نویسنده: حسین شیرزاد، تحلیل گر و دکترای توسعه کشاورزی
قطر یکی از گرم‌ترین و خشک‌ترین مکان‌های روی زمین است، دمای این کشور می‌تواند به ۵۰ درجه سانتی‌گراد هم برسد و میزان بارندگی کمتر از ۱۰۰ میلی متر در سال است، در طول زمستان هم، بادهایی که به طور منظم تا ۳۵ گره می وزند، دیوارهایی از غبار به نام "هابوب" را به وجود می آورند که حتی جلوی خورشید را می گیرند. آب و هوای خشک قطر، که با درجه حرارت بالا و بارندگی کم مشخص شده است، مانع بزرگی برای رشد بخش کشاورزی آن است پس گیاهان زراعی برای رشد به حمایت قابل توجهی نیاز دارند. ردپای اکولوژیکی قطر (EF) یکی از بالاترین ها در جهان است. در سال ۲۰۱۹، این بخش ۳۱۶.۱ میلیون مترمکعب آب مصرف کرد که افزایشی ۲۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۰۹ داشت. قطر دارای نرخ شهرنشینی (۹۹.۱٪) است که در میان بالاترین نرخ ها در جهان است و جمعیت روستایی تنها ۰.۹٪ را نشان می دهد حدود ۸۵ درصد از جمعیت قطر را مهاجران (عمدتاً از سایر کشورهای عربی، هند، نپال، فیلیپین و بنگلادش) تشکیل می‌دهند و سهم شهروندان قطری در نیروی کار کم حدود ۶ درصد است. در طول تاریخ معاصر تنها تولید این شبه جزیره، پرورش بز و خرما بود. پس از شروع حفاری نفت در سال ۱۹۳۹ قطر به چهارمین کشور ثروتمند جهان با سرانه تولید ناخالص داخلی ۸۷۰۰۰ دلار تبدیل شد. اما رونق نفت برای تولید مواد غذایی محلی چندان مطلوب نبود. تعداد قطری هایی که در بخش کشاورزی کار می کردند کاهش یافت و این کشور شروع به واردات مقادیر زیادی غذا کرد. چنانکه در سال ۱۹۷۴، کشاورزی تنها ۰.۶۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می داد اما با شروع افزایش قیمت مواد غذایی، دولت شروع به تفکر در مورد اهمیت خودکفایی غذایی کرد و متخصصین خود را به مأموریت هایی در سراسر جهان فرستاد تا یاد بگیرند که چگونه تولیدات کشاورزی را افزایش دهند. از دهه ۱۹۷۰، قطر تقریباً به طور کامل رشد اقتصادی خود را بر بهره‌برداری از منابع بخش هیدروکربن بنا نهاده بود و کشاورزی تنها به عنوان یک «سرگرمی» در نظر گرفته می‌شد تا یک فعالیت اقتصادی مهم بنابراین محرک واقعی تغییری که بخش کشاورزی قطر را تحت تاثیر قرار می دهد، موضوع امنیت غذایی بود. قطر در سال ۲۰۰۸ برنامه امنیت غذایی ملی (QNFSP) را برای کاهش اتکای دولت به واردات مواد غذایی از طریق خودکفایی و تولید داخلی راه اندازی کرد. از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۵، میزان زمین های قابل کشت در قطر از ۲۲۵۶ هکتار به ۲۸۰۰۰ هکتار افزایش یافت. اما ارزش تولیدات کشاورزی در این مدت فقط اندکی افزایش یافته و حدود یک درصد تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داد، هنوز هم بیش از ۹۰ درصد نیازهای غذایی وارداتی بود.
