها بهره‌برداری کرد. اگرچه تصاحب سهم کشورهایی که جایگاه پایداری در بازار دارند دشوار است، اما فعالان اقتصادی باید فرصت‌های خوب موجود در بازارهای جهانی را بشناسند و از آن حداکثر استفاده را ببرند. توجه به صادرات غیرنفتی و اقدامات موثر در جهت بهبود و ایجاد ارزش افزوده نیازمند ایجاد محیط رقابتی برای پیشبرد آن است. تولید کالاها و خدمات در صورتی رقابتی هستند که در مقایسه با کالاها و خدمات مشابه در کشورهای دیگر با قیمت مناسب‌تر و کیفیت بالاتر تولید شوند، اما متاسفانه رقابت‌های منفی، عدم آموزش و نگاه سنتی همواره از عوامل مهمی بوده که در حرکت موفق این بخش در تجارت بین‌المللی اثر مخرب داشته است.

در این میان، ایران نیز به لحاظ جغرافیایی، ترانزیتی و موقعیت استراتژیک منطقه‌ای از شرایط فوق‌العاده‌ای برخوردار است که از مزیت‌های مهم در تجارت خارجی به شمار می‌رود که باید از این موقعیت بی‌نظیر بهره‌برداری شود. در این راستا شناخت بازار، نیازسنجی مصرف‌کننده در بازارهای هدف و درک درست از ذائقه و تقاضای مصرف‌کنندگان در این بازارها، از ملزومات اساسی ورود به بازارهای صادراتی است. یکی از مشکلات عمده در ایران این است که بدون شناخت کافی وارد بازارها می‌شویم و همین امر سبب می‌شود واحدهای تولیدی و صنعتی آسیب ببینند و در رقابت با سایر رقبا با شکست روبه‌رو ‌شوند. این در حالی است که برای ورود به بازارهای هدف باید زمان‌بندی منطقی و شناخت کافی وجود داشته باشد. در عین حال، شناخت و مطالعه درست از توانمندی‌های صنعتی و تجاری کشورهای مختلف در امر صادرات نکته بسیار مهمی است که فعالان اقتصادی نباید از آن غافل شوند. چرا که ممکن است کشور هدف صادرات، خود پتانسیل کافی در تولید محصول صادراتی ما را داشته باشد یا بازار از آن محصول اشباع باشد. بنابراین بازار هدف، کشور مقصد و محصول صادراتی باید به طور استراتژیک و کارشناسی شده انتخاب شوند.

خوشبختانه بسیاری از شرکت‌ها و واحدهای تولیدی در ایران این قابلیت را دارند که پاسخگوی نیازهای منطقه باشند. بنابراین اگر از این فرصت با شناخت کافی از بازارهای هدف استفاده شود، می‌توانیم علاوه بر افزایش میزان صادرات، شاهد ماندگاری در بازارهای هدف نیز باشیم. در همین راستا مواردی همچون تغییر دیدگاه‌های سنتی و حرکت به سمت بازارهای مدرن و آموزش و بهره‌گیری از شیوه‌های نوین بازاریابی و روابط بین‌الملل، تجارت آموزش محور و شناخت درست حقوق بین‌الملل، آشنایی و پیاده‌سازی دقیق استانداردهای بین‌المللی، تحول نوآورانه در شیوه‌های بسته‌بندی و طراحی محصولات، شناخت صحیح ذائقه و خواسته‌ها و نیازهای بازارهای کشورهای مقصد، تلاش همه‌جانبه، علمی و مطالعات عمیق در جهت بهبود و ارتقای کیفیت محصولات، ایجاد شبکه توزیع مدرن و تقویت شرکت‌های رقابت‌پذیر و کمک به گسترش رقابت مثبت و سازنده از راهکارهای مهم و موثر جهت حضور موفق در تجارت خارجی و کمک به رشد اقتصاد بین‌المللی است.

همچنین ارائه مشوق‌های صادراتی و ارائه تسهیلات مناسب، کم‌بهره و بلندمدت، کاهش تعرفه‌های گمرکی، تسهیل الزامات فنی و تکنولوژیک و قوانین دست‌وپاگیر و موانع موجود بر سر راه صادرکنندگان، توجه به مزیت‌های بالقوه و بالفعل در صادرات کشور، فراهم کردن بسترهای مناسب برای تجارت بیشتر واحدها با خارج از کشور و ایجاد واحدهای بازاریابی در بخش‌های دولتی و سفارتخانه‌ها و واگذاری اعتبارات ارزی می‌تواند به توسعه صادرات در این بخش و خروج از رکود کمک شایان توجهی کند. ضمن اینکه برای تسخیر بازارهای منطقه‌ای و جهانی وجود مراکز بازاریابی و فروش نقش اساسی دارند.

به‌رغم تمام چالش‌ها و مشکلات موجود، افق روشنی پیش روی صادرات و حضور موفق کشورمان در بازارهای جهانی قرار دارد و تحقق هدف مهم توسعه پایدار صادرات، نیازمند عزم ملی و مدیریت درست و کارشناسانه در تمامی عرصه‌ها است.

منبع:روزنامه دنیای اقتصاد