زنده یاد دكتر مراد علي زهري، پيشكسوت صنعت مرغداري و از مشاهير این صنعت در ايران، در سن 83 سالگي به دليل ايست قلبي درگذشت.

شادروان دكتر مراد علي زهري در سال 1311 خورشيدي در تنكابن (شهسوار سابق) متولد شد و پس از پايان تحصيلات ابتدايي و متوسطه در سال 1331 وارد دانشكده دامپزشكي تهران شد و تحصيلات خود را در اين دانشكده ادامه داد. از آنجا که سوابق وی دارای نکات قابل ذکر متعددی است، این خبرگزاری ضمن تسلیت به بازماندگان وی و جامعه مرغداران، به صورت تفکیک شده، بخش هایی از جمله والدين و انساب، خاطرات کودکي، اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي، تحصيلات رسمي و حرفه اي، مشاغل و سمت هاي مورد تصدي، جوایز و نشان ها و... نامبرده را منتشر کرده است.
والدين و انساب:
پدر زنده یاد مراد علي زهري، شادروان عبدالله زهري از خاندان خلعت بري تنكابن بود. ايشان تا قبل از سال 1310 از مالكين آن خطه به شمار مي رفت و به كار كشاورزي اشتغال داشت. او در جريان مشروطيت از مشروطه خواهان تنكابن به شمار مي رفت و در فتح تهران و پيروزي مشروطه طلبان شركت داشت و بدين مناسبت لقب "ضيعم الممالك" به او داده شد. در سال 1311 املاك او توسط رضا شاه غصب و خود او زنداني گرديد و به مدت 10 سال به همراه خانواده به شيراز تبعيد گرديد و در سال 1320 پس از بركناري و تبعيد رضا شاه به تهران آمد و تا به هنگام وداع با زندگي در آنجا سكونت يافت. مرحوم مادر زنده یاد دكتر زهري نیز از خانواده مسعودالملك بود كه پس از ازدواج به همراه همسر به شيراز تبعيد شد و پس از بازگشت به تهران پس از چند سال بعلت سختي هاي زندگي گذشته بيمار و زندگي را وداع گفت در حالي كه چهار پسر و يك دختر از خود به يادگار گذاشت.
خاطرات کودکي:
دوران كودكي و نوجواني مراد علي زهري در تبعيد و سختي گذشت. پس از اقامت در تهران در جنگ جهاني دوم و اشغال ايران توسط متفقين و اوضاع نابهنجار و بي سروسامان آن زمان نيز خاطره خوشي براي ايشان بيادگار نگذاشت. دوران دبستان را قسمتي در شيراز و باقي را در مدرسه صفويه تهران گذراند. دوران كودكي او به علت فرهنگ حاكم در خانواده و تشويق جدي پدر به مطالعه و خواندن كتب تاريخي، ادبي، اجتماعي و سياسي سپري شد. او كتابخانه كوچكي از اين كتاب ها براي خودش فراهم ساخت كه هنوز پس از چندين دهه باز هم مورد استفاده دكتر زهري قرار مي گيرد. دكتر زهري در سال هاي آخر دبيرستان نيز چندين مقاله در روزنامه ها و مجلات آن روزگار به چاپ رسانده است. اين شرايط سبب شد كه ذهن و علاقه او را به جمع آوري مطالب و تحقيق آماده سازد.
اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي:
پدر و مادر زنده یاد مراد علي زهري علاقه شديدي به تحصيل فرزندان داشتند از اين رو در مورد هر گونه مجاهدت و تلاش براي آن ها كوتاهي نمي كردند. زهري داراي سه برادر و يك خواهر است كه برادر بزرگش زنده ياد محمد زهري دانشكده ادبيات تهران را تاسطح دكتري طي نمود و در سال 1374 به علت ايست قلبي دار فاني را وداع گفت.
تحصيلات رسمي و حرفه اي:
مراد علي زهري تحصيلات ابتدايي را در مدرسه صوفي و متوسطه را در مدرسه علميه به اتمام رسانيد و در سال 1331 وارد دانشكده دامپزشكي تهران شد و در سال 1336 موفق به اخذ درجه دكتري گرديد، سپس در دانشكدۀ پزشكي، دوره پارازيتولوژي را گذراند. وی به عنوان عضو ايراني به مدت 9 ماه در FAO در تركيه (در سال 1338) براي كسب علم در صنعت پرورش طيور شركت كرد و گواهينامه بين المللي تخصصي پرورش طيور را اخذ كرد. سپس به هلند رفت و در «انستيتو بيك بوخن» و در دانشكده دامپزشكي اوترخت به مدت يك سال به مطالعه پرداخت و گواهينامه تخصصي اصلاح نژاد طيور را در سال 1342 گرفت. پس از آن دو سال در دپارتمان مرغداري دانشگاه لندن در رشته فيزيولوژي و تغذيه طيور به مطالعه پرداخت و گواهي تخصصي را در سال 1350 دريافت نمود. نتيجه اين كار تحقيقي در اين مدت به صورت نشريه اي توسط دانشكده كشاورزي دانشگاه لندن چاپ و منتشر گرديد. زهري در موسسات تحقيقاتي مربوط به صنعت مرغداري در هلند(سه بار)، انگليس(سه بار)، آلمان ( سه بار) ،سوئد( يكبار) ،اسپانيا (يكبار)،كانادا (سه بار ) و در تركيه (دو بار ) شركت داشته است.
خاطرات و وقايع تحصيل:
زمان تحصيل (چه در دوره دبيرستان و دوره دانشگاهي) مراد علي زهري با سخت كوشي و نظم شديد كه ناشي از تاثير معلمين دلسوز و استادان وظيفه شناس در آن زمان بود سپري گرديد.
همسر و فرزندان:
مراد علي زهري متاهل و داراي همسر و يك فرزند پسر و دو فرزند دختر است. فرزند پسر ،پس از اتمام تحصيلات خود در دانشگاه ساري براي ادامه تحصيل به سوئد و دانشگاه آلپ رفت و موفق به اخذ درجه كارشناسي بيولوژي و كارشناسي ميكرو بيولوژي و دكتري بيوتكنولوژي گرديد كه اكنون در همان دانشگاه( آلپ ) به تحقيق و پژوهش مشغول است. دو فرزند دختر، كه تحقيقات خود را در رشته كامپيوتر و مديريت در كانادا به اتمام رسانده اند و در آنجا مشغول بكار هستند.
وقايع ميانسالي:
مراد علي زهري شاهد سقوط حكومت ملي شادروان دكتر محمد مصدق در كودتاي 28 مرداد بود. ايشان پس از اتمام تحصيل خود نخستین بار دروس مستقل"پرورش و اصول بهداشت طيور" و پاره اي ديگر از دروس را در زمينه توليدات طيور در دانشگاه هاي ايران پايه ريزي كرد. وی 2 بار هم در كشور كانادا در چهار كنگره بين المللي شركت كرد در آلمان (مونيخ)، دانشگاه لندن و اسپانيا هم، مقاله هايي ارائه داده بود. او بيش از 40 سمينار داخلي شركت كرده، و 30 تا كار تحقيقاتي انجام داده است.
مشاغل و سمت هاي مورد تصدي:
مراد علي زهري در جامعه جهاني دامپزشكان طيور به مدت شش سال عضويت داشته و نيز رئيس هيئت اجرائي شعبه ايران نيز بوده است . چهار سال نيز دبير كل جامعه دامپزشكان ايران بود. از ديگر مشاغل و سمت هاي دكتر زهري مي توان به موارد زير اشاره كرد:

سرپرست موسسه تحقيقاتي و دامپروري دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران به مدت ده سال

مدير گروه اصلاح نژاد و تغذيه دام دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران دو دوره به مدت هشت سال

- عضو هيئت مميزي دانشكده دامپزشكي به مدت چهار سال

- عضو شوراي دانشكده و شوراي دانشگاه تهران به مدت شش سال

- رئيس دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران به مدت دو سال (بلافاصله بعد از انقلاب اسلامي)

- رئيس كميته توليدات دامي و طيور موسسه استاندارد ايران بمدت ده سال و تهيه بيش از 20 استاندارد ملي در مورد توليدات طيور

- رئيس سازمان دامپزشكان ايران به مدت چهار سال

- رئيس و عضو هيات اجرايي جامعه دامپزشكان طيور دور دنيا و ايران

- مشاوره فني و علمي در سازمان هاي كشاورزي بنياد شهيد و بنياد مستضعفان و جانبازان به مدت شش سال

- مشاور علمي تعاوني مرغداران مركز به مدت 16 سال تا روز فوت

- مشاور بخش كشاورزي بنياد شهيد در امور طيور به مدت 14 سال

- مشاور علمي كارخانه تهيه مكمل هاي غذائي دام به رشد و تعاوني مرغداران مرکز

- در امر روزنامه ­نگاري صاحب امتياز و مدير مسئول مجله صنعت مرغداري

- ايجاد طرح هاي لاين و گله هاي اجداد و مطالعه نژادهاي بومي ايران

- عضو فرهنگستان علوم در بخش كشاورزي در دو دوره پنج ساله است و در همين مدت در سه طرح ارزيابي كيفيت آموزشي در دانشكده هاي كشاورزي و علوم دامي دولتي(نتايج آن به صورت كتاب منتشر شده) – آينده غذا در ايران ( به صورت كتاب منتشر شده) و طرح واژه­ هاي دامپروري و مرغداري همكاري داشته است.
فعاليت هاي آموزشي:
سوابق تدريس مراد علي زهري به قرار زير است:

- تدريس در دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران با عنوان استاديار، دانشيار و استاد به مدت 26 سال در گروه اصلاح نژاد و تغذيه دام

- تدريس به عنوان استاد مدعو در دانشگاه هاي شيراز، اروميه، كرمانشاه و ابوريحان بيروني

- تدريس پس از بازنشستگي در دانشگاه آزاد اسلامي كرج، دانشگاه آزاد اسلامي ورامين، دانشگاه آزاد اسلامي رشت، دانشگاه آزاد اسلامي ساوه به مدت 15 سال

مراکزي که فرد از بانيان آن به شمار مي آيد:
- نخستین باني درس اصول پرورش و بهداشت و توليدات طيور در دانشگاه هاي ايران

- باني و موسس تحقيقات دامپروري و مرغداري دانشگاه تهران در امين آباد تهران

- باني آزمايشگاه يقين كيفيت تخم مرغ در دانشگاه تهران، دانشكده دامپزشكي

- باني طرح ايجاد كليه لاين واحد طيور در ايران در وزارت جهاد و وزارت كشاورزي

- باني تشكيل جامعه جهاني دامپزشكان طيور كه در حدود هشت سال عضو هيئت اجرايي جهاني و رئيس شبعه ايران بود.

آرا و گرايش هاي خاص:
مراد علي زهري نظراتي در زمينه پرورش طيور صنعتي داشت که اهم آن ها به این شرح است:

پايين بودن مصرف سرانه پروتئين حيواني در تغذيه انسان ها و مشكلات توليد گوشت قرمز به دليل تخريب وسيع مراتع كشور، افزايش غير معقول جمعيت عواملي هستند كه براي تامين نيازهاي پروتئيني به توليدات طيور دارند از قبيل ارزش غذايي قابل توجه گوشت مرغ و تخم مرغ ،ارزان بودن توليدات نسبت به ساير مواد پروتئن حيواني ،سرعت و سهولت توليدات ارزش هاي اقتصادي موجباتي هستند كه نه تنها در حيوان بلكه در سطح جهان جانشين ساير توليدات پروتئني شده است.
جوایز و نشان ها:
- لوح تقدير و جايزه از وزير علوم و آموزش، دكتر عبدالحسين سميعي در سال 1353به مناسبت ارائه بهترين تحقيق سال در بخش كشاورزي

- لوح تقدير و جايزه از وزير جهاد سازندگي غلامرضا فرورش، به مناسبت ارائه مقاله در سمينار صنعت مرغداري كشور

- لوح تقدير از جمعه دامپزشكان ايران براي چهل سال تلاش در توسعه صنعت مرغداري ايران

- لوح تقدير از جامعه جهاني علوم مرغداري براي يك عمر تلاش و ارتقاء صنعت مرغداري در ايران در سال 2001

- لوح تقدير از نظام دامپزشكي ايران براي مجاهدت در ارتقاء علمي صنعت مرغداري كشور

- لوح تقدير از جامعه جهاني علوم مرغداري - شعبه ايران - سه لوح تقدير از روساء دانشگاه آزاد اسلامي واحد ساوه، دانشگاه آزاداسلامي واحد رشت و لوح تقدير از معاونت امور دام وزارت جهاد سازندگي
چگونگي عرضه آثار:
- تعداد مقالات علمي تاليفي در مجلات دانشگاهي و علمي و فني كشور: بيش از 320 مقاله

- تعداد مقالات علمي تاليفي در مجلات دانشگاهي و علمي خارج از كشور : بيش از 5 مقاله

- تعداد مقالات ارا ئه شده در سمينارها و كنگره هاي داخلي: 45 مقاله

- تعداد مقالات ارائه شده در كنگره هاي خارجي: 4 مقاله

- تعداد طرح هاي تحقيقاتي انجام يافته در طول خدمت دكتر زهري در دانشگاه تهران : 24 طرح تحقيقاتي

- تعداد پايان نامه كارشناسي ارشد و دكتري تحت راهنمايي و مشاوره در دانشگاههاي تهران و دانشگاه آزاد اسلامي: بيش از 30 مورد

پيكر اين استاد فردا يكشنبه 28 دي ماه ساعت 9 صبح از روبه روي بيمارستان آريا تهران واقع در بلوار کشاورز روبروی ساختمان قدیم جهاد کشاورزی به سمت بهشت سکینه تشييع خواهد شد.

منبع:ایانا