در ۵ ژوئن ۲۰۱۷، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین که همگی کشورهای همسایه و متحدان منطقه ای هستند، با اعمال محاصره هوایی و دریایی، روابط دیپلماتیک و تجاری خود را با قطر قطع و محاصره زمینی، دریایی و هوایی را اعمال کردند. این چهار کشور مدعی شدند که قطر از «تروریسم» حمایت و در امور داخلی کشورهایشان مداخله و با ایران همکاری می‌کند. قبل از سال ۲۰۱۷، حدود ۲۷.۴ درصد از واردات مواد غذایی قطر از عربستان سعودی و امارات متحده عربی و همچنین ۶۰ درصد از محصولات لبنی وارداتی بود. علاوه بر این، ۴۰ درصد واردات مواد غذایی قبل از ورود به قطر از عربستان سعودی پردازش می‌شد (عربستان سعودی عمدتاً تولیدات طیور و لبنیات را تامین می کرد و لبنان، اردن و سوریه میوه و سبزیجات عرضه می کردند). اگرچه محاصره در ۴ ژانویه ۲۰۲۱ پایان یافت، اما در طول دوره محاصره، قطر به سرعت روابط خود را با بسیاری از تامین کنندگان محصولات غذایی جدید توسعه داد. با قطع روابط تجاری با شرکای تجاری اصلی خود، شبه جزیره محاصره شده مجبور به یافتن منابع غذایی جایگزین و مسیرهای تجاری مستقیم شد. همسایگان آن، در درجه اول، ایران، ترکیه، عمان، کویت و هند حمایت خود را گسترش دادند. این کشورها و سایر کشورها با ارسال صدها هواپیما و کشتی حامل مواد غذایی ضروری، نقش مهمی در تضمین عدم مواجهه جمعیت قطری با کمبود شدید مواد غذایی ایفا کردند. بیشتر غلات وارداتی قطر - از جمله ۸۰ درصد گندم آن - از طریق دریا از صادرکنندگانی از جمله هند، روسیه و استرالیا وارد می شود. (واردات سالانه گندم قطر حدود ۲۰۰ هزار تن است که بیش از یک سوم این حجم در پایان فصل گذشته توسط صادرکنندگان غلات روسیه تامین شده است) تنها دروازه دریایی قطر به جهان، تنگه هرمز است که در لبه شرقی خلیج فارس قرار دارد. این بدنه باریک آب می تواند، توسط رویدادهای ژئوپلیتیکی مختل شود. اما برای ۴۰ درصد از کل واردات مواد غذایی، تجارت زمینی از عربستان سعودی کانال اصلی تامین قطر قبل از ژوئن ۲۰۱۷ بود – به ویژه برای محصولات لبنی و میوه‌ها و سبزیجات تازه از اتحادیه اروپا، ترکیه و اردن. بسته شدن ناگهانی مرزهای عربستان سعودی باعث سرمایه گذاری خصوصی قابل توجهی در صنایع غذایی قطر شد. تولید غذای محلی نیز به سرعت در اولویت قرار گرفت و درصد مواد غذایی تولید شده داخلی در قطر از ۱۰.۷ درصد در سال ۲۰۱۶ به ۱۱.۵ درصد در سال ۲۰۱۷ در همان سال با محاصره رسید. به ویژه اینکه تولید محصولات فاسد شدنی مانند سبزیجات و شیر تقریباً سه برابر شد. از سال ۲۰۱۷. ضریب خودکفایی در بسیاری از محصولات غذایی مانند گوشت، محصولات لبنی و سبزیجات از ۱۵.۲ درصد در سال ۲۰۱۴ به ۲۸ درصد برای سبزیجات در سال ۲۰۱۹ افزایش یافت، دولت اهداف بلندپروازانه ای را برای سال ۲۰۲۳، جهت رسیدن به ۷۰ درصد خودکفایی در سبزیجات هدف گذاری نمود. محاصره واردات توسط همسایگانش در سال ۲۰۱۷ باعث شد قطری ها به شدت متوجه شوند که نمی توانند برای سبد غذایی خود به کشورهای دیگر تکیه کنند و در نهایت باید کشاورزی را جدی بگیرند. در سال ۲۰۱۸، تنها ۱.۲ درصد از زمین های قطر به کشاورزی زراعی و کمتر از ۶ درصد برای کشاورزی اختصاص داده شد، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹، قطر سریع‌ترین نرخ رشد را در تولید مواد غذایی داخلی در شورای همکاری خلیج فارس (GCC) با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) ۱۵.۲ درصد در مقایسه با CAGR منطقه‌ای ۴.۳ درصد به ثبت رساند. در قطر بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹، تولید مواد غذایی داخلی ۴۰۰ درصد افزایش داشته است و این کشور در سال ۲۰۱۸، بیش از ۸۲ درصد خودکفایی در محصولات لبنی را ثبت کرده است. اندازه بازار کشاورزی قطر در سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۶۲.۰۸ میلیون دلار تخمین زده می شود و انتظار می رود تا سال ۲۰۲۸ به ۲۱۱.۵۳ میلیون دلار برسد که در دوره پیش بینی (۲۰۲۳-۲۰۲۸) با CAGR ۵.۴۷ درصد رشد می کند. بر اساس شاخص امنیت غذایی جهانی در سال ۲۰۱۹، قطر ظرف دو سال تولیدات باغبانی، شیلات، دام و لبنیات را تا ۴۰۰ درصد افزایش داده و سیزدهمین کشور از نظر امنیت غذایی در جهان شد و همچنان در حال رشد است. قطر در سال ۲۰۲۱ به چندین هدف از سیاست امنیت غذایی خود دست یافت، زیرا تولید سبزیجات محلی از حدود ۶۶۰۰۰ تن به بیش از ۱۰۳۰۰۰ تن رسید که نتیجه آن نرخ خودکفایی ۴۱ درصدی بود. پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۳، خودکفایی سبزیجات محلی به ۷۰ درصد برسد. بر اساس تحقیقات بازار Verified Market که نرخ رشد ترکیبی کشاورزی قطر سالانه ۴.