بهمن دانايي- دبیر انجمن صنفی کارخانجات قند و شکر
«نان بركت خداست» اين عبارت از ديرباز در تاريخ ايران بر زبان‌ها جاري و سينه به سينه نقل‌شده و به امروز رسيده است. واقعيت نيز اين است كه نان كالاي استراتژيك – سياسي براي نهاد دولت – ايران بوده و هست.
1. دولت‌ها تلاش مي‌كنند به هرشكل كه شده نان ارزان در اختيار شهروندان قرار دهند تا نارضايتي گروه‌هاي كم‌درآمد را مشاهده نكنند. آمار ارائه شده از سوي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران نشان مي‌دهد در سال 1392 يك خانوار شهري رقمي معادل 547 هزار تومان براي خريد نان اختصاص داده‌اند. اين رقم به‌طور متوسط حدود 7.3درصد از كل هزينه‌هاي اختصاص‌يافته يك خانوار شهري به هزينه‌هاي خوراكي و دخاني بوده است. پرداخت يارانه به آرد و نان به‌مدت بيش از يك‌قرن تا سال 1389 نشان از اهميت اين كالا در اقتصاد سياسي و معيشت خانوارهاي ايراني دارد. در سال‌هاي پيش و در شرايط سياسي خاص دولت‌ها براي تثبيت قيمت آرد و نان بسيار محافظه‌كار بوده و هرگز بدون سنجيدن همه جوانب دست به گران كردن آرد و نان نمي‌زدند.
2. شكر نيز از جمله كالاهاي استراتژيك و اساسي (صرف‌نظر از صحيح يا غلط بودن آن) در اقتصاد سياسي ايران و همچنين سبدغذايي خانوارهاي ايراني به‌حساب مي‌آيد. اين كالا به اندازه‌اي سياسي است كه دولت‌هاي مختلف جهان حتي در آزادترين اقتصادها براي توليد داخلي آن اهميت فوق‌العاده قائل بوده و اجازه نمي‌دادند كه توليد داخلي توسط واردات مخدوش شود. در ايران نيز تا قبل از روي كار آمدن دولت نهم توليد داخلي شكر اهميت داشت و راه واردات فراخ نشده بود. با اين همه اهميت شكر هرگز به اندازه نان نبوده و نيست. هر خانوار ايراني در سال 1392 رقمي معادل 74 هزار تومان از كل هزينه‌هاي خوراكي و دخاني خود را به شكر اختصاص داده‌اند كه نزديك يك درصد از كل هزينه‌هاي خوراكي و 0.3 درصد از كل هزينه‌هاي آنهاست. براساس گزارش بانك مركزي كه برخي ارقام آن در بالا آمد يك خانوار شهري در سال 1392 تقريباً 5 برابر پولي كه براي شكر اختصاص داده‌اند را به نان اختصاص داده‌اند.
3. در سال 1392 به‌ويژه از تابستان امسال موضوع افزايش قيمت آرد و نان (از سوي مراجع ذيربط) و همچنين درخواست تعيين قيمت شكر از طرف انجمن صنفي كارخانه‌هاي قندوشكر در دستوركار بود و هر روز اخبار تازه‌اي از اين دو موضوع شنيده مي‌شد. دولت ايران در شرايطي خاص اجازه افزايش قيمت 30 درصدي نان را به نانواها داد و اين اتفاق بيش از يك‌ماه است كه رخ داده است.
برخلاف تصور گروهي از منتقدان افراطي دولت يازدهم و حتي غوغاسالاري آنها، افزايش قيمت نان كه كالايي به‌مراتب حساس‌تر از ساير كالاها از جمله شكر است با واكنش عادي شهروندان مواجه شد و هيچ التهاب اجتماعي، سياسي و اقتصادي حادي نيز در سطح كشور مشاهده نشد. درحالي‌كه دولت با آسودگي خيال دستور افزايش قيمت نان را صادر كرد، اما همين اتفاق و درخواست تعيين قيمت تازه براي شكر توليد داخل روندي طولاني داشت. در شرايطي كه دولت بايد قيمت شكر را در شهريورماه تعيين مي‌كرد، با فضاسازي‌هاي ناجوانمردانه و رفتارهاي غيركارشناسانه يك گروه كوچك اين كار به آذرماه رسيد.
در اين مدت چند اتفاق نامساعد رخ داد. يكي از اين رويدادهاي تلخ نگراني، دغدغه و خون‌دل خوردن ده‌ها هزار كشاورز زحمتكش چغندركار در سراسر كشور بود كه انگيزه آنها را براي توليد اين محصول به‌دليل دير شدن پرداخت پول محصول‌شان كاهش مي‌دهد. كشاورزان به‌چشم ديدند كه گندمكاران به‌آساني پول خود را مي‌گيرند. اما آنها بعد از سال‌ها خوش‌حسابي كارخانه‌ها در دريافت طلب خود ناتوان مانده‌اند.
رويداد تلخ ديگر انبار شدن شكر در كارخانه‌ها به‌دليل فقدان قيمت‌گذاري بود. اكنون اين كارخانه‌ها بايد توليدات خود را يك‌باره به بازار عرضه كنند كه قطعاً با كاهش قيمت مواجه شده و زيان خواهند كرد.
و رويداد سوم تعيين قيمت برخلاف واقعيت و ناديده گرفتن هزينه‌هاي تحميل‌شده به توليد بر بهاي اعلام شده بود كه اين امر زيان دهشتناكي را به كارخانه‌هاي قند تحميل كرده است.
4. مسئولان دولت به‌ويژه برخي مديران مياني كه التهاب‌آفريني كرده و با ارائه اطلاعات غلط به مديران ارشد اجازه واقعي شدن قيمت قندوشكر را ندادند. اكنون در برابر اين پرسش قرار دارند كه چرا بازار دچار التهاب نشد؟
درحالي‌كه شهروندان، قيمت جديد نان با 30 درصد افزايش را به‌سادگي پذيرفتند آيا براي افزايش كالايي كه در يك‌سال فقط 74 هزار تومان بابت آن پرداخت كرده‌اند التهاب‌آفريني مي‌كردند؟
جا دارد كه مسئولان ارشد از كساني كه به آنها اطلاعات غلط مي‌دهند بازخواست كرده و پشت و پنهان اين رفتار را برملا سازند. برادران مسئول در دولت توجه داشته باشند كه همه اطلاعات و آمارهايي كه به‌ويژه براي برخي از كالاها ارائه مي‌شود را نبايد دربست بپذيرند.
نظر شما