بهمن دانایی -دبیر انجمن صنفي كارخانه هاي قند و شكر

برنامه هاي هوشمند براي تغيير و استفاده از همه امكانات مادي سرزمينها، از جمله ضرورتهاي اجتناب ناپذير براي پيشرفت و افزايش رفاه مادي به حساب ميآيند. آن دسته از جامعه هايي كه در تدوين و اجراي برنامه هاي هوشمند و مديريت شده در چارچوب قاعده تغيير براي پيشرفت، سريعتر عمل كرده اند در پله هاي بالاتري از توسعه اقتصادي ايستاده اند. سرزمين ايران با داشتن منابع غني، جغرافياي مناسب و ژئوپولتيك قوي، نيروي انساني تحصيلكرده و آب و خاك مناسب مي تواند در مسير تغيير براي رشد، گامهاي بلندي بردارد. اين گامها و اقدامهاي مفيد به ويژه در بخش كشاورزي كه همواره و حتي در بدترين شرايط رشد بالا داشته است از درجه ضرورت بالاتري برخوردارند. دولت مستقر فعلي بر پايه همين ديدگاه است كه برخي برنامه هاي ملي و مفيد براي استفاده از همه امكانات ايران را در دستور كار قرار داد.

يكي از اين طرحها در زير بخش زراعت، احیاء كشت برخي محصولات موسوم به صیفی از جمله محصول چغندرقند است كه به «كشت پائيزه» مشهور شده است و اكنون پس از مطالعات كارشناسي در دستور اجرا قرار دارد.

نتايج مطالعات نشان مي دهد كشت پائيزه چغندرقند به دليل اينكه 50 درصد آب بري كمتري نسبت به كشت بهاره دارد و با عنايت به اينكه كمبود منابع آب يك مسأله حياتي براي ايران شده است، مي تواند به درستي اجرا شود. تجربه و مطالعات همچنين نشان ميدهد افزايش بهره وري 1.5 برابري كشت پائيزه چغندرقند نسبت به كشت بهاره، تقويت خاك و غنيسازي اراضي كشاورزي براي افزايش راندمان پس از برداشت چغندر به ويژه محصول گندم از مزيتهاي قابل اعتناي اين طرح است.

واقعيت اين است كه طبيعت چغندرقند گونه اي است كه كشت گندم پس از كشت چغندر در اراضي زراعي را دستكم 2 تا 3 تن افزايش مي دهد كه عدد بسيار قابل توجهي است. علاوه بر اين كشت پائيزه چغندر قند به كاهش واردات شكر منجر مي شود و اشتغال در استانهاي محروم و به ويژه استانهاي مرزي را تقويت ميكند. راهاندازي كارخانه هاي قند براي تبديل چغندر توليدي در استانهاي خوزستان و ايلام و افزايش فعاليت كارخانه هاي موجود از مزيتهاي طرح كشت پائيزه است و آن را در اندازه يك طرح ملي ارتقا ميدهد.

مزيتهاي برشمرده شده كه بايد از قوه به فعل تبديل شود اما در عمل متأسفانه با برخي تنگناها مواجه است كه عدم توجه به اين مشكلات و پابرجا ماندن آنها مي تواند انگيزه هاي كار و سرمايه گذاري را زايل كند. يكي از چالشهاي بسيار سرنوشت ساز و كاهش دهنده انگيزه سرمايه گذاري در احداث كارخانه هاي قند تداوم سياست قيمتگذاري دستوري است كه هنوز شاهد آن هستيم. عقل و منطق اقتصادي ميگويد، سرمايه گذاري در شرايط اعمال اراده يك گروه كوچك تحت هر عنوان بر سرمايهگذاري اثر منفي دارد. كدام سرمايه گذاري حاضر است ميلياردها تومان سرمايه خود را در توليد محصول به كار گيرد كه اختيار قيمت گذاري و توليد و توزيع آن را يك گروه كوچك بوروكرات دراختيار بگيرند.تجربه چهار دهه اخير نشان مي دهد تا زماني كه اين سازوكار وجود دارد و تا زماني كه مديران سازمانها و نهادهاي دولتي با استفاده از شرايط اضطرار قيمت شكر كارخانه ها را دو تكه كرده و وعده مي دهند اگر كارخانه ها به قيمت توافقي شكر عرضه كنند دولت مابه التفاوت ميدهد، اما نمي دهد، انگيزه سرمايه گذاري وجود نخواهد داشت.

از طرف ديگر مادامی که نوسان در سياستهاي كلان اقتصادي مثل سليقه اي شدن نرخ تعرفه واردات، نرخ ارز، نرخ سود بانكي، سياستهاي صنعتي و دستكاري ارادي در قيمت تمام شده كارخانه ها وجود دارد، مشكل است فرد يا سازماني را پيدا كرد كه بخواهد در صنعت قند سرمايه گذاري كند. سرمايه گذار بايد مطمئن باشد دولتها براي مصلحت سياسي روزمره و مقطعي ناگهان دستور صفر شدن نرخ تعرفه واردات شكر را نمي دهند و يا ناگهان نرخ ارز را براي واردات شكر تثبيت نمي كنند. بنابر آنچه آمد، انجمن صنفي كارخانه هاي قند و شكر ضمن خرسندي از تحول كشت چغندر و استقبال از كشت پائيزه اين محصول كه برخي كارخانه ها اجراي آن را هم آغاز كردهاند خواستار توجه جدي سياستگذاران محترم به چالشهاي يادشده هستند. ترديد نكنيم كه پابرجا ماندن چالش هاي يادشده راه سرمايه گذاري در توليد شكر و احداث كارخانه ها را همچنان مسدود و يا باريك نگه خواهد داشت. باید توافق كارشناسي و عمومي براي اجراي طرح ملي كشت پائيزه چغندرقند را ضرورت اجتنابناپذير دانسته و با همدلي و همراهي آن را از روي كاغذ به ميدان عمل بكشانيم.