۸۷ درصدی پیش بینی شده است، بازار کشاورزی قطر با ارزش ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲، پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۸ به ۲۹۰ میلیون دلار برسد. یکی دیگر از شرکت های تحقیقات بازار در ایالات متحده، Mordor Intelligence، رشد سالانه ۶.۳ درصدی را پیش بینی کرده است. قطر پس از ۵ ژوئن ۲۰۱۷ مانند قطر قبل نیست و اکنون به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان لبنیات در خاورمیانه مبدل شده است، قطر ۲۰۲۳ در آستانه تبدیل شدن به یک صادرکننده مواد غذایی به منطقه خود قرار دارد و اکنون در رتبه اول در بین کشورهای عربی و رتبه بیست و چهارم بین المللی در شاخص جهانی امنیت غذایی (GFSI) قرار دارد اما چگونه قطری‌ها در این مدت کوتاه به قدرت قابل بحثی در کشاورزی تبدیل شدند؟ کشاورزان قطر با گرم ترین و خشک ترین شرایط روی زمین مواجه هستند که میزان بارندگی سالانه آن کمتر از ۱۰۰ میلی متر است. چگونه این کشور کوچک به یکی از کشورهایی با بالاترین رتبه از نظر امنیت غذایی تبدیل شده است؟
در ابتدا باید از نقش بی بدیل صندوق سرمایه گذاری مستقل کشور قطر، که به عنوان سازمان سرمایه گذاری قطر (QIA) نیز شناخته می شود، نام برد. سازمان سرمایه گذاری قطر (QIA) یکی از ده بزرگترین صندوق ثروت دولتی جهان است که ۴۵۰ میلیارد دلار تحت مدیریت (۲۰۲۲) تخمین زده می شود. انتظار می رود رشد قوی در خریدهای QIA با رشد حجم صادرات LNG همراه باشد. این صندوق از طریق هولدینگ بزرگ Hassad Foods به بازارهای کشاورزی مختلف جهان وارد شده است. در واقع حصاد، بازوی سرمایه گذاری که در سال ۲۰۰۸ تأسیس شد، بر امنیت غذایی کشور تمرکز دارد. بطور مستمر، هولدینگ (Hassad Food ) که بازوی سرمایه گذاری تجارت کشاورزی قطر است، پروژه هایی را در داخل و خارج از کشور با هدف تامین بیشتر مواد غذایی این تامین مالی می کند. این شرکت دارای منافع مالی در بخش‌های استراتژیک کلیدی است که تولید و بازاریابی محصولات تازه، دام، لبنیات، خوراک دام و طیور را پوشش می‌دهد و هدف آن تشویق رشد خدمات مرتبط مانند زنجیره سرد و انبارداری است. همچنین این هولدینگ متعهد به تامین مالی نوآوری و تحقیق و توسعه (تحقیق و توسعه) با پروژه‌های بسیاری با هدف افزایش راندمان تولید و متوسط بازدهی و همچنین کاهش مصرف آب از طریق فناوری‌های نوآورانه است. Hassad Food سرمایه گذاری های عمودی متنوعی در قطر، استرالیا و عمان با سرمایه گذاری های بالقوه آینده در مناطق حاصلخیز دیگر دارد. Hassad Foods اخیراً موافقت کرد که حدود ۳۵ میلیون دلار برای بیش از ۸۰۰ هکتار زمین چرای گوسفند و تصاحب اراضی زراعی در ناحیه غربی ویکتوریا بپردازد. این معامله شامل پنج سایت پرورش دام در اطراف ویلائورا و دانکلد است و اعتقاد بر این است که یکی از بزرگترین خریدهای زمین های شبانی ویکتوریا در تاریخ اخیر است. عوامل محلی سهام و ایستگاه تخمین می‌زنند که دولت قطر برای تضمین این معامله بحث‌برانگیز که شامل سه ملک متعلق به مزارع خانوادگی و دو ملک - مریمبولا و بریرلی - متعلق به گروه Westchester مستقر در ایالات متحده بود، حق بیمه ای تا ۲۰ درصد پرداخت کرده است. البته قطر یکی از سه شریک تجاری برتر استرالیا در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) با تجارت کالاها و خدمات دو طرفه به ارزش ۲.۸ میلیارد دلار استرالیا (۲۰۲۱-۲۰۲۲) است. درپنج سال گذشته بسیاری از شرکت های استرالیایی در قطر ثبت و فعال هستند. صادرات استرالیا به قطر با آلومینا، گوشت و خدمات مهندسی هدایت می شود. صادرات قطر به استرالیا در درجه اول خدمات حمل و نقل هوایی، کود و آلومینیوم است. صندوق سرمایه‌گذاری مستقل QIA و سایر وسایل نقلیه سرمایه‌گذاری دولتی Hassad Food و Nebras Power مجموعاً حدود ۴ میلیارد دلار استرالیا (۲۰۲۲) در بخش‌های دارایی، لجستیک، انرژی و کشاورزی استرالیا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. قطر بکمک استرالیایی ها یک مرکز ذخیره سازی و فرآوری مواد غذایی ۱.۶ میلیارد دلاری در بندر حمد ایجاد کرده که می تواند ذخیره سه کالای اصلی - برنج، شکر و روغن های خوراکی را برای ۳ میلیون نفر به مدت دو سال و نیم تامین کند.
هولدینگ حصاد در همکاری با شرکت های کشاورزی نوآور قطری مانند Baladna که ۴۰۰۰ راس گاو شیری از طریق هوا و ۱۶۰۰۰ گاو شیری دیگر را در سال ۲۰۱۷ از طریق دریا وارد کرد تا تغییراتی را در تولید لبنیات داخلی قطر ایجاد کند، به شدت همکاری کرده است. دو سال بعد، Baladna عرضه اولیه عمومی ۱.۴ میلیارد (۳۸۰ میلیون دلار) QAR را راه اندازی کرد و به صورت عمومی در بورس اوراق بهادار قطر عرضه شد. این شرکت اکنون ۹۵ درصد نیاز شیر کشور را تامین می کند و یکی از بزرگ ترین مزارع دامداری و لبنیات در منطقه است. از منظر ساختار حاکمیت شرکتی Baladna یک شرکت ۱۰۰٪ قطری و یکی از بزرگترین مزارع گاوداری در منطقه است که در مساحت ۲.۴ میلیون متر مربع گسترش یافته است. این مزرعه ظرفیت نگهداری ۲۴۰۰۰ گاو را در محیطی راحت و با شرایط مناسب دارد و به آنها اجازه می دهد تا به راحتی به ظرفیت تولید بهینه خود برسند. مزرعه یک مدل معتبر کیفی از تازگی و ارزش غذایی ارائه می دهد. گاوها روزانه با استفاده از پیشرفته ترین سیستم شیردوشی چرخشی دوشیده می شوند تا طیف وسیعی از محصولات لبنی فراهم شود. علاوه بر این، بازدید این مزرعه برای عموم باز است و دارای پیشرفته ترین سالن شیردوشی چرخشی منطقه، و همچنین یک رستوران، یک باغ با دقت آراسته شده، یک منطقه بازی کودکان، و یک باغ وحش برای حیوانات خانگی است. Baladna طی عرضه اولیه اولیه سهام موفق خود در بورس اوراق بهادار قطر در سال ۲۰۱۹، نزدیک به ۴۰۰ میلیون دلار جمع آوری کرده است. Baladna به ارائه طیف وسیعی از بیش از ۲۵۰ خط محصول در رده لبنیات، از جمله شیر، ماست، پنیر رشد کرده است. بلدنا به غیر از لبنیات، آب میوه و کودهای آلی تولید می کند. مزرعه Baladna اکنون دارای سه مرکز فرآوری جداگانه است. در اروپا، Baladna در ۵۰۰۰ هکتار زمین در رومانی سرمایه گذاری کرد که ۸۵ درصد از خوراک دام گله گاو Baladna را پرورش می دهد. علاوه بر این، Baladna برای اولین بار با استفاده از آبیاری مرکز محور برای کشت بخشی از برداشت یونجه مورد نیاز برای تغذیه گاوهای هلشتاین Baladna محصولات خود را در قطر کشت خواهد کرد" Baladna "با سازمان فدرال یکپارچه سازی و احیای زمین (FELCRA) کار می کند تا خودکفایی در لبنیات را به مالزی برساند. Hassad Food، در سال ۲۰۲۱، سه یادداشت تفاهم با نهادهای کشاورزی و تجاری پیشرو روسیه، Demetra Holding، Damate و مشاور سرمایه گذاری و تجارت قطر-روسیه در مجمع بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ امضا کرده است. Demetra-Holding، یکی از بزرگترین هلدینگ غلات یکپارچه عمودی در روسیه (ادغام دارایی ها در حمل و نقل، لجستیک صادرات و تجارت)، با Hassad Food برای تجزیه و تحلیل مناطق بالقوه مورد علاقه دوجانبه همکاری کرده است. هر دو طرف برای یافتن فرصت های سرمایه گذاری و توسعه روابط تجاری در لجستیک غلات و تجارت توافق کرده اند. این شرکت‌ها با تمرکز بر استفاده از فناوری و دانش روسی برای پروژه‌های زیربنایی کشاورزی، فرصت‌های کسب‌وکار را در منطقه وسیع‌تر خاورمیانه بررسی خواهند کرد. علاوه بر این، ویدام فود، بزرگترین تولید کننده و پردازش کننده پروتئین های حیوانی در قطر و گروه دامت، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گوشت بوقلمون و سایر پروتئین های حیوانی در روسیه، برای توسعه و گسترش روابط تجاری در این بخش توافق کرده اند. هر دو طرف انتظار دارند پتانسیل تجاری قابل توجهی بین دو کشور به ویژه در تجارت گوشت بره حلال وجود داشته باشد.
Hassad Food دارای چهار مزرعه قطری است که با مدرن ترین روباتیک آبیاری به یاری هوش مصنوعی علوفه‌های مختلف و البته یونجه برای حیوانات تولید می‌کنند. قطر به طور سنتی در تولید خارج از کشور - به ویژه در سودان و تانزانیا - برای تامین علوفه خود سرمایه گذاری کرده است، اما دولت برنامه هایی برای خودکفایی در محصولات علوفه ای مانند لوسرن (یونجه) و علف رودز دارد. این امر به آبیاری در مقیاس وسیع نیاز دارد. زمین های کشاورزی قطر بیشتر در شمال این کشور واقع شده است که از آبخوان ها بهره می برد. تولید علوفه در حال حاضر نیمی از آب زیرزمینی استخراج شده برای استفاده کشاورزی را تشکیل می دهد. Hassad Food بخشی از " گروه ویژه " برنامه امنیت غذایی ملی قطر (QNFSP) متشکل از سازمان هایی است که برای تقویت عرضه مواد غذایی این کشور تلاش می کنند. علاوه بر تضمین تولید مواد غذایی در خارج از کشور، QNFSP همچنین متعهد شده است که طی ۱۲ سال صنعت غذایی قطر را به خودکفایی برساند و سرمایه گذاری زیادی در کشاورزی مستقر در قطر انجام دهد. اخیرا Hassad Food سهامی در Sunrise Foods International، توزیع‌کننده بزرگ غلات و دانه‌های روغنی، خریداری کرد. این شرکت در حال مذاکره برای انعقاد یک توافق استراتژیک است که به موجب آن این شرکت در صورت کمبود مواد غذایی به قطر غذا صادر خواهد کرد Hassad Food یک نهاد بازاریابی و خدمات کشاورزی محلی به نام Mahaseel ایجاد کرده است تا از بخش خصوصی کشاورزی حمایت کند و در نتیجه به خودکفایی کشور یاری رساند. بیش از ۱۱۰ مزرعه تولیدی محلی از طریق وب سایت محاسل ثبت نام کرده اند تا از خدمات بازاریابی و کشاورزی این شرکت بهره مند شوند. برای تکمیل آن، حصاد به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای پر کردن شکاف بین تولید و تقاضای محلی، حمایت مالی و فنی را از انجمن تازه تأسیسی بنام "آنام قطر" ارائه کرد. شرکت محاسل برای بازاریابی و خدمات کشاورزی در سال ۲۰۱۸ تأسیس شد، و یک شرکت با مشارکت خصوصی است که کاملاً تحت مالکیت عمده Hassad Food است. وظیفه آن حمایت از پیشرفت های بهره وری و افزایش تولیدات کشاورزی محلی، به منظور تقویت تلاش های خودکفایی کشور است. این شرکت با بازاریابی محصولات کشاورزان محلی و همچنین ارائه چندین خدمات مورد نیاز مرتبط با کشاورزی، از بخش خصوصی حمایت خواهد کرد. طی دهه گذشته، Hassad Food مستقیماً زمین های کشاورزی خارجی را برای تولید محصولات غلات اجاره یا خریداری کرد. مشارکت حصاد در استرالیا بخش مهمی از استراتژی امنیت غذایی آن بود اکنون شرکت تابعه استرالیا، Hassad Australia، مالک حدود ۳۰۰۰۰۰ هکتار زمین کشاورزی در پنج ایالت استرالیا است و از آن اراضی برای پرورش گوسفند و کشت غلات استفاده می شود. پورتفولیوی ۱۰۰ میلیون دلاری این شرکت همچنین شامل ۶۸۰۰ هکتار در کانوویندرا، نیو ساوت ولز، و دارایی ۱۲۵۰۰۰ هکتاری در کلور داونز کوئینزلند به مبلغ ۱۸.۵ میلیون دلار است. از سال‌های ۲۰۱۰، قطر به شدت برای خرید سهام شرکت‌های بین‌المللی مواد غذایی و همچنین تامین زمین‌هایی که می‌تواند در آن محصولات کشاورزی کند و دام پرورش دهد تا جمعیت رو به رشد خود را تامین کند، حرکت کرده است. تلاش برای بهبود امنیت غذایی ملی با افزایش قیمت جهانی غذا و نگرانی در مورد کمبودهای احتمالی در آینده تحریک شده است. علاوه بر استرالیا، قطر قبلاً زمین های کشاورزی را از طریق خرید یا قراردادهای اجاره ای در تعدادی از کشورها از جمله سودان، کنیا، برزیل، فیلیپین و ویتنام تضمین کرده است. مذاکراتی با آرژانتین، کامبوج، ترکیه، مولداوی و اوکراین درباره معاملات مشابه در جریان است. در سال ۲۰۱۲، قطر و اوکراین توافقنامه ای را برای ساخت پایانه غلات در قطر امضا کردند که برای فروش محصولات اوکراینی به سایر کشورهای خلیج عمل می کند. پایانه پیشنهادی در نزدیکی یک پارک فرآوری مواد غذایی در شمال قطر قرار خواهد گرفت که برنامه امنیت غذایی ملی قطر (QNFSP) با هدف جذب شرکت‌های بین‌المللی مواد غذایی که به پایگاهی برای تأسیسات پردازش و توزیع خود در منطقه خلیج فارس نیاز دارند، ایجاد می‌کند علاوه بر این، ذخایر استراتژیک غذایی کشور نیز در آنجا مستقر خواهد شد. در همین حال، انگیزه پشت تصاحب زمین های کشاورزی خارجی توسط قطر به دلیل ادامه عدم قطعیت های اقتصادی و مالی جهانی در حال تغییر است. سرمایه گذاری های قطر در ۲۰ سال گذشته به طور معقولی محدود بوده است. این مجموعه کوچکی از سرمایه گذاری ها در اتیوپی دارد که بزرگترین آنها یک کشتارگاه در هراره است. در سودان سرمایه‌گذاری بزرگی در املاک و سرمایه‌گذاری کشاورزی از طریق صندوق سرمایه‌گذاری مستقل قطر به ارزش بیش از ۵۰۰ میلیون دلار دارد. در تلاش برای تقویت منابع غذایی قطر، Hassad Food ، اکثریت سهام شرکت بوش فودز هند در خارج از کشور را خریداری کرده است. این شرکت در برنج و ادویه باسماتی تخصص دارد و سرمایه گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری قطر برای تولید برنج، قهوه، هل و "غذاهای آماده" است . مزارع استرالیایی این شرکت سالانه ۱۰۰۰۰ گوسفند و مزارع آنها در سراسر جهان سالانه ۱۵۰۰۰ تن غلات و ۲۶۰۰۰ تن برنج تولید می کنند. حصاد همچنین با هدف تقویت تولید میوه و سبزیجات محلی یک پروژه آزمایشی را با حمایت یک شرکت اسپانیایی در شاهانیه اجرا می کند. دستیابی بوش تنها بخشی از استراتژی جهانی حصادفود برای برآوردن حداقل ۶۰ درصد از نیازهای غذایی قطر است. قطر به عنوان یک کشور پیشرو در خاورمیانه و مصرف کننده محصولات حلال، شریک مهم گروه دامت است. در سال ۲۰۲۲، Hassad Food تفاهم نامه ای را با شرکت مشاوره سرمایه گذاری و تجارت QR (QRITA) امضا کرده است تا با یکدیگر برای ایجاد فرصت های تجاری و سرمایه گذاری در بخش غذا و کشاورزی همکاری کنند. QR Investment & Trade Advisory Oleg Chizh بر این باوراست که روسیه فرصت های سرمایه گذاری عالی در فرآوری گوشت، حمل و نقل غلات و تدارکات و همچنین ایجاد مشاغل تجاری ارائه می دهد. در سطح بین‌المللی، حصاد در موسسات استراتژیک کلیدی در استرالیا، کانادا، ترکیه، عمان، عربستان سعودی و سودان سرمایه‌گذاری کرده و دارای چندین شرکت تابعه است که مستقیماً سرمایه‌گذاری‌های کلیدی شرکت را مدیریت می‌کنند.
آگریکو ( Agrico)، هم یک شرکت خانوادگی قطری دیگر است که به مدت هفت دهه مواد غذایی وارد و صادر اما اکنون در "تولید کشاورزی" فعالیت می کند این شرکت از سال ۲۰۱۲ سیستم هیدروپونیک بسیار پیچیده ای را توسعه داده است که قادر به تولید انواع مختلف سبزیجات و میوه های ارگانیک و بدون آفت کش در تمام طول سال است و با هدف تولید محصول بهتر و با کیفیت بالاتر با سرعتی سریعتر می باشد. از سوی دیگر، قطر صادرات فناوری کشاورزی هیدروپونیک خود را در منطقه به ویژه به عمان آغاز کرده است. موقعیت استراتژیک و زیرساخت های فناوری، دوحه را به یک نامزد امیدوارکننده برای تغییر صنعت کشاورزی خود در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) تبدیل کرده است. مزارع عمودی و هیدروپونیک فرصت‌های گسترده‌ای برای استفاده از بیوتکنولوژی برای گسترش کشاورزی در دوحه ارائه می‌دهند. البته بخش سبزیجات بر بازار مسلط است. آگریکو برای ساختن بزرگترین و پیشرفته ترین مزرعه ارگانیک و شیلات شبه جزیره به تحقیقات و فناوری خود متکی است که تولید غذا را در تمام طول سال و امنیت غذایی را بهبود می بخشد. برای رسیدن به این هدف، این شرکت از هیدروپونیک و آکواپونیک برای پشتیبانی از یک مدل کشاورزی چرخشی که هم ارگانیک و هم خودپایدار است، استفاده می کند. این سیستم از آب مخازن ماهی برای آبیاری محصولاتی مانند سالاد و توت فرنگی استفاده و همچنین از باکتری ها برای تبدیل دفع ماهی به کود آلی بهره برداری می کند. در یک سیستم دایره ای، در ابتدا آبیاری محصولات صورت گرفته سپس این آب را تصفیه می کنند که می تواند به پرورش ماهی بازگردانده شود. پس از اولین برداشت میگوی تازه، که آگریکو در حال حاضر با نرخ یک تن در روز تولید می کند، این شرکت قصد دارد تولید خود را به ۱۰۰۰ تن در سال برساند و فناوری و عملیات خود را در کشورهای دیگر مانند عمان، مالزی و عراق گسترش دهد. آگریکو همچنین با شرکت فنلاندی کشاورزی iFarm برای ساخت مزارع عمودی با فناوری پیشرفته همکاری می کند که اولین آن در نوامبر ۲۰۲۲ شروع به کارکرده است. iFarm با استفاده از فناوری برای ساخت مزارع عمودی سرپوشیده با بهره وری بالا در مصرف آب در مکان های صعب در سراسر جهان، کشاورزی معمولی را دوباره بازآفرینی کرده است این شرکت اخیراً اعلام کرده است که با گروه "الصدراه قطر"، یک شرکت مشاوره که مالک شرکت کشاورزی خصوصی Agrico Organic Farm است، همکاری طولانی‌مدتی برای تولید سبزیجات برگ‌دار، توت‌فرنگی و گل‌های خوراکی با استفاده از فناوری‌های پایدار دارد. اگر iFarm را با فناوری گلخانه‌ای سنتی مقایسه کنیم، تفاوت اصلی این است که ۹۰ درصد آب کمتر و ۹۹ درصد زمین کمتر مصرف می‌کند، زیرا رشد بالایی داشته، در لایه‌ها، و فناوری و داده‌ها بکمک هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء استفاده می‌کندتا در مصرف آب صرفه‌جویی شود همچنین از هیچ آفت کشی استفاده نمی کند. پروژه هیدروپونیک و آکواپونیک با هوش مصنوعی اشیا (HAIAT) که اخیراً در ( QEER مؤسسه تحقیقات محیط زیست و انرژی قطر) آغاز شده است بسیار های تک است. بانک توسعه قطر (QDB) از کشاورزی عمودی سرپوشیده تحت طرح "جاهیز ۲ "حمایت می کند که به دنبال جذب کارآفرینان با سرمایه گذاری های صنعتی نوآورانه است. یادداشت تفاهم IPA قطر با Wadi Water این شرکت را قادر می سازد تا در فناوری های نوآورانه در صنعت کشاورزی سرمایه گذاری کند. در سال ۲۰۲۱، قطر پروژه ملی کشاورزی خود را راه اندازی کرد و از طریق یک سیستم آکواپونیک که از آبزی پروری و هیدروپونیک استفاده می کند، توسعه یافت. انتظار می رود ظرفیت تولید این پروژه به ۳۲۰۰۰ تن در سال برسد و مدرن ترین سیستم کشاورزی افقی را اعمال کند. دولت در تلاش است تا با راه اندازی طرح های مختلف کشاورزی و ارائه حمایت های فنی و خدمات به کشاورزان، مزارع را به تولید بیشتر تشویق کند چنانکه از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱، ۵۷۷۷ گلخانه (عادی، خنک‌شده و هیدروپونیک) را بین مالکان مزارع توزیع کرده است تا یک سیستم یکپارچه ملی برای گلخانه ها تشکیل شود که منجر به افزایش تولید و کاهش ضایعات در مصرف آب می‌شود. در سال ۲۰۲۱، کشور با ۳۲۵۵۵.۱ تن و پوشش ۱۹۱.۵ هکتار گلخانه در کشور بیشترین تولید سبزی گوجه فرنگی را تولید کرد و پس از آن خیار و فلفل دلمه ای در رتبه های بعدی قرار گرفتند که باعث می شود کشور فناوری های پیشرفته تر را پیاده سازی کند و کشاورزی مدرن تری را در زنجیره تامین برای خودکفایی کشور در تولید محصولات کشاورزی در پیش بگیرد. دانشگاه کارنگی ملون در قطر (CMU-Q)، یک دانشگاه شریک بنیاد قطر، در حال راه اندازی یک پروژه تحقیقاتی جدید است که عملکرد گلخانه ها را در قطر بهینه می کند. این پروژه توسط کمک مالی برنامه تحقیقاتی اولویت های ملی از صندوق تحقیقات ملی قطر (QNRF) پشتیبانی می شود. این تحقیق مدیریت گلخانه‌ها را با ابزارهای پیشرفته توانمند می‌سازد تا بتوانند دقیقاً بدانند چه اتفاقی می‌افتد و در توسعه هوشمند محصول چه اتفاقی خواهد افتاد. استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب (TSE) یک منبع آب جایگزین برای آبیاری در کشاورزی است که فرصتی را برای قطر برای تولید مواد غذایی بدون کاهش منابع آب زیرزمینی طبیعی این کشور فراهم می کند. جایگزینی آب آشامیدنی نمک زدایی شده با TSE برای آبیاری هزینه ها را کاهش می دهد، زیرا TSE ارزان تر از آب شیرین شده است و برای تولید به انرژی کمتری نیاز دارد. در سال ۲۰۲۳ بخش لبنیات، قطر موفقیت های خیره کننده تری به دست آورده است. قبل از تحریم، این کشور تنها ۲۰ درصد نیاز لبنیات داخلی خود را تولید می کرد. اکنون ۱۰۶ درصد تولید می کند و محصولات لبنی را به ۱۱ کشور از جمله پاکستان و عمان صادر می کند. این کار را حصاد با انتقال ۴۰۰۰ گاو هلشتاین از آلمان پنج هفته پس از اعلام تحریم و ۱۰۰۰۰ گاو دیگر در سال بعد انجام داد. تولیدکننده لبنیات Baladna اکنون به گله ای متشکل از ۲۰۰۰۰ گاو می بالد که در آلونک های وسیع با تهویه مطبوع زندگی می کنند. اما قطر بیشتر نیاز داخلی غلات خود را از طریق واردات تامین می کند. برزیل، ایالات متحده، هند و استرالیا برخی از صادرکنندگان عمده غلات به قطر هستند. هدف این کشور خودکفایی در محصولات کشاورزی با تشویق کشاورزان خود به اتخاذ تکنیک های پیشرفته کشاورزی است. در مقایسه، بخش سبزیجات در کشور بسیار قوی است. گوجه فرنگی، کدو تنبل، بادمجان، کلم، خیار، پیاز و گل کلم بیشترین سبزیجاتی هستند که در قطر تولید می شوند. بازار محصولات ارگانیک قطر نیز در حال رشد است و مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های بسته بندی شده ارگانیک به حدود ۱۴.۴ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده، تعداد مزارع ارگانیک و بازارهای کشاورزان نیز در قطر در حال افزایش است . برخی از مزارع دارای گواهینامه های بین المللی ارگانیک مانند گواهی USDA و گواهی IFOAM توسط Al Safwa Farms هستند. اگرچه استانداردهای قانونی ملی برای بخش کشاورزی ارگانیک نیز در قطر وجود دارد، از آنجایی که روندهای اصلی فناوری کشاورزی مانند رباتیک مزرعه، سیستم اطلاعات جغرافیایی، هوش مصنوعی، فناوری های اینترنت اشیا و بلاک چین، کشاورزی قطر را شکل می دهند، قطر به طور فعال از روندهای آینده نگرانه استقبال کرده است. بنیاد گیتس و صندوق توسعه قطر تا سقف ۲۰۰ میلیون دلار (در مجمع دوحه ۲۰۲۲ مشارکت استراتژیک جدید به نام Nanmo یا به زبان عربی "رشد با هم") برای حمایت از کشاورزان خرده پا در آفریقا سرمایه گذاری می کنند. قطر یکی از کشورهایی است که در توسعه سیاست رژیم غذایی پایدار پیشگام است. عوامل متعددی از جمله الزام به فناوری، اولویت های جمعیت شناختی و حضور استارت آپ ها به تأثیر مثبت بر سرمایه گذاری در بخش کشاورزی کمک کرده و تولیدکنندگان، پردازنده‌ها و خرده‌فروشان قطر یک نامزد امیدوارکننده برای تغییر صنعت کشاورزی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در بحبوحه رشد جمعیت و همگرایی فناوری محسوب میشوند لذا با توجه به اینکه تقاضای غذا در سراسر شورای همکاری خلیج فارس از ۴۶.۸ میلیون تن در سال ۲۰۲۰، تا سال ۲۰۲۵ به ۵۲.۴ میلیون تن خواهد رسید و رشد جمعیت در دسترس بودن میزان فعلی سرانه آب را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ تا سال ۲۰۵۰، امنیت غذایی همچنان یک ضرورت استراتژیک برای قطر خواهد بود و اهمیت سرمایه گذاری قطر در صنعت حیاتی کشاورزی مدرن آن مستمر افزایش می یابد.
نظر شما